Kevin Canty | Where the Money Went

Kevin Canty - Where the Money Went: Stories. Nan A. Talese, 2009, 208 pagina's.

Few,i writers are as praised as Kevin Canty, a master of the short story whose work has been compared to that of Flannery O'Connor and Raymond Carver.
In Where the Money Went, he surprises us with stories about love and the desertion of love, all written from a man's point of view. Rarely is a man so revealing.

A narrator struggles with his abiding loyalty to his ex-wife, even when he finds love with another woman. A newly divorced man learns more than he wants to know about his friends' long-term marriages. In these nine stories, which incisively touch on the complex nature of love, we find mens as fathers, as husbands, trying their best in a world that stubbornly refuses to make sense. Canty, whose writing has been praised as, "smart, gritty, unsentimental" (The New York Times), "lovely and unforgiving" (The Boston Globe), "enchanting and painful" (USA Today), powerfully conveys both the bitterness that can afflict romantic relationships, and the moments of humor and tenderness that cut through it.


Kevin Canty schrijft zowel romans als korte verhalen. Where the Money went is een bundel korte verhalen. Deze bundel bevat negen verhalen, die alle handelen over mensen die om verschillende redenen niet bepaald geslaagd zijn in het leven.

De tekst op de binnenflap vergelijkt Canty onder andere met Raymond Carver. Ik ken Carvers werk slechts oppervlakkig, maar ik begrijp de vergelijking wel, juist als het gaat om Canty's korte verhalen. Carver schetst ook in een beperkt aantal bladzijden bijna een hele roman, vooral gebaseerd op dialoog. Verhalen over personages die niet passen in deze wereld, waar de wrangheid vanaf druipt. Ik vind dat heerlijk om te lezen.

Voor mij springen twee verhalen er als bijzonder goed uit. Het eerste is het titelverhaal, waarin Canty in vijf bladzijden eigenlijk vooral voorwerpen en diensten opnoemt waaraan het geld is opgegaan, terwijl het huwelijk van de hoofdpersoon op de klippen loopt. Dat moet je maar kunnnen, met alleen die lijst voorwerpen en diensten, een woordje hier en daar en met nauwelijks dialoog iemands teneergang schetsen. Een meesterlijke techniek!

No Place in This World for You is langer van stof, bestaat veel meer uit dialoog. Daarbij gaat het echter vooral om wat er níet gezegd wordt. Het hoofdpersonage is de vader van een kleuter, die kinderen bijt. Dat is natuurlijk een probleem, want het kind lijkt niet voor rede vatbaar. Er dreigt zelfs een rechtszaak, nadat de zoon een kind op de crèche heeft gebeten. Er komt geen oplossing voor het probleem in dit verhaal, maar het hele verhaal asemt de zorg van de vader over wat het kind later, als het groter wordt, te wachten staat. Het verhaal grijpt je bij de keel, en dat is precies wat je van een goede verhalenschrijver als Canty mag verwachten.

De bundel is ook in het Nederlands verkrijgbaar, onder de titel Waar het geld bleef. Lees deze bundel!

Kevin Canty | Winslow in Love

Kevin Canty op Wikipedia (Engels)

flickr

Martin Bril | Het evenwicht

Martin Bril - Het evenwicht: Ineens kanker. Amsterdam, Prometheus, 2011, 321 pagina's.

In de zomer van 2008 hoorde Martin Bril dat hij kanker had. Het weerhield hem er niet van door te gaan met schrijven en met het maken van zijn boeken. Nederland leefde mee met Bril, die af en toe verslag deed van zijn toestand. Soms indringend of ernstig. Soms melancholiek. Vaker met humor. maar altijd vol met zijn meesterlijke observaties van de mensen en dingen die op zijn pad bleven komen, ook in het ziekenhuis of tijdens het lezen van een bijsluiter.
Bril ging de ziekte te lijf zoals een schrijver dat doet: met zijn pen. Hij schreef brieven, verslagen, gedichten en e-mails aan vrienden, bekenden, artsen en soms aan zichzelf.
Het evenwicht is Brils unieke, hoogstpersoonlijke verslag van zijn ziekte. Maar het is veel meer dan dat. Uit de enorme hoeveelheid materiaal maakte zijn vrouw Anneke een prachtige selectie, afgewisseld met de schitterende columns die Bril tijdens zijn ziekte voor de Volkskrant bleef schrijven. Het evenwicht is het ultieme bewijs van Martin Brils schrijverschap. Het is een literair document van grote waarde.

Martin Bril overleed 22 april 2009. Hij was de grootste en populairste columnist van zijn generatie. Honderdduizenden lezers begonnen jarenlang hun dag met de Volkskrant-column van Martin Bril.


Sinds Martin Bril in 2001 van Het Parool naar de Volkskrant overstapte, heb ik zijn columns praktisch iedere dag gelezen, altijd met veel plezier. Vlak na die overstap kreeg Bril voor het eerst kanker. Hij keerde, gelukkig, na een aantal maanden terug op 'zijn' plek: rechts op de eerste pagina van het tweede katern. Het evenwicht beschrijft de terugkeer van de kanker, op een andere plek en in een vorm die uiteindelijk niet te overwinnen bleek.

Uit de columns die in de Volkskrant verschenen was natuurlijk al een beeld ontstaan van hoe Bril het gevecht met deze ziekte steeds meer verloor. Ik vond het erg aangrijpend om deze bekende columns nu zo achter elkaar gerangschikt te lezen. Om te zien hoe de hoop wordt afgewisseld met moedeloosheid, om dan toch weer om te slaan in optimisme.

Het evenwicht is samengesteld onder redactie van mevrouw Bril, zoals Bril zijn vrouw in zijn columns noemde. Zij heeft niet alleen columns opgenomen, maar ook een aantal e-mails die Bril schreef aan zijn contacten bij de Volkskrant, zijn artsen en vrienden.

Ik begrijp waarom mevrouw Bril dit heeft gedaan: zij wil de mens Bril en zijn worsteling met de ziekte een plaats in dit boek geven. Het voelt echter vreemd om deze soms wel heel erg persoonlijke e-mails te lezen. Bril gaf zichzelf immers niet volledig bloot in zijn columns, en dat dit nu door middel van deze e-mails alsnog gebeurt, na zijn dood, geeft je het gevoel alsof je ongevraagd meeleest over de schouder van de schrijver, terwijl hij zijn e-mails tikt. Ik vraag me af of dit voor Brils overlijden zo is afgesproken door mijnheer en mevrouw Bril.

Toch vind ik Het evenwicht een mooi monument voor de schrijver en de mens Bril. Het evenwicht stemt niet vrolijk, maar als je van Brils columns hebt genoten, is dit boek zeker interessant. ’t Is geen 'lichte lectuur' voor op het strand, maar het is zéker het lezen waard.

Martin Bril | Het evenwicht
Martin Bril | De kleine keizer
Martin Bril | Rokjesdag
Martin Bril | Buurtgeluiden
Martin Bril | Mijn leven als hond

Martin Bril
Martin Bril op Wikipedia

flickr

Donna Leon | Acqua alta

Donna Leon – Acqua alta. Amsterdam, De Boekerij, 1998, 240 pagina’s. Oorspronkelijke Engelse titel: Acqua alta, vertaald door Els Franci-Ekeler. 1996 (VK, 1).

Met het water, stijgt de spanning...

Acqua alta is wederom een sfeervolle en intelligente detectiveroman die zich afspeelt tegen een intrigerend decor: het mysterieuze Venetië waar de sympathieke commissaris Guido Brunetti de wet handhaaft.

Brett Lynch, een Amerikaanse archeologe, wordt bruut in elkaar geslagen voor de deur van haar Venetiaanse woning. Met uitzondering van Brunetti maakt men zich er bij de politie niet zo druk over: Lynch is immers buitenlandse en lesbisch bovendien. Maar wanneer twee dagen later het lijk wordt gevonden van dottore Semenzato, de museumdirecteur met wie Brett die week een afspraak zou hebben, verandert dat. Brunettie mag zich nu van zijn superieuren met hart en ziel aan de zaak wijden.

In een nat Venetië, waar het dag en nacht regent en waar de plankieren en kaplaarzen klaarstaan voor de te verwachten acqua alta - het onderlopen van de stad – stijgt niet alleen langzaam maar zeker het water, maar ook de spanning…


Eigenlijk is iedere roman over Guido Brunetti goed geschreven en onderhoudend om te lezen. Daar kan ik, nadat ik dit op dit blog al vijf keer eerder heb gezegd, nog weinig aan toevoegen. Behalve dan de mededeling dat het bijzonder prettig is om Acqua alta, waarin er een permanente dreiging is dat Venetië onder water zal lopen door aanhoudende regenbuien, te lezen als het buiten ook nat en winderig is en je zelf lekker droog en warm binnen zit.

