Posts tonen met het label korte verhalen. Alle posts tonen
Posts tonen met het label korte verhalen. Alle posts tonen

woensdag 20 juni 2012

Sana Krasikov | One More Year

Sana Krasikov - One More Year: Stories. New York, Spiegel & Grau, 2009 (2), 244 pagina's. 2009 (1, VK), 2008 (1, VS).

ONE MORE YEAR is Sana Krasikov's extraordinary debut collection, illuminating the lives of immigrants from across the terrain of the collapsed Soviet Empire. With novelistic scope, Krasikov captures the fates of the people-in search of love and prosperity-making their way in a world whose rules have changed.

SANA KRASIKOV was born in Ukraine and grew up in the former Soviet Republic of Georgia and in the United States. Her stories have appeared in The New Yorker, The Atlantic Monthly, The O. Henry Prize Stories collection, and other publications.


One More Year is een bundel van acht verhalen. In ieder verhaal in deze bundel speelt een Oost-Europese immigrant in de Verenigde Staten de hoofdrol. Sommigen verblijven legaal in dat land, anderen zijn er illegaal. Ze hebben allen één ding gemeen: ze willen een beter leven voor zichzelf en hun familie, en het leven in het nieuwe land valt niet mee.

Twee voorbeelden van de verhalen. In Companion houdt hoofdpersoon Ilona een oudere, zieke man gezelschap. Om een green card te krijgen wordt de schijn van een echte relatie opgehouden. Als de man opnieuw een hartaanval krijgt terwijl Ilona niet thuis is, grijpen de kinderen van de man in. Zij waren sowieso niet enthousiast over de situatie en vinden dit een prima aanleiding om de vreemde vrouw buiten de deur zetten.

In Maia in Yonkers woont de Georgische Maia in bij een oudere, dementerende vrouw, zodat zij haar kan verzorgen. Ze bereidt zich voor op het bezoek van haar zoon, die in Georgië bij haar zus is achtergebleven. Gogi, de zoon, geeft zodra hij is aangekomen af op werkelijk alles wat zij hem van New York laat zien en is alleen geïnteresseerd in materiële zaken. Hij eist dat zij een dure donsjas, zoals hij die thuis op tv in Georgië heeft gezien, voor hem koopt. Alle spaargeld van Maia is echter al gebruikt voor Gogi's vliegticket.

Krasikov schrijft zeer leesbaar, gebruikt mooie taal en bedient zich regelmatig van tragikomische humor. De nadruk ligt daarbij vooral op de tragiek – ieder verhaal bevat wel een open zenuw, die zeurt en pijn doet. Dit alles samen zorgt voor een mooie bundel verhalen.

Sana Krasikov op Wikipedia (Engels)

flickr

vrijdag 16 maart 2012

Mauri Paasilinna | De heremiet van de Roittorug

Mauri Paasilinna – De heremiet van de Roittorug: En meer Finse verhalen. Groningen, Wilde aardbeien, 2010, 112 pagina's.
Vertaald uit het Fins door Fleur van Groen, Nettie Jansen, Ernst Kal, Gerard Reijerse en Päivi Schot.

In De heremiet van de Roittorug. En meer Finse verhalen zijn twaalf korte verhalen bijeengebracht van de Finse auteur Mauri Paasilinna (1947). Mauri Paasilinna is de jongste in het zeven kinderen tellende kunstenaarsgezin Paasilinna, zijn broers Arto, Erno en Reino verdienden eveneens hun sporen als schrijver.

De verhalen van Mauri Paasilinna spelen zich af in het landschap van de tunturi’s, de typische bergen in het Finse Lapland. Dit grenzeloze landschap, dat zich uitstrekt over Finland, Rusland, Noorwegen en Zweden, trekt allerlei vreemdelingen aan: Italianen, Duitsers, Helsinkiërs. De ontmoeting tussen de inwoners van Lapland en de vreemdelingen leidt tot absurde, trieste en humoristische voorvallen. De confrontatie met het woeste en ledige landschap brengt de 'bezoekers' uit evenwicht. Losgeslagen en ver van alles, onder een winterse middaghemel zonder zon, of tijdens de midzomernacht, wanneer de zon niet ondergaat, verliezen bekende bakens hun betekenis. De natuurbeschrijvingen en de beschrijvingen van de ontreddering van de stadsmens zijn juweeltjes, versierd met een diadeem van ironie en mededogen.



Van Finland weet ik, na een verblijf van een week in Helsinki in 2010, een heel klein beetje. Van Lapland weet ik vrijwel niets. Dat is waarom ik ooit voor mezelf heb opgeschreven dat ik eens iets van Mauri Paasilinna moest proberen te lezen. En dat werd De heremiet van de Roittorug, omdat dat voorhanden was in de bibliotheek.

De heremiet van de Roittorug is een bundel korte verhalen, die alle gesitueerd zijn in Lapland. De natuur in Lapland is een constante in de verhalen in de bundel. Daarnaast beschrijft Paasilinna vooral het contrast tussen de inwoners van Lapland en de 'vreemden', die korter of langer in Lapland zijn. Zij komen vaak onvoorbereid – denk aan inwoners van Helsinki, die in de winter komen maar niet eens deugdelijke winterkleding bij zich hebben – of zij zien de natuur in Lapland wlechts als een plek waar zij aan hun gerief kunnen komen – denk aan een stel Duitsers, dat per se eieren uit een nest wil halen, dat hen wordt getoond door een Lapse gids.

Paasilinna schrijft met humor. Zijn personages zijn niet altijd even aangepast aan de moderne Finse maatschappij, zoeken vaak bewust de eenzaamheid van een bestaan buiten de maatschappij op. Paasilinna’s humor is wrang, omdat er regelmatig geen ontkomen lijkt aan weer een noodlottige afloop van het verhaal.

Deze laatste zinnen van het titelverhaal raakten me bijzonder:

Waar ga je heen als de woestenij te benauwd wordt om te wonen? Vlucht je verder de wildernis in? Of probeer je de grens over te komen naar het oosten? Zijn er in de grensbeekjes nog steeds stalen netten? Is er geen ander alternatief? Tanno laadde zijn pistool en richtte. [bladzijde 68]

Ze raakten me, omdat je hier de gevolgen van het ingrijpen van de mens ziet: het Russische gedeelte van Lapland ligt zo dichtbij, maar is tegelijkertijd zo ver weg en onbereikbaar, vanwege de grensversperringen dat de drang naar alleen zijn van de heremiet toch beknot wordt.

Uit ieder verhaal spreekt liefde van de schrijver voor Lapland, voor de mensen die er wonen en de schrijvers bezorgdheid over waar het naartoe moet met de natuur en de dorpen die er nog zijn, maar ontvolkt raken. Het smaakt naar meer – meer lezen en hopelijk, ooit, zelf die plek bezoeken.

flickr

zondag 25 december 2011

Kevin Canty | Where the Money Went

Kevin Canty - Where the Money Went: Stories. Nan A. Talese, 2009, 208 pagina's.

Few,i writers are as praised as Kevin Canty, a master of the short story whose work has been compared to that of Flannery O'Connor and Raymond Carver.
In Where the Money Went, he surprises us with stories about love and the desertion of love, all written from a man's point of view. Rarely is a man so revealing.

A narrator struggles with his abiding loyalty to his ex-wife, even when he finds love with another woman. A newly divorced man learns more than he wants to know about his friends' long-term marriages. In these nine stories, which incisively touch on the complex nature of love, we find mens as fathers, as husbands, trying their best in a world that stubbornly refuses to make sense. Canty, whose writing has been praised as, "smart, gritty, unsentimental" (The New York Times), "lovely and unforgiving" (The Boston Globe), "enchanting and painful" (USA Today), powerfully conveys both the bitterness that can afflict romantic relationships, and the moments of humor and tenderness that cut through it.


Kevin Canty schrijft zowel romans als korte verhalen. Where the Money went is een bundel korte verhalen. Deze bundel bevat negen verhalen, die alle handelen over mensen die om verschillende redenen niet bepaald geslaagd zijn in het leven.

De tekst op de binnenflap vergelijkt Canty onder andere met Raymond Carver. Ik ken Carvers werk slechts oppervlakkig, maar ik begrijp de vergelijking wel, juist als het gaat om Canty's korte verhalen. Carver schetst ook in een beperkt aantal bladzijden bijna een hele roman, vooral gebaseerd op dialoog. Verhalen over personages die niet passen in deze wereld, waar de wrangheid vanaf druipt. Ik vind dat heerlijk om te lezen.

Voor mij springen twee verhalen er als bijzonder goed uit. Het eerste is het titelverhaal, waarin Canty in vijf bladzijden eigenlijk vooral voorwerpen en diensten opnoemt waaraan het geld is opgegaan, terwijl het huwelijk van de hoofdpersoon op de klippen loopt. Dat moet je maar kunnnen, met alleen die lijst voorwerpen en diensten, een woordje hier en daar en met nauwelijks dialoog iemands teneergang schetsen. Een meesterlijke techniek!

No Place in This World for You is langer van stof, bestaat veel meer uit dialoog. Daarbij gaat het echter vooral om wat er níet gezegd wordt. Het hoofdpersonage is de vader van een kleuter, die kinderen bijt. Dat is natuurlijk een probleem, want het kind lijkt niet voor rede vatbaar. Er dreigt zelfs een rechtszaak, nadat de zoon een kind op de crèche heeft gebeten. Er komt geen oplossing voor het probleem in dit verhaal, maar het hele verhaal asemt de zorg van de vader over wat het kind later, als het groter wordt, te wachten staat. Het verhaal grijpt je bij de keel, en dat is precies wat je van een goede verhalenschrijver als Canty mag verwachten.

De bundel is ook in het Nederlands verkrijgbaar, onder de titel Waar het geld bleef. Lees deze bundel!

Kevin Canty | Winslow in Love

Kevin Canty op Wikipedia (Engels)

flickr

zondag 11 september 2011

Nancy Jane Moore | Flashes of Illumination


Nancy Jane Moore - Flashes of Illumination Very short stories. Book View Café, August 2011, 231 pagina’s.

Nancy Jane Moore’s other books include Changeling, available as an ebook from Book View Café and in print from Aqueduct Press, and Conscientious Inconsistencies, published by PS Publishing. Her short fiction has appeared in a number of anthologies and magazines. She is a founding member of Book View Café. After living in Washington, D.C., for many years, she now resides in Austin.


Dankzij LibraryThing’s Early Reviewers heb ik kennis kunnen maken met een voor mij geheel nieuw genre: ultrakorte verhalen. Sommige verhalen in deze bundel zijn tamelijk lang – soms wel tien, vijftien elektronische bladen, maar de meeste verhalen beslaan niet meer dan een tot twee elektronische bladzijden. De kortste verhalen bestaan uit vier, vijf alinea's.

Ik ben iemand die graag wollig praat en schrijft. Daarom vind ik des te knapper als mensen met weinig woorden héél veel kunnen zeggen. Annie Proulx is iemand die zo schrijft. De ultrakorte verhalen van Moore zijn wel anders dan het werk van Proulx, omdat Moore heel andere thema’s kiest, maar de techniek is in wezen hetzelfde: dialogen waarin geen woord te veel staat, niet te veel uitleg om die dialoog heen, zodat je als lezer zelf moet bepalen wat je nu eigenlijk hebt gelezen. Of geen dialoog gebruiken, maar juist in drie of vier alinea’s iemands gedachten beschrijven en daarmee iemands hele leven schetsen.

Flashes of Illumination roept bewondering op voor de manier waarop de schrijfster op het woordaantal bezuinigt, terwijl ze daarbij de inhoud overeind weet te houden. Niet ieder verhaal sprak me evenzeer aan – ik heb bijvoorbeeld niet veel met vampiers – maar de schrijfstijl en humor maken dan toch weer veel goed, en een minder interessant verhaal wordt dan ook al snel gevolgd door een meer aansprekend verhaal. Een verrassend aangename bundel, de moeite van het lezen waard!

zaterdag 23 juli 2011

Tom Finn | Westsiders

Tom Finn - Westsiders: Stories from old Corner Brook, Newfoundland. Toronto, Petra Books, 2010 (2), 191 pagina's. 2010 (1).

Tom Finn was born and raised in the town of Corner Brook, Newfoundland. After working in Newbrunswick, Prince Edward Island and California, he took up residence in Ottawa. A retired federal public servant, Tom has always taken a keen interest in the affairs of his island homeland. He is especially interested in the transformation of the former British colony following the American 'invasion' in the 1940s, and the union with Canada in 1949.