Donna Leon | Fatalità
Donna Leon | Nobiltà
Donna Leon | Een stille dood
Donna Leon | Salto Mortale
Donna Leon | De dood draagt rode schoenen
Donna Leon | Duister glas
Donna Leon | Dood in den vreemde
Donna Leon | Death at La Fenice

Donna Leon op Wikipedia (Engels)

flickr

Павел Басинский | Русский роман

Павел Басинский – Русский роман или Жизнь и приключения Джона Половинкина. Москва, Вагриус, 2008, 432 стр.
(Pavel Basinskiy – Russkiy roman ili Zhizn’ I priklycheniya Dzhona Polovinkina. Moskva, Vagrius, 2008, 432 str.)

Павел Басинский, известный критик и журналист, предпринял, по сути, невозможный опыт воссоздания русского романа в его универсальном виде. Его книга объединяет в себе детектив, "love story", мистический роман, политический роман, приключенческий роман и т.д. Это роман "многоголосый", с более чем полусотней персонажей, в котором наряду с увлекательной литературной игрой поднимаются серьезные темы: судьба России на переломе XX и XXI веков, проблема национального характера, поиски веры и истины...


Russkiy roman is een voorbeeld van wat een familielid dé trend in de moderne Russische literatuur noemt: zo veel mogelijk verschillende genres in één roman gebruiken. In de blurb wordt het al aangekondigd, deze roman is tegelijkertijd een detective, "love story", een mystieke roman, politieke rom én avonturenroman. En dat is nog niet alles, de opsomming sluit ook nog eens af met 'enzovoort'. Ook wordt er al aangekondigd dat we met meer dan vijftig personages geconfronteerd worden.

Basinskiy heeft deze roman rond drie verhaallijnen geconstrueerd. De eerste verhaallijn speelt in de negentiende eeuw, de tweede aan het eind van jaren 1970 en de derde rond 1990 en 1991. Dat leidt tot bijzonder veel plaatsen van handeling en tot nog veel meer personages, waarbij het niet makkelijk is om direct door te hebben welk personage tot de hoofdpersonen gerekend moet worden, en welk personage we niet nog een keer tegen zullen komen.

Op zich heb ik niets tegen meerdere verhaallijnen en een groot aantal personages. Ik wil als lezer best moeite doen om een verhaal te begrijpen. Wel vind ik het vervelend als het de schrijver niet lukt al die verhaallijnen en personages aan het einde van de roman tot één samenhangend geheel te vormen. Dat laat je als lezer achter met een teleurgesteld gevoel: je hebt honderen bladzijden geprobeerd te begrijpen waar de schrijver naartoe wil, maar je bent niet op hetzelfde punt uitgekomen als de schrijver. Russkiy roman liet mij na al die woorden achter met één vraag: wat wilde Basinskiy nu eigenlijk vertellen?

Pavel Basinskiy op Wikipedia (Russisch)

flickr

Andrzej Stasiuk | De witte raaf

Andrzej Stasiuk - De witte raaf. Breda, De Geus, 1998, 318 pagina's. 1995 (1, Polen).
Oorspronkelijke Poolse titel: Biały kruk, vertaald door Karol Lesman.

Andrzej Stasiuk, winnaar van de prestigieuze Kościelski-prijs, geldt als de meest veelbelovende van een nieuwe generatie Poolse schrijvers.

Een groepje dertigers, opgegroeid tijdens de afbrokkeling van de Poolse Volksrepubliek, wil nog één keer onderzoeken wat hun verbondenheid waard is. De vijf mannen trekken in de winter de bergen in.
Door een ingrijpende gebeurtenis verandert het uitstapje in een angstige vlucht door een onherbergzaam sneeuwlandschap.
In rauw, beeldend proza en met gevoel voor humor schetst Stasiuk hoe de opeenstapeling van dramatische gebeurtenissen de mannen tot op het bot op de proef stelt.


In De witte raaf beschrijft Stasiuk de vriendschap van een groep van vijf dertigers, die eind jaren 1970, begin jaren 1980 opgroeiden in Polen. Er was geen vrijheid, er was gebrek aan alles, maar de jongens waren wel elkaars beste vrienden en gingen voor elkaar door het vuur.

De roman is gesitueerd begin jaren 1990 in Polen. Het IJzeren Gordijn is gevallen, de Polen zijn vrij, maar die oude kameraadschap tussen de volwassen geworden jongens is voor altijd verdwenen. Eén van hen, Bandurko, wil graag nog eens met z’n allen naar het zuid-oosten van Polen, Galicië, om daar in de natuur rond te trekken. Niet in de zomer, maar juist in de winter, als de omstandigheden zwaar zijn en ze nog meer dan anders op elkaar aangewezen zullen zijn.

Wat volgt is een barre tocht, die nog eens extra bemoeilijkt wordt doordat twee van de vijf op een verlaten weg een douanier in elkaar slaan of vermoorden en er vervolgens met zijn auto vandoor gaan. Daarna is het vijftal niet zo maar aan het rondtrekken, ze zijn op de vlucht voor de handhavers van de wet.

De witte raaf is een goed en interessant boek, maar het is geen lichte kost. De scenes in het heden en verleden worden niet overzichtelijk gedoseerd, ze lopen door elkaar heen. Naar mate het boek vordert, lijkt het wel of dat door elkaar heen lopen steeds meer toeneemt.

De witte raaf verdient het om te worden gelezen. De geschiedenis van de vriendschap van de groep dertigers geeft een mooi beeld van de moderne geschiedenis van Polen. Wie al eerder iets van Stasiuk heeft gelezen zal het niet verbazen dat de groep uiteenvalt terwijl ze de strijd tegen de natuur meer en meer verliest en dat er geen happy end volgt.

Wat mij het meest aansprak in De witte raaf zijn de beschrijvingen van de natuur. Dat begint al op de eerste bladzijde, waarop Stasiuk de dooi beschrijft. De tweede alinea eindigt met deze woorden:

Het was die kleredooi die zoveel lawaai maakte. Bij het geraas boven onze hoofden voegden zich de wassende beken in ieder piepklein valleitje. Het water was troebel, koud en overal hetzelfde.

De derde alinea gaat zo verder:

Als het stil is, als het vriest, werkt het verstand beter. Ik zag hoe Bandurko zenuwachtig alle kanten op keek. Schijnbaar kende hij deze streken goed en hij zou dan ook als een paard met oogkleppen op flink door moeten stiefelen. Maar nu bevonden we ons in een grote fabriek, in een nachtmerrieachtige stad met duizend zijstraten en mogelijkheden waarvan iedere al even hopeloos was. [..]

Dit is wat je gedurende de rest van de roman kunt verwachten: beeldende beschrijvingen van de natuur, die je steeds weer verrassen. Het was voor Karol Lesman ongetwijfeld een hele klus om zo’n complexe roman te vertalen naar het Nederlands, maar het resultaat is zeker een vertaling om trots op te zijn. De witte raaf is een boek dat je niet even tussen de bedrijven door kunt lezen. Ga er goed voor zitten, in de warmte van je eigen woonkamer, en geniet van dit juweel.

Andrzej Stasiuk | Galicische vertellingen

Andrzej Stasiuk (Pools)
Andrzej Stasiuk op Wikipedia (Engels)

flickr

Arnaldur Indriðason | Doodskap

Arnaldur Indriðason – Doodskap. Amsterdam/Antwerpen, Q, 2011, 285 pagina’s.
Oorspronkelijke IJslandse titel: Svörtuloft, vertaald door Adriaan Faber.

Een vrouw verdacht van chantage wordt onder de ogen van de politie in elkaar geslagen en overlijdt aan haar verwondingen. Het lukt de dader om te vluchten, maar alles wijst erop dat hij een incasseerder is – ingehuurd door een belangrijk en maatschappelijk gerespecteerd persoon. Ondertussen probeert een bekende crimineel herhaaldelijk in contact te komen met de politie, zij het om duistere redenen.
Opnieuw een echte Indriðason met de vaste ingrediënten: onderhuidse spanning, sterke sfeertekening en subtiele humor. Een boek over een van de donkere drijfveren van de mens: zijn hebzucht, en waar die toe kan leiden.

Arnaldur Indriðason (Reykjavík, 1961) is historicus en schrijver. Hij heeft de belangrijkste prijs voor de beste thriller in Noord-Europa, de Martin Beck Award, als enige twee keer op een rij gewonnen. Ook is hij winnaar van de CWA Gold Dagger Award, de grootste prijs van het spannende boek. Van Indriðasons boeken zijn wereldwijd meer dan zes miljoen exemplaren verkocht.


Net als in Onderstroom is niet Erlendur het belangrijkste personage van deze detective van Indriðason, maar één van zijn ondergeschikten, Sigurður Óli. In Onderstroom speelde Elínborg de hoofdrol, nu is de beurt aan Sigurður. Erlendur is op vakantie, en heeft al tijden niets van zich laten horen.

De ondergeschikten van Erlendur blijven in de boeken waarin hij de hoofdrol speelt normaal gesproken onderbelicht. Je zou ze zelfs als flat characters kunnen zien. Daarom vind ik het zo leuk dat Indriðason die personages in hun 'eigen' boeken de hoofdrol laat spelen. Je leert hun achtergronden kennen, begrijpt beter wat hen beweegt. Ze verliezen hun 'vlakheid'.

De roman bevat twee verhaallijnen. Eén verhaallijn is geworteld in een duister verleden, het andere heeft betrekking op de kredietcrisis. Indriðason schetst de aanloop naar de kredietcrisis, het gevoel dat er geen grenzen zijn aan de economische groei op IJsland en verweeft dat kunstig met het tweede plot. Een goed geschreven boek, prettig om te lezen.

Arnaldur Indriðason | Grafteken
Arnaldur Indriðason | Onderstroom
Arnaldur Indriðason | Winternacht
Arnaldur Indriðason | Het koningsboek
Arnaldur Indriðason | Onderkoeld

Arnaldur Indriðason op Wikipedia

flickr

Sissel-Jo Gazan | De veren van de dinosaurus

Sissel-Jo Gazan - De veren van de dinosaurus. Amsterdam, Prometheus, 2009, 447 pagina's.
Oorspronkelijke Deense titel Dinosaurens fier, vertaald door Angélique de Kroon. 2008 (1, Denemarken).

De veren van de dinosaurus is een wetenschappelijke detective, een liefdesverhaal en een psychologisch drama. Een roman over vaders, moeders en kinderen en de geheimen die het leven zwaar kunnen maken

Sissel-Jo Gazan studeerde biologie aan de Universiteit van Kopenhagen en woont nu in Berlijn. De veren van de dinosaurus werd in de Scandinavische pers unaniem geprezen en vergeleken met Peter Høegs Smilla's gevoel voor sneeuw. Het werd bekroond met de DR Romanprijs 2008-2009.


Uit de tekst van de achterflap blijkt al, dat De veren van de dinosaurus een mengelmoes van genres is. Mijn schoonzusje zei pas nog dat dat volgens haar een allesoverheersende trend is in de moderne Russische literatuur. Ik denk dat deze trend – of liever gezegd: dit virus – ook buiten Rusland te vinden is.

Dat dit boek zo veel genres tegelijk wil zijn is dan ook mijn grootste bezwaar tegen deze roman. Het begin is veelbelovend: een sterfgeval dat achteraf toch verdacht blijkt te zijn deed me vermoeden dat ik in een echte detective terecht was gekomen. De schrijfster heeft er echter voor gekozen het verhaal te presenteren vanuit het perspectief van drie hoofdpersonages. Dat is een mooi instrument om gebeurtenissen op verschillende manieren te interpreteren. Ze gebruikt die verschillende invalshoeken tegelijk ook om voor ieder personage eigen trauma’s en raadsels uit het verleden te bespreken, waardoor de roman vooral op een psychologische roman gaat lijken. De uiteindelijke oplossing van de vraag wie het gedaan heeft, moet daardoor nog even snel op de laatste bladzijden worden ontvouwen, en de identiteit van de dader is dan al lang geen verrassing meer.

Begrijp me niet verkeerd, op zich is er niets mis met het vermengen van genres. Soms kan dat mixen van genre echter leiden tot, als ik het oneerbiedig mag zeggen, van de verhaallijnen en ideeën uitpuilende romans. Ik vind dat dit met De veren van de dinosaurus ook zo is en ik geloof dat het boek me meer had aangesproken als het 'alleen maar' een detective met een wetenschappelijke inslag was geweest.

Sissel-Jo Gazan (Deens)

flickr

Dave Eggers | Wat is de Wat

Dave Eggers – Wat is de Wat: De autobiografie van Valention Achak Deng. Lebowski, 2009, 447 pagina’s. 2006 (1, Verenigde Staten).
Oorspronkelijke Engelse titel: What is the What, vertaald door Wim Scherpenisse en Gerda Baardman.

Wat is de Wat is het verhaal van Valentino Achak Deng, een jongen die een vluchteling wordt in het door oorlog verscheurde Zuid-Soedan. Zijn reis, van bijna bijbelse proporties, brengt hem in contact met vijandelijke soldaten, rebellen, hyena’s en leeuwen, ziekte en hongersnood, en de dodelijke murahaleen – dezelfden die op dit moment Darfur teisteren. Het biedt een onthullend en ontluisterend portret van een land in staat van bloedige oorlog, en van een jongen die van de ene in de andere onwerkelijke situatie wordt gekatapulteerd.

Wat is de Wat is spraakmakend, opwindend en herhaaldelijk hartverscheurend – een onmisbaar boek.


Afgelopen zomer haalde de strijd in Soedan het nieuws. Nadat begin dit jaar de bevolking in een referendum was geraadpleegd, werd op 1 juli 2011 de onafhankelijke Republiek Zuid-Soedan uitgeroepen. In de weken na het uitroepen van de zelfstandigheid volgende nog een krantenartikel hier of een nieuwsitem daar, maar inmiddels is het weer net zo stil rond Soedan en Zuid-Soedan als daarvoor. Die stilte doorbreken, aandacht vragen voor wat er in dat land (of inmiddels die landen) aan de hand is, dat is wat Dave Eggers en Valentino Achak Deng voor ogen stond met dit boek.

Die opzet is wat mij aangaat geslaagd. Ik wist wel over de problemen in Darfur, maar dat de problemen grootschaliger zijn en al veel langer duren, dat was mij tot nog toe niet bekend. Omdat het leven en lot van Valentino Achak Deng zo beïnvloed wordt door de gebeurtenissen in Soedan en de regio waarin Soedan zich bevindt, dringt de toestand meer tot je door dan je lief is.

De ondertitel van het boek luidt De autobiografie van Valentino Achak Deng. Als ik het me goed herinner, heeft Deng zijn geschiedenis verteld aan Eggers, die het vervolgens tot een roman heeft omgevormd. Eggers gebruikt als vorm een raamvertelling: in het heden vertelt hoofdpersoon Deng, inmiddels volwassen en tot de Verenigde Staten toegelaten als vluchteling, hoe hij als kind op drift raakt, nadat zijn geboortedorp meerdere keren wordt aangevallen. Er volgt een verschrikkelijke odyssee te voet, vol ontberingen die je niemand toewenst en de angst om de dood van zijn familie, gevolgd door en een uitzichtloos bestaan in verschillende vluchtelingenkampen, tot dan eindelijk het onwaarschijnlijke gebeurt: Deng mag zich in de Verenigde Staten vestigen. Een droom komt uit. Het leven in de Verenigde Staten blijkt echter al snel evenmin makkelijk te zijn.

Ik heb het moeilijk gehad met dit boek. Zo heb ik erg moeten wennen aan de de stijl, de taal van het boek. Ik las de Nederlandse vertaling, waardoor ik niet kan beoordelen of de vertaling naar het Nederlands hiervan de oorzaak is, of dat dit is hoe Eggers schrijft, of hoe Deng praat. Ik heb meerdere keren op het punt gestaan het boek weg te leggen. Dat de beschreven gebeurtenissen zo hartverscheurend zijn, droeg eerst ook al niet bij aan de wil om door te zetten. Toch heeft het verhaal me op een gegeven moment gegrepen en moest het worden uitgelezen.

Wat is de Wat is geen boek om op vakantie of vlak voor het slapengaan te lezen. Het is wel een boek dat gelezen moet worden, om te begrijpen waarom mensen zo massaal op drift raken en om te begrijpen hoezeer die mensen vervolgens afhankelijk worden van anderen, willen zij kunnen overleven, of, beter nog, een nieuw bestaan opbouwen.

Dave Eggers

flickr

Frank Westerman | Dier, bovendier

Frank Westerman – Dier, bovendier. Amsterdam/Antwerpen, Uitgeverij Atlas, 2010, 285 pagina’s.