Westsiders kreeg ik toegestuurd in het kade van het Early-Reviewersprogramma van LibraryThing. Het boek bevat negen korte verhalen, die alle in de jaren 1940 en 1950 spelen in kleine plaatsjes op het eiland Newfoundland. Ik had me voor dit boek aangemeld, omdat ik zo goed als niets weet over Newfoundland. Westsiders lezen leek me een mooi begin van enige kennis over dit eiland.

Ik geloof niet dat ik heel veel over Newfoundland heb geleerd. Dat mag je ook niet verwachten van een bundel korte verhalen - had ik maar een geschiedenisboek moeten lezen. Wel heb ik geleerd dat de kleine gemeenschappen die Finn beschrijft niet zo heel anders zijn dan de kleine gemeenschappen die wij hier in Nederland hebben. Iedereen let op elkaar en iedereen weet alles van elkaar én veroordeelt elkaar. Of het een waarheidsgetrouwe beschrijving is, kan ik niet beoordelen, maar voor iemand die zeventien jaar in een Achterhoeks dorp heeft gewoond, klinkt het allemaal erg plausibel.

Niet ieder verhaal raakte me evenzeer. Het meest zijn me Traveller en Mouse bijgebleven. Het eerste verhaal beschrijft hoe het komt dat een tot dan toe deugdzaam katholiek meisje wordt weggestuurd naar een 'school' op het vasteland, om te maskeren dat ze ongewenst zwanger is geraakt. Mouse beschrijft vanuit het perspectief van een nogal vreemde jongeman pogingen om 'aan de vrouw' te raken. Zijn redeneringen zijn tenenkrommend, maar Finn beschrijft ze erg mooi, vind ik.

Finnn schrijft in haast archaïsch Engels. Op de een of andere manier voelt dat goed, gecombineerd met het onderwerp van de verhalen. Ik vind Westsiders geen briljante bundel, maar ik ben zeker blij dat ik er dankzij Early Reviewers kennis mee heb kunnen maken. Al met al zeker geen onaardige bundel.

flickr

vrijdag 8 april 2011

Ольга Славникова | Любовь в седьмом вагоне

Ольга Славникова - Любовь в седьмом вагоне. Москва, АСТ Астрель, 2008, 285 с.
(Olga Slavnikova - Lyubov' v sed'mom vagone. Moskva, AST Astrel', 2008, 285 pagina's)

Ольга Славникова - известная романистка, лауреат премии "Русский Букер" представлена здесь как прекрасная рассказчица. Истории, вошедшие в сборник, увлекательны и разнообразны: love story, детектив, фантастика, лубок...
И все они объединены темой железной дороги, неиссякаемым источником сюжетов и характеров. Главное, говорит автор, будьте готовы заглянуть за пределы обыденной действительности, не важно - читаете ли вы эту книгу, сидя дома в удобном кресле или посматриваете в окно на пейзаж, мимо которого мчится скорый поезд...


Lyubov’ v sed’mom wagone is een bundel korte verhalen. De titel luidt in het Nederlands Liefde in de zevende wagon. Slavnikova schreef de verhalen in deze bundel in opdracht van de Russische Spoorwegen. Ze zijn eerder verschenen in een tijdschrift dat de Russische Spoorwegen uitgeeft voor reizigers die langere afstanden reizen per trein. Dat is ook waarom de verhalen een gemeenschappelijk thema hebben: de trein.

Deze bundel viel me op door dit gemeenschappelijke thema. Reizen per trein in Rusland is iets heel anders dan in Nederland. Door de afstanden in dat immense land ben je lang onderweg en reis je veelal in coupés waarin je ook slaapt. Vaak zijn dat coupés die je moet delen met andere, in de regel onbekende reizigers. Door een verhaal in een trein te situeren, heeft een schrijver enorm veel mogelijkheden om een plot te ontwikkelen. Denk alleen al aan de indrukken van het landschap waardoor het personage reist - alles is al snel anders dan thuis - en aan de confrontatie met de mensen waarmee het personage de coupé deelt - die ook anders zijn dan de mensen thuis.

Slavnikova heeft voor ieder verhaal een ander genre gekozen, van spookverhaal via detective tot een korte damesroman. Over het algemeen zit er in de verhalen ook een fantasy-element, alhoewel dat bij het ene verhaal sterker is dan bij het andere.

Soms herinnert het onderwerp van een verhaal ook aan andere korte verhalen uit de Russische literatuur. Een voorbeeld. In Статуя командора (Statuya komandora, Het standbeeld van de commandant) eist een crimineel van zijn weduwe dat zij iedere dag zijn graf bezoekt als zij zijn erfenis wil kunnen behouden. Na jaren hertrouwt zij. De huwelijksreis begint met een treinreis naar Moskou, maar als het dagelijkse bezoek van de weduwe aan het graf van de crimineel op de dag na het huwelijk uitblijft, komt het standbeeld dat op het graf staat tot leven, om het pasgetrouwde stel in hun coupé als een soort spook te bezoeken. Dat doet denken aan de manier waarop in Pushkins De bronzen ruiter ook een standbeeld van zijn sokkel stapt.

Helaas vond ik niet ieder verhaal in de bundel even geslaagd. Dat komt vooral doordat niet ieder genre me evenveel aanspreekt, en wellicht toch ook doordat niet ieder verhaal even goed geschreven is. De bundel is gemengd ontvangen. In sommige commentaren wordt gesteld dat Slavnikova ze maar een beetje zou hebben afgeraffeld, zich daarbij bedienend van overbekende beelden en uitdrukkingen.

Zelf sta ik ook met gemengde gevoelens tegenover deze bundel. Slavnikova is een van de beste schrijfsters in Rusland op dit moment als je het mij vraagt en als ik deze bundel vergelijk met haar romans, valt het geheel toch wat tegen omdat ik meer van haar verwacht. Toch bevat deze bundel wel pareltjes, zoals het hierboven genoemde Статуя командора (Statuya komandora) en Сестры Черепановы (Sestry Cherepanovy). Ik verheug mij er nu al op, dat ik me binnenkort weer aan een roman van Slavnikova kan wagen.

Ольга Славникова | 2017

flickr

Olga Slavnikova (Engels)

donderdag 24 februari 2011

Claudia Rusch | Aufbau Ost

Claudia Rusch - Aufbau Ost Unterwegs zwischen Zinnowitz und Zwickau.
Frankfurt am Main, S. Fischer Verlag, 2009, 191 pagina's.