De tragedies van de twintigste eeuw verteld aan de hand van een paard – de lipizzaner

In Dier, bovendier is een hoofdrol weggelegd voor een lipizzanerhengst die ooit optrad in een film met Monique van der Ven. Achter de schermen trainde Frank Westerman dit gracieuze witte dier om te steigeren zodra de actrice hem bij de halster wilde grijpen.
'Als je een lipizzaner aanraakt,' kreeg hij te horen, 'raak je geschiedenis aan.'
Nu, als schrijver-verteller, duikt hij in de historie van dit uitzonderlijke dier. Langs de zuivere bloedlijnen uit het stamboek reconstrueert hij het verhaal van vier generaties paarden van het Weense hof. Zij doorstaan achtereenvolgens de ondergang van het Habsburgse Rijk, de beide wereldoorlogen en de waanzinnige verdelingsproeven onder Hitler, Stalin en Ceauşescu.
Wat begint als een sprookje, mondt uit in een kroniek over raszuiverheid. De lezer wordt dwars door Europa meegevoerd, van keizerlijke maneges en stoeterijen naar de genlaboratoria van nu. Als dierfokkers zo goed genetisch kunnen sleutelen, waarom lopen pogingen tot verbetering van het mensen ras dan telkens fout?
Dier, bovendier is een moderne fabel waarin het reinbloedige paard de mensen onontkoombaar op zijn eigen tekort wijst.

Frank Westerman is schrijver van onder meer De graanrepubliek, El Negro en ik en Ararat . Hij studeerde Tropische Cultuurtechniek in Wageningen en werkte als correspondent voor de Volkskrant vanuit Belgrado (1992-1994) en voor NRC Handelsblad vanuit Moskou (1997-2001).
Zijn literaire werk is veelvuldig bekroond en verschijnt in meer dan tien talen.


Laat ik met een bekentenis beginnen: eigenlijk ben ik bang voor paarden. Gevolg is dat ik helemaal niets met die dieren heb. Als Dier, bovendier niet door Frank Westerman zou zijn geschreven zou ik het niet hebben gekocht, laat staan gelezen. Frank Westerman weet zo ongeveer ieder onderwerp interessant te maken, zelfs als het ver van je af staat, zoals bijvoorbeeld het verbouwen van graan in De graanrepubliek.

Dier, bovendier biedt de leek een aardige mogelijkheid om iets te leren over de geschiedenis van de lipizzaners. Dat ze aan het Weense hof werden gefokt is algemeen bekend, maar wat er bij kwam kijken en hoezeer de woelige geschiedenis van Midden-Europa in de twintigste eeuw hun lot heeft bepaald, zal waarschijnlijk alleen echte kenners bekend zijn.

Of Westerman de geschiedenis van deze paarden geschiedgetrouw weer heeft gegeven kan ik niet nagaan. Wel heeft hij het zeer leesbaar beschreven, verweven met de geschiedenis van Midden-Europa tot aan de recente oorlog op de Balkan en de gevolgen van die oorlog voor de lipizzaner aan toe. Hij schrijft met oog voor detail en liefde voor het onderwerp. Een bijzonder interessant boek.

Frank Westerman

flickr

Peter d'Hamecourt | Petersburg, paradijs in het moeras

Peter d'Hamecourt - Petersburg, paradijs in het moeras: Mythes over een dramatisch wereldwonder. Haarlem, De Rode Kamer, zonder jaar (2), 154 pagina's. 2008 (1, Conserve).

Tsaar Peter de Grote pakte Rusland bij zijn nekvel en sleurde het tegenspartelend Europa binnen. Hij dwong zijn onderdanen letterlijk stenen bij te dragen aan het bouwen van een Europese hoofdstad, Sint Petersburg. Eerst waren er de grachtenpatronen van Amsterdam. Rusland, het tweede Rome, verdiende meer grandeur. Ongeëvenaarde paleizen, kerken en boulevards braken door het kleinschalige Amsterdamse patroon.

Onderhuids bleef het verzet tegen dit Europese gezwel op Russische bodem. De dood en mythes spoken door de stad. Literatuur, poëzie, muziek en theater vullen de straten. Dat de stad nog bestaat is een wereldwonder. Sint Petersburg is al vaak literair ten grave gedragen. Leven in Petersburg is als slapen in een doodskist, wist de Russische dichter Osip Mandelstam al. En ikzelf? Ik ben geen bewoner van Petersburg, zelfs geen bezoeker, maar een eeuwige toerist.


Eerder las ik van d'Hamecourt Moskou is een gekkenhuis. Daar was ik toen niet bijster van onder de indruk. Beviel Petersburg, paradijs in het moeras beter?

Het antwoord op deze vraag is volmondig ja. Dat komt in de eerste plaats doordat dit boek beter geredigeerd is, waardoor er geen bijzonder in het oog springende taal- en tikfouten meer in staan. Toen ik het boek over Moskou las, was ik erg ziek en dat heeft het met plezier lezen ongetwijfeld in de weg gestaan.

Misschien heb ik dit boek ook wel met plezier kunnen lezen doordat ik Sint-Petersburg minder goed ken dan Moskou en doordat ik er al sinds 2004 niet meer ben geweest. Daardoor werd dit boek een feest van herkenning, aangevuld met voor mij nieuwe ontwikkelingen in de stad.

d'Hamecourt belicht in ieder hoofdstuk een ander aspect van de geschiedenis en het heden van de stad. Hij bespreekt de gebruikelijke mythes over en beelden van Petersburg – bijvoorbeeld het beeld dat de stad op de knekels van tienduizenden is gebouwd – maar ook hedendaagse zaken als de waterkering in de Finse Golf die met hulp van Nederlandse ondernemingen is aangelegd en die de stad tegen zeer regelmatige overstromingen moet beschermen. d'Hamecourt beschrijft ook zijn persoonlijke verhouding tot de stad Sint-Petersburg. Net als bij vele anderen is dat een haat-liefdeverhouding.

d'Hamecourt brengt dit alles zeer leesbaar en onderhoudend. Een prima boek om inspiratie op te doen voor een (hernieuwd) bezoek aan Sint-Petersburg.

Peter d'Hamecourt op Wikipedia

flickr

Janet Skeslien Charles | Moonlight in Odessa

Janet Skeslien Charles – Moonlight in Odessa. London, Bloomsbury, 2010, 342 pagina’s. 2009 (1, Verenigd Koninkrijk).

Twenty-something Daria is an intelligent, bilingual secretary who should have her pick of the men in Odessa – except that the only men who are making advances are a dashing mafia gangster and her boss. Fearful that she’ll be fired for refusing to sleep her way to the top, she decides to moonlight at Soviet Unions™, an international marriage broker. But as she bridges the language gap between Odessan beauties and lonely American men she wonders if she will ever escape the trappings of Ukrainian life and find true love.

When she intercepts a message from a mild-mannered teacher, emails fly back and forth across the Atlantic. Daria soon finds herself much closer to the American dream than she had ever imagined, but will the charms of California prove to be irresistible?

Zo op het eerste gezicht is Moonlight in Odessa een perfect boek om te lezen als je op vakantie of onderweg bent, zoals ik deed. Het verhaal is goed te volgen als je je in een rumoerige omgeving bevindt. Het is op zich ook onderhoudend genoeg om je bezig te houden terwijl je eindeloos wacht op een vliegtuig of trein of terwijl je onderweg bent.

De blurb van de achterflap hierboven vat het plot van de roman prima samen. Dat plot bevat talloze gewoon grappige, maar ook tragikomische scenes, voor een groot gedeelte gebaseerd op cultuurverschillen. Wel vind ik het ongeloofwaardig dat de schrijfster het toestaat dat een sterke, zelfbewuste vrouw als Daria toch in een verstikkend huwelijk belandt met een man die haar heeft voorgelogen en die haar in haar vrijheid wil beknotten. Er zijn voldoende aanwijzingen om te zien dat deze man niet is wie hij zegt te zijn, en toch lukt het Daria niet om die ballon door te prikken. 

Wat me daar vooral in die wending van de roman tegenstaat is dat het gebeurt terwijl Daria in het eerste gedeelte van het boek juist heel sceptisch staat tegenover de huwelijken die worden gesloten dankzij de bemiddeling van Soviet Unions™. Tegelijkertijd houdt het iedereen die zich werkt in de industrie van dit soort bemiddelingsbureaus een spiegel voor, dwingt het wel tot nadenken over de vraag of het moreel verantwoord is om je hiermee bezig te houden.

Verder staat het me erg tegen dat er driehonderd pagina's ellende in Oekraïne en de VS ineens maar een pagina of twintig nodig zijn om een onwaarschijnlijk happy end te beschrijven. Daria moest blijkbaar koste wat het kost toch haar eigen American dream beleven. Dat voelt aan als een geforceerd positief einde.