Zwanzig Jahre Aufbau Ost - was ist vergangen, was ist entstanden? Was bleibt und was wächst jenseits von Trabi-Ralleys und Pittiplatsch? Claudia Rusch hat sich zwischen Zinnowitz und Zwickau auf Spurensuche gemacht: Nach einer Vergangenheit, die in die Gegenwart reicht, und nach einer Zukunft, die Aufbruch und Aufbau bedeutet. Sie hat Geschichten augeschrieben, die ohne Klischees, voller Wärme und mit klarem Blick von einem Land und seinen Menschen erzählen, das seit zwanzig Jahren unterwegs ist in eine neue Realität.


Aufbau Ost verscheen in 2009, twintig jaar na de val van het Oost-Duitse regime. In deze verhalen, waarvan een aantal sterk autobiografisch is getint, analyseert Rusch wat er voor, maar vooral wat er na die val is gebeurd. Zo bespreekt ze de 'Ostalgie', die de afgelopen tien jaar zo enorm opgeld deed of de manier waarop hele Oost-Duitse steden tot bijna onherkenbare moderne steden worden omgevormd.

Rusch heeft de hele voormalige DDR doorkruist, op zoek naar de veranderingen sinds het uiteenvallen van de DDR. Rusch weet in de verhalen waarmee ze van haar reizen is thuisgekomen op een bijzonder prettige manier eigen herinneringen met algemene feiten en achtergronden te combineren. Dat zorgt keer op keer voor uiterst leesbare, essay-achtige verhalen, waarin een serieuze toon wordt afgewisseld met een lichtvoetiger toon. Soms verschijnen er zelfs anekdotische verhalen.

Bijzonder indrukwekkend vond ik het openingsverhaal, waarin Rusch beschrijft hoe zij probeert te achterhalen onder welke omstandigheden haar grootvader zo'n veertig jaar eerder in politiecel is overleden. Die omstandigheden zijn nooit opgehelderd door de DDR-autoriteiten.

Ronduit openhartig is Rusch als ze in een ander verhaal uitlegt hoe zij er zelf aan heeft moeten wennen dat zij niet langer DDR-burger, maar burger van dat andere Duitsland was. Dat valt niet mee, blijkt, als je jarenlang bent blootgesteld aan indoctrinatie waarin wordt gesteld dat dat andere Duitsland het foute Duitsland is. Tegelijkertijd vertelt ze hoe blij ze is met de kansen die dat andere Duitsland haar heeft gegeven.

Ook het verhaal over het bezoek aan het stukje grens dat de vader van Rusch tijdens zijn diensttijd heeft bewaakt, onderwijl hopend dat er niemand tijdens zijn wacht zou proberen de grens over te steken, bezorgde me opnieuw kippenvel. Dat is het al eens gelezen had in de bundel Grenzübergänge deed daar niets aan af.

Aufbau Ost is een ontroerende verhalenbundel, waarin Rusch probeert te achterhalen wat er gebeurt als een systeem en land ophouden te bestaan. Wat gebeurt er met de mensen die er wonen, hoe ontwikkelt die stuurloze ruimte zich, wordt het er beter? Het heeft in ieder geval een bijzonder interessant en leesbaar boek opgeleverd!

Claudia Rusch op Wikipedia (Duits)

flickr

zaterdag 29 januari 2011

Jenny Erpenbeck | Tand

Jenny Erpenbeck - Tand Erzählungen. Frankfurt am Main/Berlin, Eichborn, 2001, 117 pagina's.

Jenny Erpenbeck ist eine Meisterin der literarischen Verdichtung. Mit der ihr eigenen sprachlichen Präzision und Originalität vermag sie ihren Geschichten und ihren Figuren eine existentielle Tiefenschärfe zu geben, die in der deutschen Gegenwartsliteratur ihresgleichen sucht.

Ob in Tand dem Verhältnis der Erzählerin zu ihrer alternden Großmutter, in Atropa bella-donna der Geschichte einer Eifersucht, oder in a ist gleich v durch t der in der Familie lange verschwiegenen Existenz eines Halbbruders nachgegangen wird: Jenny Erpenbeck ist am Ungang der Menschen miteinander interessiert, ihren Beziehungen zueinander, an ihrer Hilflosigkeit und ihrer Kraft. Sie schreibt eine verblüffend vielschichtige Prosa, die auch den unscheinbarsten Details einen Kosmos verborgener Bedeutungen abliest.


De dunne verhalenbundel Tand bevat tien korte verhalen, die in lengte nogal verschillen. Soms beslaan ze maar acht bladzijden, andere zo’n twintig bladzijden. De verhalen hebben gemeen dat zich binnen het bestek van dat kleine aantal pagina’s als het ware een volledige, vaak tragische roman ontvouwt.

Erpenbeck bedient zich van prachtige taal – waarbij voor mij blijkt hoe mooi literatuur in het Duits kan zijn. Erpenbeck noemt de dingen vaak niet direct bij hun naam , maar suggereert gevoelens en gebeurtenissen. Ik vind het erg knap dat je je als schrijver met behulp van een heel precieze woordkeuze en ondanks het regelmatige gebruik van lange zinnen toch tot het genre van het korte verhaal kunt beperken.

Vooral de verhalen Atropa bella-donna, a ist gleich v durch t en Sibirien hebben indruk op mij gemaakt - het laatste verhaal zelfs bijzonder diepe indruk. De impact van die veertien bladzijden was eigenlijk net zo groot als de hele roman Die Mittagsfrau van Julia Franck.

Pas bij Siberien, waarin een moeder na een verblijf in de Goelag van drie jaar ineens weer voor de deur staat, waar haar plaats door een ander blijkt te zijn ingenomen, realiseerde ik me dat Erpenbeck in de DDR geboren is. Ze vertelt in dit verhaal hoe het verblijf in Siberië de moeder veranderd heeft, hoe zij haar rivale zonder dat deze weerstand kan bieden het huis uit werkt alsof het de normaalste zaak van de wereld is dat dit soort zaken gebeurt en dat er vervolgens geen woord meer aan wordt vuil gemaakt en hoe de vader toch een soort van relatie blijft onderhouden met die rivale. Op papier weliswaar, maar toch. Dat de moeder uiteindelijk toch beweert dat Siberië de mooiste plek op aarde is, is ook de normaalste zaak van de wereld.

Wat mij betreft is deze bundel een klein meesterwerk! Tand is in het Nederlands verschenen onder de titel Atropa belladonna.

Jenny Erpenbeck op Wikipedia (Duits)

Jenny Erpenbeck | Aller Tage Abend

flickr

maandag 4 oktober 2010

Олег Зоберн | Тихий Иерихон

Олег Зоберн - Тихий Иерихон: повесть, рассказы. Москва, Вагриус, 2008, 224 страницы.
(Oleg Zobern - Tikhiy Ierikhon: povest', rasskazy Moskva, Vagrius, 2008, 224 bladzijden)

"Тихий Иерихон" - первая книга Олега Зоберна. Критики считают его одним из самых перспективных авторов нового поколения. На очень маленьком пространстве рассказа О. Зоберн создает свой мир - мир переживаний современного молодого человека, живущего в реальности, которая не то чтобы безжалостна к нему, а скорее его не замечает. Несмотря на это автору удается показать власть героя над обстоятельствами.

Deze verhalenbundel is onder de titel Stil Jericho in het Nederlands verschenen. Omdat Zobern door zijn Nederlandse en Russische uitgevers als een van de meest veelbelovende schrijvers van zijn generatie wordt gepresenteerd, werd ik nieuwsgierig. Mijn voornemen was om deze bundel in het Russisch in Moskou te kopen, toen ik daar vlak voor de zomer was.

Dat viel nog niet mee. In één boekhandel kenden ze Zobern bij navraag helemaal niet, in een andere waren de exemplaren die zij hadden juist weer ingepakt om terug te sturen naar de uitgeverij, omdat niemand ze wilde kopen. Toen ik de moed al had opgegeven, waren we in een boekhandel waar ik het eerder niet had kunnen vinden, ondanks een centrale zoekcomputer. En wat bleek: er stonden nog wel drie exemplaren op de plank!

Was het boek ook al die moeite van het najagen waard? Ik vind dat dat zeker het geval is. Het boek bevat een groot aantal korte verhalen – sommige niet meer dan een pagina of vier, vijf – waarin Zobern met een nauwkeurig afgemeten aantal woorden, soms met alleen maar dialoog, een volledige wereld weet te scheppen. Het boek eindigt vervolgens met een verhaal dat je qua omvang haast een novelle zou kunnen noemen.

Zobern beschrijft het Rusland van nu en maakt het leven van zijn personages niet mooier dan het leven van de gemiddelde Rus is. Zijn hoofdpersonen zijn vooral mannen, mannen binnen de Russisch-Orthodoxe kerk, soldaten of 'gewone mannen'. Op zich niets bijzonders, zou je zeggen, maar ik heb de afgelopen veel Russische romans gelezen waarin vrouwen de hoofdrol spelen, dus voor mij persoonlijk was dit een verademing.

Op internet vond ik een paar korte opmerkingen van Russische lezers, waarin zij weliswaar de technische kwaliteiten van de verhalen prezen, maar ook punten van kritiek uitten: één lezer vond dat de verhalen emotie missen. Een andere lezer meldde dat je weliswaar van de verhalen kon genieten, maar dat je niet kon meeleven.

Ik ben het daar niet mee eens. Zo is er één verhaal, Большая голубая конструкция (Bol’shaya golubaya konstrukciya) waarin een aantal dienstplichtigen wordt beschreven. Ik heb wel degelijk meegeleefd met deze personages – er wordt zijdelings gesproken over de dedovshchina, en ik verwachtte voortdurend dat de situatie uit de hand zou lopen en dat het slecht zou aflopen met de hoofdpersonages. Dat dat om andere redenen gebeurt, is des te verrassender.

Mocht je de Nederlandse vertaling tegenkomen, dan raad ik deze bundel zeker aan!

Oleg Zobern (Russisch)

flicr

dinsdag 22 juni 2010

Lara Vapnyar | Broccoli and Other Tales of Food and Love

Lara Vapnyar - Broccoli and Other Tales of Food and Love. New York, Pantheon Books, 2008, 148 pagina's.

In a triumphant return to the short story, the form in which she made her extraordinary debut with There Are Yews in My House, Lara Vapnyar gives us a delightful new collection in which food and love intersect, along with their overlapping pleasures, frustrations, and deep associations in the lives of her unforgettable characters.
From "Broccoli" to "Borscht" to "Puffed Rice and Meatballs", each of these stories invites us into the uniquely captivating private worlds of Vapnyar's Eastern European émigrés. There's Nina, a recent arrival from Russia, for whom the colorful abundance of the vegetable markets in New York represents her own fresh hopes and dreams... Luda and Milena, who battle over a widower in their English class with competing recipes for cheese puffs, spinach pies, and meatballs... Sergey, who finds more comfort in the borscht made by a paid female companion than in her sexual ministrations. Each of the women and men who inhabits these witty, tender, and beautifully observed stories needs and longs for the taste and smell of home, wherever-and with whomever-that may turn out to be.
Russian in its wit and in many of its rich details but American in its insistence on the quest for personal happiness, however provisional and however high the cost, Broccoli and Other Tales of Food and Love masterfully illuminates a very particular facet of desire with entirely charming results.


Vapnyars Broccoli and Other Tales of Food and Love bevat zes korte verhalen, die net als in haar eerder verschenen verhalenbundel en roman handelen over Oost-Europese immigranten in het land van belofte, de Verenigde Staten. Vapnyar schrijft weer over heimwee naar dat wat je hebt achtergelaten en de de moeite die het wennen aan het nieuwe leven kost en de onzekerheid die dit proces oproept.

Toch zijn de verhalen in deze bundel geen herhaling van zetten, want Vapnyar heeft voor een andere benadering gekozen. De zes verhalen hebben weliswaar verschillende personages, maar zij hebben één constante: eten. Dat is dan zowel het vertrouwde eten van thuis als de verschillende keukens die de Amerikaanse melting pot nog meer biedt.

De zes verhalen zijn stuk voor stuk meer dan de moeite waard. Borscht is bijvoorbeeld interessant vanwege de manier waarop Vapnyar het verlangen van de hoofdpersoon, Sergey, naar Rusland beschrijft en hoe hij de troost die hij zoekt bij een Russische hoer uiteindelijk pas vindt als zij hem een bord soep met een glaasje wodka serveert.

Luda and Milena springt er eveneens uit, om de manier waarop Vapnyar hier de strijd tussen twee Russische vrouwen op leeftijd beschrijft, die beiden naar de liefde van een man dingen door middel van door hen gekookte gerechten. Het einde van het verhaal is gitzwart, maar geniaal.

Ontroerend is Ružena, de Tsjechische hoofdpersoon van Slicing Sautéed Spinach omdat we haar zien veranderen van een onzekere immigrante die niet zelf een gerecht durft te bestellen in een restaurant omdat ze van slag raakt van de beschrijving van de gerecht op de menukaart tot een zelfverzekerde vrouw, die het heft in eigen handen neemt.