De schrijfster heeft zelf midden jaren '90 in Oekraïne gewoond en gewerkt. Eén van de vriendinnen van Daria is de Amerikaanse Jane, die als een missionaris in Kiev woont en werkt en Daria wegwijs maakt in de Amerikaanse droom, eerst in Oekraïne, later in de VS. Dit personage doet ongewild denken aan de schrijfster zelf. Er is op zich niets mis met het opvoeren van een personage dat zo lijkt op jezelf, maar ik vond de toon waarop het wonder van het westen werd uitgelegd soms wat vervelend.

Ik ben zelf pas twee jaar geleden voor het eerst in Kiev geweest. Hoe het daar midden jaren ’90 was, kan ik me daarom niet goed voorstellen. Wel was ik in die jaren veel in Rusland. Afgaand op hoe moeilijk men het daar toen had, kan ik me levendig voorstellen dat je alles aangrijpt om je lot te verbeteren. Misschien zelfs wel een huwelijk met een man of vrouw die je uit een catalogus hebt uitgezocht. Ik bleef mezelf bij het lezen van Moonlight in Odessa voortdurend af hoe deze roman zou zijn uitgevallen als het door een Oekraïense of Russische schrijver zou zijn geschreven.

Al met al best een aardig boek om te lezen, maar na alle positieve berichten op LibraryThing viel het me toch tegen. Maar, oordeel vooral zelf.

Janet Skeslien Charles (Engels)

flickr

Dawn French | A Tiny Bit Marvellous

Dawn French – A Tiny Bit Marvellous. London, Penguin Books, 2011 (1), 404 pagina's. 2010 (1, Verenigd Koninkrijk).

Everyone hates the perfect family. So you’ll love the Battles.

Meet Mo Battle, about to turn 50 and mum tot wo hormonal teenagers. There’s 17-year-old daughter Dora who blames Mo for, like, EVERYTHING and Peter who believes he’s quite simply as marvellous as his hero Oscar Wilde. Somewhere, keeping quiet, is Dad, who’s just, well… Dad.

However, Mo is having a crisis. She’s about to do something unusually wild and selfish, which will leave the entire family teetering on the edge of a precipice. Will the family fall? Or will they, when it really matters, be there for each other?

De achternaam van het gezin dat de hoofdpersonages van deze roman levert is veelzeggend: Battle. Dat woord karakteriseert vooral de verhouding tussen dochter Dora en moeder Mo. Zoon Peter (die liever Oscar wordt genoemd) is minder strijdlustig binnen het gezin, maar ook zijn puberteit is duidelijk aangebroken: hij strijdt met iedereen, maar vooral met de schoolleiding, voor zijn recht om zichzelf te zijn. Moeder Mo wordt binnenkort vijftig en krijgt last van een soort midlife crisis. De enige die schijnbaar onbekommerd doorgaat met zijn leven zoals hij dat altijd deed, is de naamloze vader van het gezin.

Dawn French is bekend als comédienne, onder andere met Jennifer Saunders in het programma French & Saunders. Dit is haar eerste roman. Met een achtergrond van decennialang humoristische tv maken verbaast het niet dat A Tiny Bit Marvellous je aan het lachen maakt, vaak zelfs hardop.

Toch is de humor niet dat wat ik het meest bewonder in deze roman. Dat is de structuur die French heeft gekozen. De hele roman is in de vorm van dagboekaantekeningen gegoten. Het zijn vooral Mo en Dora die bijdrages leveren. Van Peter zijn er wat minder aantekeningen, en de vader draagt slechts één keer iets bij. Maar, dan blijkt ook direct wat zijn functie is in het gezin en het blijkt dat hij wél een naam heeft.

Door die verschillende dagboekaantekeningen over dezelfde gebeurtenissen krijg je een mooie kijk op hoe iedereen een gebeurtenis op zijn eigen manier ervaart en interpreteert. Knap aan deze constructie vind ik verder het geheel eigen taalgebruik van ieder personage, dat consequent wordt doorgevoerd. Dat maakt dat je de personages in je hoofd hoort praten. Weliswaar allen met French’ stem, maar dat mag de pret niet drukken. Een erg prettig boek om te lezen. Houd je van French’ tv-werk, probeer het dan zeker.

A Tiny Bit Marvellous is in het Nederlands verschenen onder de titel Een klein beetje geweldig.

Dawn French op Wikipedia (Nederlands)

flickr

Владимир Войнович | Перемещенное лицо

Владимир Войнович - Перемещенное лицо: Жизнь и необычайные приключения солдата Ивана Чонкина: Книга третья. Москва, Эксмо, 2010, 352 стр. 2010 (1).

(Vladimir Voynovich - Peremeshchennoe lico: Zhizn' i neobychaynye priklycheniya soldata Ivana Chonkina: Kniga tret'ya. Moskva, Eksmo, 2010, 352 bladzijden.)

Книга третья из знаменитой трилогии "Жизнь и необычайные приключения солдата Ивана Чонкина" продолжает остроумный и беспристрастный рассказ о буднях простодушного героя, вышла уже в 2007 году.
Чонкин снова в центре заговоров и политических интриг, он также наивен и непосредственен. Притворство, ложь и предательство, сталкиваясь с ним, становятся невероятно смешными и беспомощными.


Is het verstandig om een tweede  en derde deel van een trilogie zo’n achttien jaar na het eerste deel te lezen? Je zou denken van niet, want weet je nog wel waar het in dat eerste deel over ging? Kun je de andere delen nog wel waarderen, als je zelf zo veel jaren ouder en – hopelijk – wijzer bent geworden? Ik probeerde het toch. 

Het gaat hier om de trilogie over soldaat Ivan Tjsonkin. Het eerste deel is in het Nederlands vertaald onder de titel De merkwaardige lotgevallen van soldaat Iwan Tsjonkin: een anekdotische roman. Dat eerste deel heb ik in het Nederlands en in het Russisch gelezen. Ik denk dat dat ervoor heeft gezorgd dat ik mezelf na ongeveer een kwart van het tweede deel niet zo vaak meer hoefde te vragen hoe het nu ook alweer zat. Het geheugen is dus, lijkt het, in achttien jaar niet al te dramatisch achteruitgegaan.

Wel merkte ik op dat ik deel twee en drie met heel andere ogen las dan het eerste deel. Dat deel heb ik beide keren voor mijn studie gelezen. Toen ik het in het Russisch moest lezen, was ik voornamelijk druk met begrijpen wat er nu eigenlijk in het Russisch stond. Dat het een absurdistisch en in wezen hilarisch boek was, wist ik van de eerste keer in het Nederlands, maar dat drong in het Russisch niet echt tot me door. 

Deel twee heeft de ondertitel Pretendent na prestol en is in het Nederlands verschenen onder de titel De troonpretendent: Nieuwe avonturen van soldaat Ivan Tsjonkin. Het Russische origineel verscheen in 1979, naar ik vermoed in de samizdat of buiten de toenmalige Sovjet-Unie. Vojnovitsj was toen al uit de Schrijversbond gezet, waardoor officieel publiceren in de Sovjet-Unie niet meer mogelijk was.

Deel drie heeft als ondertitel Peremeshchennoe lico en is voor zover mij bekend niet in het Nederlands vertaald. Het verscheen in 2007, toen de Sovjet-Unie al lang niet meer bestond.

Het was fijn om te merken dat ik nu met veel meer gemak Russisch lees, en dat het me nu ook lukt om het absurde in het beschrevene aan te voelen. Nu ik met verschillende familieleden heb gesproken over het leven in dat beangstigende, rare land dat de Sovjet-Unie was, las ik de hilarische, maar in wezen ook tragikomische avonturen van Tsjonkin met een heel ander gevoel. Ik moest wel lachen, maar het was een lach met een tamelijk verdrietig gevoel. Ik wil graag geloven dat dit komt doordat ik meer begrip heb voor het beschreven land dan achttien jaar geleden.

De Sovjet-Unie bestaat niet meer, maar de verhalen over Ivan Tsjonkin hebben daarmee – helaas – niet aan actualiteit ingeboet. Daarom is het nog steeds zeer de moeite waard om Tsjonkin op de voet te volgen. Mooie, belangwekkende boeken!

Vladimir Vojnovitsj op Wikipedia

flickr

Åsa Larsson | Zonnestorm

Åsa Larsson – Zonnestorm. Amsterdam, Anthos, 2010 (5), 277 pagina's. 2004 (1, Nederlandse uitgave. Oorspronkelijke Zweedse titel: Solstorm (2003), vertaald door Jasper Popma.

Het is hartje winter en aan de poolhemel is het noorderlicht waar te nemen als in een kerk in het Noord-Zweedse Kiruna een geestelijke, Viktor Strandgård, wordt vermoord. Zijn zus Sanna vindt het verminkte lichaam. Dan treft de politie bij haar het moordwapen en Viktors bijbel aan... Omdat Sanna doodsbang is verdacht te worden van de moord en zo haar kinderen kwijt te raken, belt zij haar oude vriendin Rebecka. Die belooft met tegenzin te helpen en terug te keren naar de stad waar ze opgroeide. Niet iedereens is blij met de terugkomst van Rebecka: ze draagt een duister verleden met zich mee, waarmee ze eerst zal moeten afrekenen voordat ze de ware schuldigen kan aanwijzen. Maar in de lange poolnachten verspreiden schuld en het kwaad zich razendsnel en ongemerkt.

Zonnestorm is ijzingwekkend spannend door de levensechte personages, de natuurlijke dialogen en de intense beschrijvingen van het hoge, ijskoude noorden van Zweden.

Åsa Larsson werd geboren in 1966 en woont op het platteland in Zweden. Zonnestorm is haar eerste psychologische roman en de vertaalrechten werden direct verkocht aan een groot aantal landen. In het jaar van verschijnen werden er in Zweden 200.000 exemplaren verkocht. Zonnestorm is het eerste boek in een geplande serie van zes titels.


Ik houd erg van detectives. Zonnestorm is echter meer een thriller dan een detective. Dat maakt dat ik deze roman met gemengde gevoelens las. Ik houd er niet van dat het 'mysterie' moet worden opgelost door iemand die persoonlijk een reëel gevaar loopt. In Zonnestorm wordt dat naderende onheil erg benadrukt. Dat ging me nogal tegenstaan.

Toch heb ik het boek wel met enig plezier uitgelezen. Dat komt door de manier waarop Larsson het leven in het noorden van Zweden beschrijft. Ik ben daar nooit geweest, laat staan in de winter, maar ik stel mij voor dat ik nu wel een betere voorstelling heb van hoe het daar moet zijn, als het vriest dat het kraakt en de sneeuwvlokken uit de hemel dwarrelen. Het is interessant hoe Rebecka, inmiddels verworden tot 'stadse vrouw' geconfronteerd wordt met die noordse kou in haar geboortestreek. Het doet mij verlangen naar een 'echte' winter in Rusland. Ook de Lapse woorden die hier en daar gebruikt worden vond ik interessant.

Ik begrijp dat dit het eerste deel is van een serie over Rebecka Martinsson. Ik hoop van harte dat er in die andere delen wat meer nadruk wordt gelegd op het plot zónder allerlei bloederige details.

Åsa Larsson op Wikipedia (Engels)

flickr

Nancy Jane Moore | Flashes of Illumination

Nancy Jane Moore - Flashes of Illumination Very short stories. Book View Café, August 2011, 231 pagina’s.

Nancy Jane Moore’s other books include Changeling, available as an ebook from Book View Café and in print from Aqueduct Press, and Conscientious Inconsistencies, published by PS Publishing. Her short fiction has appeared in a number of anthologies and magazines. She is a founding member of Book View Café. After living in Washington, D.C., for many years, she now resides in Austin.

Dankzij LibraryThing’s Early Reviewers heb ik kennis kunnen maken met een voor mij geheel nieuw genre: ultrakorte verhalen. Sommige verhalen in deze bundel zijn tamelijk lang – soms wel tien, vijftien elektronische bladen, maar de meeste verhalen beslaan niet meer dan een tot twee elektronische bladzijden. De kortste verhalen bestaan uit vier, vijf alinea's.

Ik ben iemand die graag wollig praat en schrijft. Daarom vind ik des te knapper als mensen met weinig woorden héél veel kunnen zeggen. Annie Proulx is iemand die zo schrijft. De ultrakorte verhalen van Moore zijn wel anders dan het werk van Proulx, omdat Moore heel andere thema’s kiest, maar de techniek is in wezen hetzelfde: dialogen waarin geen woord te veel staat, niet te veel uitleg om die dialoog heen, zodat je als lezer zelf moet bepalen wat je nu eigenlijk hebt gelezen. Of geen dialoog gebruiken, maar juist in drie of vier alinea’s iemands gedachten beschrijven en daarmee iemands hele leven schetsen.

Flashes of Illumination roept bewondering op voor de manier waarop de schrijfster op het woordaantal bezuinigt, terwijl ze daarbij de inhoud overeind weet te houden. Niet ieder verhaal sprak me evenzeer aan – ik heb bijvoorbeeld niet veel met vampiers – maar de schrijfstijl en humor maken dan toch weer veel goed, en een minder interessant verhaal wordt dan ook al snel gevolgd door een meer aansprekend verhaal. Een verrassend aangename bundel, de moeite van het lezen waard!

Nancy Jane Moore op  Book View Café (Engels)

Александра Маринина | Жизнь после жизни

Александра Маринина - Жизнь после жизни. Москва, Эксмо, 2010, 416 страниц.
(Aleksandra Marinina - Zhizn' posle zhizni. Moskva, Eksmo, 2010, 416 bladzijden)

Разбитое зеркальце на груди, сережка, вырванная из уха - своеобразная "визитная карточка" убийцы. Кто убил этих двух почтенных женщин - маньяк, одержимый мрачноватыми легендами рода Вяземских, или его изощренный имитатор? Все версии неизменно заходят в тупик. Бизнесмен, чьи начинания в связи с этими преступлениями находятся под угрозой, решил прибегнуть к помощи частного детектива. Так Анастасия Каменская оказалась в провинциальном Томилине. Да-да, полковник милиции в отставке Каменская теперь работает в частном детективном агентстве, и это расследование - ее дебют на данном поприще. Теперь за ее спиной нет могущественного и влиятельного ведомства, и это как-то непривычно. Но от Насти по-прежнему требуется ее умение разговаривать и слушать, систематизировать факты, интуитивно - а это есть вершина ее «сыскного таланта» - выбирать верное направление поисков. Словом, открывать все двери, которые встречаются на ее пути. Ведь за одной из них находится истина. Она-то неподвластна никаким переменам.


Zhizn' posle zhizni is de zoveelste roman over Anastasiya Kamenskaya. Maar, het is een detective die totaal anders is dan de voorgaande. Waarom? Nast'ya werkt niet langer als detective bij de militie aan de Petrovka 38 én ze wordt binnenkort vijftig. Ze voelt zich afgeschreven, veroordeeld tot een bestaan achter de overdrachtelijke geraniums. Oud voor haar tijd, en overbodig voor de samenleving én haar man.

Maar, Kamenskaya zou Kamenskaya niet zijn als ze haar leven geen positieve draai zou geven. Zo kennen we haar immers: de problemen kunnen nog zo groot worden, er komt een moment waarop ze een oplossing vindt. Deze keer is dat in de vorm van een baan als privédetective.

Ze wordt door haar oud-collega en nieuwe baas naar de plaats Tomolina gestuurd, waar zij de moordenaar of moordenaars van twee oudere vrouwen moet vinden. De dames bezochten een centrum voor ouderen in deze plaats. Door wie en met welke reden zijn deze dames vermoord? Was het een nazaat van een adellijke familie, die het landgoed van die familie waarin het centrum is gevestigd weer in handen wil krijgen, of toch een groep mensen, nauw verbonden met de autoriteiten in de stad, die het complex in handen wil krijgen om er grof geld mee te verdienen.

Interessant is, dat het centrum waar Kamenskaya haar onderzoek doet ook figureert in het derde deel van Marinina’s trilogie Vzglyad iz vechnosti. Aardig om te zien hoe de schrijfster zich de ontwikkeling van het centrum, dat in die trilogie nog opgericht moet worden, voorstelt.

Mijn indruk is, dat veel vrouwen in Rusland daadwerkelijk het gevoel hebben dat hun leven voorbij is zodra ze de vijftig naderen. Dat je als vrouw met een 'gewone' baan al op je vijfenvijftigste jaar met pensioen mag gaan, draagt daar natuurlijk aan bij. Voor veel vrouwen is dan ook de tijd aangebroken om de kleinkinderen op te vangen als hun ouders werken. Daarom is het des te opmerkelijker dat Marinina naast het ontrafelen van het plot steeds benadrukt dat je leven niet ophoudt bij je vijftigste, zelfs niet als vrouw. Zij toont aan dat je wel degelijk nog aan een andere baan kunt beginnen. Die boodschap begint Marinina al uit te dragen met de titel van het boek, dat je als 'een leven na een leven' kunt vertalen. Dat moet veel vrouwen toch als muziek in de oren klinken.

Александра Маринина | Взгляд из вечности: Ад
Александра Маринина | Взгляд из вечности: Дорога
Александра Маринина | Взгляд из вечности: Благие намерения
Александра Маринина | Все не так

Aleksandra Marinina (Russisch)

flickr

Aliefke Bijlsma | Mede namens mijn vrouw

Aliefke Bijlsma - Mede namens mijn vrouw. Amsterdam/Antwerpen, Uitgeverij Augustus, 2010, 243 pagina's.