De bundel wordt afgesloten met recepten van een aantal gerechten die in de verhalen voorkomen. Eén daarvan is de Salat Olivier, een onmisbaar onderdeel van ieder Russisch feestmaal. Deze bundel smaakt naar meer!

Lara Vapnyar | Memoirs of a Muse
Lara Vapnyar | Er zitten joden in mijn huis

Lara Vapnyar op Wikipedia (Engels)

flickr

donderdag 10 juni 2010

E.M. Forster | The Obelisk

E.M. Forster - The Obelisk. London, Modern Voices (Hesperus Press), 2009, 169 pagina's. 1972 (1).

Hilda and Ernest are a typical married couple, squabbling their way through a day-trip. When they meet a pair of sailors they are both disturbed and unsettled, but their initial wariness gives way in an unlikely, and jolly, joint trip to a local landmark, which ends in a surprise for both husband and wife... Elsewhere, a missionary struggles to convert a native chieftain in the dark and powerful 'The Life to Come', and an army captain is seduced on a journey to India with disastrous consequences.

Never published during Forster's lifetime, these eight stories explore his favoured themes of hypocrisy and class difference, and together form a revealing and varied collection from one of the twentieth century's best-known literary figures.


Tot mijn grote vreugde ontving ik deze verhalenbundel van Forster toen ik me ervoor had aangemeld in de groep Early Reviewers op www.librarything.nl. Toen ik me aanmeldde, realiseerde ik me niet dat ik deze bundel al eens had gelezen, maar eenmaal begonnen aan het titelverhaal, The Obelisk, kwam al snel het besef dat ik deze bundel lang geleden in het Nederlands (vertaald door Bas Heijne) heb gelezen.

De thema’s van de verhalen (vooral homo-erotische spanning, klassenverschil en raciale vooroordelen in de Britse koloniën) waren daarmee geen verrassing meer voor me, maar het was bijzonder om ze nu in het Engelse origineel te lezen. Het is te lang geleden dat ik de Nederlandse vertaling heb gelezen om deze bewust te kunnen vergelijken met het Engelse origineel. Wel realiseer ik me dat het Engels waarin Forster schreef in ieder geval erg bijdraagt aan het gevoel dat de verhalen oproepen. Het moet voor Heijne zeker niet gemakkelijk zijn geweest om deze verhalen te vertalen.

Het openingsverhaal, The Obelisk, en het slotverhaal, The Other Boat, hebben ook deze keer weer het meeste indruk op mij gemaakt. Dit omdat in beide verhalen niet alleen homoseksuele relaties worden belicht, maar ook heteroseksuele buitenechtelijke relaties en relaties tussen verschillende klassen en rassen komen in deze verhalen aan de orde. Beide verhalen staan bol van broeierige spanning - zoals je je die niet meer bestaande wereld voorstelt. Een waar genot om te lezen.

Het was niet alleen een genot om deze bundel te herlezen, het is ook een genot om nu een exemplaar van deze bundel te bezitten. Juist omdat deze uitgave van Hesperus Press prachtig verzorgd is. Het boek is in vergelijking met Nederlandse pockets relatief goedkoop, maar toch is er een goede kwaliteit papier gebruikt en kan het boek ertegen dat je het leest. De omslag is prachtig verzorgd. Petje af!

E.M. Forster op Wikipedia

flickr

zondag 2 mei 2010

Dmitri Verhulst | Problemski Hotel

Dimitri Verhulst - Problemski Hotel. Amsterdam/Antwerpen, Contact, oktober 2003 (2), 110 pagina's. Augustus 2003 (1).

Iedereen kent wel televisie- en krantenreportages over asielzoekers. Maar wat zich werkelijk afspeelt achter de hekken van een opvangcentrum is minder bekend. Dimitri Verhulst liet zich voor het Vlaamse tijdschrift Deux ex Machina enkele dagen opsluiten in het AZC van Arendonk. Het resultaat was een tijdschriftreportage, maar wat hij had gezien liet hem niet meer los: de mensen van wie de dagen en dromen doordrenkt zijn van doorstane gruwelen; de onderlinge spanningen tussen verschillende bevolkingsgroepen, de vernederende omstandigheden in het centrum, de contacten met mensensmokkelaars en de uitzichtloze ontsnappingspogingen - al dan niet in vrachtcontainers waarin zuurstofgebrek soms tot de dood leidt. Het resultaat is Problemski Hotel. Fictie die de wrange werkelijkheid zo dicht benadert dat het de lezer onder de huid raakt.


Na Terrins De bewaker las ik met Problemski Hotel weer een roman van een Belgische schrijver. Problemski Hotel wekt een vergelijkbaar ongemak op als de roman van Terrin.

Verhulst heeft zich bij het schrijven van deze korte roman gebaseerd op een verblijf in een Belgisch asielzoekerscentrum. Hij laat ons vervolgens kennismaken met een aantal verschillende bewoners van een vergelijkbaar asielzoekerscentrum. Hij schetst op zeer cynische toon het uitzichtloze bestaan in dit AZC, waar de bewoners altijd op zoek zijn naar manieren om hun kans op een verblijfstatus te vergroten.

Met dit boek houdt Verhulst de westerse samenleving een spiegel voor. Want is het juist om mensen maanden- of jarenlang in onzekerheid over hun lot te laten verkeren? En werkt die onzekerheid niet juist een schaamteloze vluchtelingenindustrie in de hand? Durf de confrontatie met deze schrijver, die letterlijk geen blad voor de mond neemt, en zijn spiegel aan!

Dimitri Verhulst | De helaasheid der dingen
Dimitri Verhulst | Mevrouw Verona daalt de heuvel af

Dimitri Verhulst op Wikipedia

flickr

maandag 1 maart 2010

Андрей Курков | Тонкая математика страсти

Андрей Курков - Тонкая математика страсти. Харьков, Фолио, 2007, 286 страниц
(Andrey Kurkov - Tonkaya matematika strasti. Kharkov, Folio, 2007, 286 bladzijden)

При всем разнообразии сюжетов произведения А. Куркова объединяет страстная мечта героев обрести любовь. Поиск любви - главная движущая сила сюжета и романа "Любимая песня космополита", и всех восьми рассказов, вошедших в предлагаемую читателю книгу.

Реальное и ирреальное, философия и жизненная правда, размеренный ход событий и неожиданные повороты сюжета удивительно соединились в произведениях Куркова, и это удерживает читателя в напряжении от первой до последней страницы.


Deze bundel van Kurkov, die nog niet in het Nederlands is vertaald, bevat een korte roman (of novelle) en acht korte verhalen. De Oekraïense uitgever ziet de zoektocht naar liefde als een rode draad in deze bundel. Het is inderdaad zo dat de meeste hoofdpersonen hunkeren naar liefde, op hun eigen manier.

Voor mij is de rode draad van deze bundel echter eerder de absurdistische benadering van de verhalen. Dat doet Kurkov niet voor het eerst, ook in de eerdere romans die ik van hem las maakte hij gebruik van absurdisme. Normaal houd ik daar niet zo van, maar in Kurkovs romans stoort het me niet. Het doet me zo nu en dan zelfs denken aan illustere voorgangers als Gogol en Bulgakov.

In de novelle waarmee de bundel opent, Любимая песня космополита (Lyubimaya pesnya kosmopolita) is sprake van een stad waar alle militairen die een 'heldendaad' hebben begaan van een welverdiende vakantie kunnen genieten. Zo kan het gebeuren dat voormalige vijandelijke groeperingen ineens samen langs het strand lopen. Na de vakantie moeten ze onherroepelijk terug naar het slagveld.

Een ander absurd element is de permanente aanwezigheid van generaal Kazmo, die permanent in de niet nader genoemde badplaats mag verblijven. Hij biedt zijn diensten aan verschillende vechtende partijen aan, soms ook aan partijen die tegen elkaar vechten, waardoor zo’n conflict eigenlijk een soort schaakpartij van generaal Kazmo tegen zichzelf wordt. Daarmee wordt het gewapende conflict zelf eigenlijk iets absurds, iets zinloos.

Het ontroerendst vond ik het korte verhaal Не надо бояться высоты (Ne nado boyat’sya vysoty). Daarin beschrijft Kurkov hoe een nieuw telecombedrijf in Kiev zijn goedkope diensten aanbiedt vanuit speciale telefooncellen. Bijzonder is, dat je vanuit zo’n cel ook goedkoop naar het hiernamaals kunt bellen. De hoofdpersoon in dit verhaal heeft zijn geliefde verloren en ziet hierin de mogelijkheid om het gemis wat te verzachten. Hartbrekend!

Андрей Курков | Последняя любовь президента
Андрей Курков | Закон улитки
Андрей Курков | Пикник на льду

Andrey Kurkov op Wikipedia

flickr

donderdag 18 februari 2010

Herta Müller | Niederungen

Herta Müller - Niederungen. Reinbek bei Hamburg, Rowohlt Taschenbuchverlag, Dezember 1993, 142 pagina's. 1984 (1).

Herta Müller erzählt vom Leben im "schwäbischen" Banat, von einer freudlosen Kindheit in einem Dorf voller Schrecknisse. Und doch ist diese Zertrümmerung des ländischen Familienidylls nicht selten auch höchst komisch. Das Grauenhafte und das Groteske liegen in diesen Erzählungen stets dicht beieinander.


Ik probeer zo min mogelijk te stoppen met het lezen van een boek als het tegenvalt. De afgelopen vier dagen heb ik echter, ook al had ik voldoende tijd om te lezen, geen bladzijde verder gelezen in deze verhalen van de winnares van de Nobelprijs voor Literatuur 2009. Na vijfentwintig bladzijden aanmodderen met natuurbeschrijvingen en familierelaties in het Duits heb ik besloten mezelf niet langer te kwellen met dit in het Duits voor mij totaal ontoegankelijke boek. Misschien moet ik het ooit maar eens in een Nederlanse vertaling proberen.

Herta Müller | Heute wär ich mir lieber nicht begegenet

Herta Müller op Wikipedia

flickr

woensdag 30 december 2009

Martin Kochanski | The Snow Cow

Martin Kochanski - The Snow Cow Ghost Stories for Skiers. London, Universalis Publishing, 2009 (1), 191 pagina's.

That chill running down your spine - is it just the melting snow?

The thirteen stories in The Snow Cow tell of love and death, terror and joy, mixing ancient myths with modern legends. They are stories to be shared in the firelight after a long day's skiing.

The skier who leaves tracks on inaccessible mountain faces - is he dead or alive?
Your chalet girl - could she be a mass murderer?
A woman on her wedding night, a promise made to the devil - how can she escape?

Experience impossible love in Not This Time. Ski with a ghost in The Long Man. Discover a new twist to an old legend in The Passport of Dorian Gray. And be haunted by the terrifying tale of The Snow Cow herself!

After you have read this book, skiing will never be the same again!


Ik heb nog nooit geskied en ik lees liever geen spook- of horrorverhalen. Toch heb ik deze bundel korte verhalen met plezier gelezen. Ik vind deze bundel geen meesterwerk, maar de verhalen lezen makkelijk, ook als Engels niet je moedertaal is, en zijn over het algemeen interessant.

Alle dertien verhalen spelen zich af in de winter af in Zwitserland en Oostenrijk. Er wordt dus volop geskied in de sneeuw. Heb je als lezer nog nooit geskied, maar heb je wel eens op natuurijs geschaatst, dan kun je je toch verplaatsen in het gevoel van snelheid en kou dat de schrijver oproept. Interessant is ook de aandacht voor de verschillende soorten sneeuw. Daar ben je als inwoner van een land waar weinig sneeuw valt niet van op de hoogte.

Met het genre, spookverhalen, had ik het wat moeilijker. Vaak vind ik het moeilijk om beschrijvingen van geesten of andere bovennatuurlijke zaken serieus te nemen. Het bijzondere van sommige van deze verhalen is, dat het bovennatuurlijke op een heel lichtvoetige manier wordt geïntroduceerd. Daardoor worden sceptici zoals ik niet afgeschrikt. Helaas vond ik niet ieder verhaal even goed. Voor mij springen The Snow Cow, Not This Time, They en All Soul's Day er echt uit, doordat de balans tussen het bovennatuurlijke en het 'gewone leven' en een humoristische toon juist is in deze verhalen.

The Passport of Dorian Gray, een variatie op Oscar Wilde's A Picture of Dorian Gray, had wat mij betreft uit de bundel weg mogen worden gelaten. Dat voegt door het weliswaar afwijkende, maar voorspelbare einde niets toe.