Consul-generaal was voor iemand met zijn bagage natuurlijk niet helemaal de bedoeling, dat wist iedereen. En al helemaal niet in Rio. Maar ach, denkt Melchior Steenbergen, op zijn negenenvijftigste liggen er zeker nog twee ambassadeursposten in het verschiet. Om Rio - en zichzelf - weer op de kaart te zetten organiseert hij een Culturele Manifestatie. De goden lijken hem echter niet goedgezind: zijn tweede man is een zeurderige bureaucraat die hem in de weg zit met regeltjes. En zijn kersverse vrouw, de avontuurlijke fotografe Leandra, kan op een dag niet meer uit bed komen. Diagnose: ME.

Met subtiele humor en mededogen leidt Aliefka Bijlsma Melchior de morele afgrond in. Vanuit verschillende gezichtspunten confronteert ze haar personages met in het leven gemaakte keuzes. Mede namens mijn vrouw is een invoelbare tragikomedie die de lezer handenwringend achterlaat.

Aliefke Bijlsma (1972) bracht het grootste deel van haar jeugd door in het buitenland en studeerde rechten in Amsterdam. Zij schreef een theaterstuk, verschillende scenario's en publiceerde columns en verhalen. In 2007 verscheen haar romandebuut Gezandstraald, dat de longlist van de Debutantenprijs 2007 haalde. Mede namens mijn vrouw is haar tweede roman.


Mede namens mijn vrouw kun je als e-book gratis downloaden via de site van de schrijfster. Dat is een slimme zet van de schrijfster en haar uitgever, want als dit boek mij niet op deze manier als een spreekwoordelijke wortel was voorgehouden, zou ik het niet gelezen hebben.

De roman speelt in de diplomatieke wereld, op het Nederlandse consulaat in Rio de Janeiro. Bijlsma beschrijft de neergang van de Nederlandse consul-generaal daar, Melchior Steenbergen. Hij heeft nog een paar jaar te gaan tot zijn pensionering. In gedachten ziet Steenbergen zich al op de enige post die ertoe doet: die van ambassadeur, bij voorkeur in een belangrijke plaats, bijvoorbeeld Parijs. Dat het anders loopt, komt voor hem als een complete verrassing.

Steenbergens neergang wordt ingezet op twee fronten: op het consulaat wordt Steenbergen driftig 'tegengewerkt' door zijn plaatsvervanger, die wel volgens de regels werkt en thuis is zijn kersverse, jongere echtgenote Leandra, ineens verandert in een kasplantje, omdat zij ineens ME heeft. Steenbergen eindigt met zijn trouwe maid Mercy in het koude Nederland, nadat hij ternauwernood aan een oneervol ontslag is ontkomen.

Deze twee verhaallijnen zouden toch voldoende moeten zijn om sympathie voor de tragische held, die blind voor de realiteit zijn eigen kuil graaft, te wekken. Toch werkte het niet voor mij. Waarom dat zo is kan ik niet goed uitleggen. Dat ik enige sympathie kon opbrengen voor Leandra, zijn vrouw, komt waarschijnlijk doordat ik me enigszins kan voorstellen wat allesoverheersende vermoeidheid inhoudt. Bijlsma's beschrijving van die vermoeidheid vond ik interessant. Toch heb ik ook met die ziekte moeite. Ik veronderstel dat Bijlsma Leandra aan deze ziekte laat lijden om te suggereren dat het huwelijk met Steenbergen Leandra haast letterlijk verlamt, maar het maakt allemaal een nogal gezochte indruk.

De roman eindigt met een scene waarin Steenbergen zijn maid Mercy verkracht. Een op zich functionele, maar daarom niet minder ontluisterende scene. Hiermee verliest Steenbergen zelfs zijn laatste tegenstander: Mercy verdwijnt – vermoedelijk – in de illegaliteit. Dat Steenbergens Nieuwjaarsduik vervolgens niet goed afloopt, was dan ook geen verrassing.

Hoewel de personages me grotendeels koud lieten, was het lezen van Mede namens mijn vrouw toch niet helemaal onbevredigend. Het boek geeft een aardige inkijk in de diplomatieke wereld. Ook was het aardig om iets over Rio te spelen, nu die stad de komende jaren een aantal grote sportevenementen zal organiseren.

Aliefke Bijlsma

flickr

Владимир Войнович | Претендент на престол

Владимир Войнович - Жизнь и необычайные приключения солдата Ивана Чонкина: Претендент на престол. 443 страницы.
Vladmir Voynovich - Zhizn' i neobychaynye priklyucheniya soldata Ivana Chonkina: Pretendent na prestol. 443 bladzijden.

Чонкин жил, Чонкин жив, Чонкин будет жить!
Простой солдат Иван Чонкин во время Великой Отечественной попадает в смехотворные ситуации: по незнанию берет в плен милиционеров, отстреливается от своих.
Кто он?
Герой самой смешной политической сатиры советской эпохи. Со временем горечь политического откровения пропала, а вот до слез смешной Чонкин советскую власть пережил!
Впервые - в новой авторской редакции!


Mijn indruk van dit boek heb ik beschreven op deze pagina.

Ik las dit als een e-book. Ik heb ook een papieren uitgave, in deel 2 van Voynovichs Малое собрание сочинений в пяти томах, uitgegeven door Fabula in 1993. Het boek is in zo'n slechte staat, dat het aan alle kanten kraakt als je er in bladert.

Vojnovitsj op Wikipedia

flickr

Tom Finn | Westsiders

Tom Finn - Westsiders: Stories from old Corner Brook, Newfoundland. Toronto, Petra Books, 2010 (2), 191 pagina's. 2010 (1).

Tom Finn was born and raised in the town of Corner Brook, Newfoundland. After working in Newbrunswick, Prince Edward Island and California, he took up residence in Ottawa. A retired federal public servant, Tom has always taken a keen interest in the affairs of his island homeland. He is especially interested in the transformation of the former British colony following the American 'invasion' in the 1940s, and the union with Canada in 1949.


Westsiders kreeg ik toegestuurd in het kade van het Early-Reviewersprogramma van LibraryThing. Het boek bevat negen korte verhalen, die alle in de jaren 1940 en 1950 spelen in kleine plaatsjes op het eiland Newfoundland. Ik had me voor dit boek aangemeld, omdat ik zo goed als niets weet over Newfoundland. Westsiders lezen leek me een mooi begin van enige kennis over dit eiland.

Ik geloof niet dat ik heel veel over Newfoundland heb geleerd. Dat mag je ook niet verwachten van een bundel korte verhalen - had ik maar een geschiedenisboek moeten lezen. Wel heb ik geleerd dat de kleine gemeenschappen die Finn beschrijft niet zo heel anders zijn dan de kleine gemeenschappen die wij hier in Nederland hebben. Iedereen let op elkaar en iedereen weet alles van elkaar én veroordeelt elkaar. Of het een waarheidsgetrouwe beschrijving is, kan ik niet beoordelen, maar voor iemand die zeventien jaar in een Achterhoeks dorp heeft gewoond, klinkt het allemaal erg plausibel.

Niet ieder verhaal raakte me evenzeer. Het meest zijn me Traveller en Mouse bijgebleven. Het eerste verhaal beschrijft hoe het komt dat een tot dan toe deugdzaam katholiek meisje wordt weggestuurd naar een 'school' op het vasteland, om te maskeren dat ze ongewenst zwanger is geraakt. Mouse beschrijft vanuit het perspectief van een nogal vreemde jongeman pogingen om 'aan de vrouw' te raken. Zijn redeneringen zijn tenenkrommend, maar Finn beschrijft ze erg mooi, vind ik.

Finnn schrijft in haast archaïsch Engels. Op de een of andere manier voelt dat goed, gecombineerd met het onderwerp van de verhalen. Ik vind Westsiders geen briljante bundel, maar ik ben zeker blij dat ik er dankzij Early Reviewers kennis mee heb kunnen maken. Al met al zeker geen onaardige bundel.

flickr

Elif Batuman | The Possessed

Elif Batuman - The Possessed: Adventures with Russian books and the people who read them. New York, Farrar, Straus and Giroux, 2010 (3), 296 pagina's. 2010 (1).

If you're going to read just one book about conference planning, Isaac Babel, Leo Tolstoy, boys' leg contests, giant apes, Uzbek poetry, the life of the mind, and resignation of the soul-seek no further: this is the book for you!!!

The Possessed draws on Elif Batuman's articles in The New Yorker, Harper's Magazine, and n+1 to tell the true story of one woman's intellectual and sentimental education and her many strange encounters with fellow scholars devoted - absurdly! melancholically! beautifully! - to the Russian classics.


De ondertitel van dit boek luidt Adventures with Russian books and the people who read them. Dat wijst je er direct al op, dat je hier niet met een doorsnee letterkundig werk van doen hebt. Batuman schrijft over Russische literatuur, maar ieder stuk is meer dan alleen een letterkundige beschouwing van een werk of stroming uit de Russische literatuur.

Batuman vermengt deze vorm van wetenschappelijke beschouwingen met heel persoonlijke zaken. Ze beschrijft haar eigen ervaringen als gewone student en PhD-student in de VS en over haar studiereizen in het kader van die studie naar Rusland en de voormalige Sovjetrepublieken. Batuman maakt gebruik van een ontwapenende zelfspot als zij zichzelf en de academische wereld in de VS beschrijft.

Zo ontstaat er een heel bijzondere mix van serieuze feiten en theorieën en situaties waarom je hardop kunt lachen. Batumans beschrijving van haar verblijf in Samarkand, bij mensen in huis, is ronduit hilarisch. Deze serie van drie stukken deed me erg denken aan de zomer van 1994, waarin ik een tijdje met vriendin F. bij een familie in Sint-Petersburg in huis zat. Samarkand en Sint-Petersburg liggen mijlenver uit elkaar, maar toch zijn de overeenkomsten haast angstaanjagend groot. Een bijzonder boek, dat – denk ik – ook interessant is als je wat minder bezeten bent van Russische literatuur dan ik.

Elif Batuman (Engels)

flickr

Markus Zusak | The Book Thief

Markus Zusak - The Book Thief. London, Black Swan, 2007 (23), 554 pagina's. 2007 (1, Verenigd Koninkrijk), 2005 (1).

1939. Nazi Germany. The country is holding its breath. Death has never been busier.

Liesel, a nine-year-old girl, is living with a foster family on Himmel Street. Her parents have been taken away to a concentration camp. Liesel steals books. This is her story and the story of the inhabitants of her street when the bombs begin to fall.


The Book Thief werd mij door iemand aangeraden, maar ik weet helaas niet meer door wie. En dat is jammer, want die persoon zou ik graag willen bedanken voor de tip.

Over de inhoud van The Book Thief is al heel veel geschreven door laaiend enthousiaste lezers, dus dat ga ik hier niet navertellen. Het boek heeft me om verschillende redenen geraakt.

In de eerste plaats is er de nadruk op het feit dat niet alle Duitsers fanatieke nazi's waren. Door de Duitsers ook als slachtoffers en tegenstanders van het nazi-regime te portreteren deed The Book Thief me wel wat aan Julia Francks Die Mittagsfrau denken. Alleen is dat nadrukkelijk een roman voor volwassenen, en speelt het ook voor en na de tijd van Nazi-Duitsland. Beide boeken openen je de ogen, dagen je uit om te rekenen met de vooroordelen over 'de foute Duitsers' waarmee wij hier in Nederland in aanraking komen.

Zusak heeft vertelt het verhaal vanuit het perspectief van de Dood. Daarmee kan hij allerlei historische feiten presenteren zonder dat deze de draad van het verhaal onderbreken. Ook laat Zusak de Dood voortdurend vooruitwijzen, soms zelfs verklappen wat er zal gebeuren. Daar heb ik over het algemeen een hekel aan, maar het werkt in deze roman wel. De Dood vertelt een angstaanjagende bladzijde uit de wereldgeschiedenis, maar spreekt daarbij tevens over de sympathie die het meisje Liesel bij hem wekt, waardoor hij haar ontwikkeling liefdevol volgt en aan ons vertelt.

Een ander interessant gegeven is de grote rol die boeken spelen in het leven van Liesel, van het letter voor letter leren lezen, via het op de muur schilderen van moeilijke woorden samen met haar stiefvader tot het obsessief lezen en herlezen van boeken die onder het nazi-regime niet zijn toegestaan en die zij desondanks toch uit de bibliotheek van de echtgenote van de burgemeester mee mag nemen. Ik las zelf als kind alles wat los en vast zat. Daarom vond ik het maar moeilijk om me voor te stellen hoe het is als je zo graag wilt lezen, terwijl je maar een beperkt aantal boeken tot je beschikking hebt, waarover je dan ook nog eens moet zwijgen.

The Book Thief blijkt bedoeld te zijn voor jong-volwassenen. Dat hindert de volwassen lezer echter niet. Integendeel, het thema is dan wel heel serieus, maar de opmaak van het boek is echt uitnodigend en speels. Op verschillende manieren een bijzonder boek dus, dat aanzet tot nadenken over het beeld dat je zelf hebt over wat goed en kwaad is.

Markus Zusak op Wikipedia

flickr

Людмила Улицкая | Зеленый шатер

Людмила Улицкая - Зеленый шатер. Москва, Эксмо, 2011, 592 с.
(Lyudmila Ulickaya - Zeleny shater. Moskva, Eksmo, 2011, 592 s.)

Новый роман Людмилы Улицкой «Зеленый шатер» по праву может претендовать на первостепенное место в иерархии главных книг, формирующих идеи, осмыслающих эпоху.
«Зеленый шатер» - это роман о любви, о судьбах, о характерах. Это настоящая психологическая проза. Но вместе с тем, новое произведение Улицкой шире этих определений.
И, как всегда у Улицкой, кроме идейного и нравственного посыла, есть еще эмоциональная живопись, тот ее уникальный дар, который и выводит книги писательницы на десятки языков к миллионам читателей. Только ей присуща бронебойная ироничность, благодаря чему многие эпизоды на уровне одного абзаца перетекают из высокой трагедии в почти что швейковский комизм.
«Зеленый шатер» - очень серьезная и очень смешная книга.


Als je op internet zoekt naar reacties van gewone lezers op deze roman valt op dat je of weg bent van het boek, of je vindt het niets. Er schijnt geen tussenweg te zijn.

In de negatieve stukjes over Zeleny shater schrijven sommigen over het grote aantal personages, dat het moeilijk maakt om het verhaal te volgen. Het kost in het begin inderdaad wat moeite om de familiebanden en andere relaties tussen de personages uit elkaar te houden. Maar, dat is een kwestie van doorzetten. Bovendien verwijten we andere schrijver van romans die een grote periode beslaan toch ook niet dat zij zoveel personages beschrijven in die romans?

Uiteindelijk is het aantal personages wel een pre. Het is, vermoed ik, niet het aantal personages dat het lezen van deze roman bemoeilijkt, maar het per hoofdstuk wisselende vertelperspectief. Ulickaya gebruikt dat wisselende vertelperspectief om een belangrijke les uit deze roman duidelijk te maken: de mens presenteert zichzelf naar de buitenwereld op een bepaalde manier, omdat hij graag zo gezien wil worden door anderen. Dat betekent echter bij lange na niet dat deze persoon ook de persoon is die hij zegt te zijn.

Een ander veel gelezen bezwaar tegen Zeleny shater is dat het wéér een boek over het leven onder de Sovjet-Unie in het algemeen en in dissidentenkringen van de jaren 1960 tot 1980 is. Zo wordt Andrey Sakharov opgevoerd als een bijpersonage in deze roman. Misschien zijn de negatieve reacties op het onderwerp van deze roman vergelijkbaar met reacties op de zoveelste roman of film die over de Tweede Wereldoorlog gaat. Met dit soort opmerkingen geeft je uiting aan een gevoeg van verzadiging over zo'n onderwerp, maar je kunt niet iedere nieuwe roman of film per definitie op deze manier afschrijven als niet de moeite waard.

Dat geldt ook voor deze roman. Ja, een aantal personages raakt in de dissententenwereld verzeild en Ulickaya beschrijft in deze fictieve roman aan welke gevaren dissidenten zich vanwege hun idealen of uit andere overwegingen blootstelden. De nadruk ligt daarbij echter niet op het beschrijven van de historische feiten, maar op de uitwerking die bepaalde keuzes hebben op de psyche van die personages en op het verloop van hun leven. Juist daarin is Ulickaya erg goed. Dat talent maakt haar, wat mij betreft, tot een van de belangrijkste Russischtalige schrijfster van dit moment. Zeleny shatter is een belangrijk boek, dat gelezen zou moeten worden die jonge Russen die deze periode niet bewust hebben meegemaakt en zeker ook door niet-Russen die iets willen begrijpen van waarom Rusland is zoals het is.

Людмила Улицкая | Медея и ее дети
Людмила Улицкая | Даниэль Штайн, переводчик

Lyudmila Ulickaya op Wikipedia (Engels)
Lyudmila Ulickaya op Wikipedia (Russisch)

flickr