The Snow Cow (Engels)

flickr

woensdag 23 december 2009

Arnon Grunberg | Grunberg de wereld rond

Arnon Grunberg - Grunberg rond de wereld. Amsterdam, Nijgh & Van Dithmar, 2004, 352 pagina's.

'Gebeurt er dan niets vrolijks in je leven?' vraagt de moeder van Arnon Grunberg vertwijfeld naar aanleiding van zijn stukken in NRC Handelsblad. Het antwoord is: jawel.
In Grunberg rond de wereld bericht de permanente reiziger Grunberg met ongekende levenslust en niet-aflatende hoop op kruimels geluk over zijn zeven magere jaren.
Over forellenkwekerijen, financiële waanzin, terrorisme, elektrische tandenborstels, huidziektes, bedrog, zwembaden, God, de moeder, de zoon en de verloofde, maar het meest van alles: hoop.


Eerder dit jaar las ik Grunbergs Kamermeisjes & soldaten. Dat boek heeft een enorme indruk op me gemaakt, juist omdat Grunberg zich in de stukken in dit boek tamelijk bescheiden opstelt. Hij neemt waar, plaatst hier een en daar een ironiserende kanttekening, maar dat is het dan ook.

Toen ik in de bibliotheek het boek met de titel Grunberg rond de wereld zag staan, verwachtte ik een zelfde soort stukken. Vraag me niet waarom, want de tekst op de achterkant van het boek wijst toch echt in een heel andere richting. Deze stukken zijn weliswaar ook eerder in NRC Handelsblad verschenen, maar dat is dan ook de enige overeenkomst.

In deze stukken schrijft Grunberg vanuit het ik-perspectief over een persoon die ook Arnon Grunberg heet. Grunberg wil ons laten geloven dat hij over zijn eigen reizen, liefdesleven en kleine ongemakken van het leven schrijft.

Ik betrapte mezelf er de afgelopen vijftien dagen voortdurend op, dat ik mezelf ervan probeerde te overtuigen dat die naam en dat ik-perspectief absoluut niet hoefden te betekenen dat de mens Grunberg dezelfde is als het beeld dat van de schrijver Grunberg ontstaat in deze stukken. Want stiekem verdenk ik Grunberg ervan dat al deze stukken waarin hij narrig en afstandelijk de wereld over reist bedoeld zijn om de rond de schrijver Grunberg gecreëerde mythe zorgvuldig in stand te houden, terwijl de mens Grunberg het liefst samen met een geliefde kneuterig op de bank in de woonkamer naar een sitcom kijkt.

Valt er dan niets positiefs te zeggen over deze bundel? Ja, gelukkig wel. Grunbergs stukken over 11 september 2001 en over zijn bezoeken aan zijn zus, die in een joodse nederzetting in bezet Palestijns gebied woont, vond ik erg indrukwekkend. Maar die kwamen pas aan het einde van de bundel. Achteraf ben ik toch blij dat ik niet heb toegegeven aan mijn wens van het afgelopen weekend om het boek niet uit te lezen.

Arnon Grunberg | Karel heeft echt bestaan
Arnon Grunberg | Kamermeisjes & soldaten
Arnon Grunberg | Tirza

Arnon Grunberg (Engels)
Arnon Grunberg op Wikipedia (Engels)

flickr

maandag 7 december 2009

Wladimir Kaminer | Meine russischen Nachbarn

Wladimir Kaminer - Meine russischen Nachbarn Aufzeichnungen aus dem Treppenhaus. München, Goldmann Verlag, Augustus 2009 (1), 221 pagina's.

Ein Leben ohne Nachbarn ist vielleicht möglich, aber sinnlos. Wer würde sonst in der Wohnung nebenan Tennis spielen, morgens auf der Trompete üben und im Sommer auf dem Balkon grillen? Und wenn man wie Wladimir Kaminer mit einer Russen-WG unter einem Dach wohnt, wird jeder Tag zum Abenteuer. Die Phantasie von Andrej und Sergej, ihre Entschlossenheit, neue Wege zu beschreiten, sorgt immer wieder für Überraschungen. Ob Sergej liebevoll eine alte Ausgabe des Kapital signiert - "Viel Spaß beim Leisen, mein Mäuschen, dein Marx" -, um sie dann bei eBay als Rarität zu versteigern, oder ob Andrej ein paar Zeugen Jehovas kapert, weil er so gerne Besuch bekommt: Die beiden sorgen dafür, dass es nie langweilig wird - und dass man sich bald selbst eine Russen-WG im Haus wünscht.
Dann klappt's auch mit den Nachbarn...


Het is Kaminer weer gelukt om een bundel zeer leesbare, grappige korte verhalen bijeen te brengen. Deze keer behandelt hij de lotgevallen van twee Russische buurmannen, die in hetzelfde gebouw als de schrijver zijn komen wonen. Zij hebben een bijzondere kijk op hun nieuwe land en stad. Ook familieleden van de beide buren komen aan bod. Hilarisch is het verhaal Die Mutter (nicht von Gorki) waarin de wonderlijke zoektocht van Sergejs moeder naar een nieuwe geliefde wordt beschreven.

Ook Kaminers eigen ervaringen als Rus in Duitsland komen aan bod. Zo beschrijft hij bijvoorbeeld de worsteling die hij met de Duitse autoriteiten voert om na jaren stateloos te zijn geweest met zijn hele gezin Duitser te worden. Door zijn status van 'bekende schrijver' kan Kaminer zelf zonder problemen Duitser worden, maar zijn kinderen moeten als zij meerderjarig worden opnieuw aantonen dat zij daadwerkelijk geen andere nationaliteit hebben, ook al zijn zij in Duitsland geboren en hebben zij nooit in Rusland gewoond.

Iedereen die wel eens te maken heeft met Russen (en zeker degene die in één huis woont met een Rus of Russin) zou dit boek moeten lezen. Maar ook voor mensen die niet dagelijks in aanraking komen met een Rus is dit een vermakelijk boek.

Wladimir Kaminer | Es gab keinen Sex im Sozialismus
Wladimir Kaminer | Ich bin kein Berliner

Wladimir Kaminer (Duits)
Wladimir Kaminer op Wikipedia (Duits)

flickr

zondag 8 november 2009

Julia Franck [ed.] | Grenzübergänge

Julia Franck (ed.) - Grenzübergänge Autoren aus Ost und West erinnern sich. Frankfurt am Main, S. Fischer Verlag, 2009, 282 bladzijden.

Zwanzig Jahre Mauerfall: Autoren aus Ost und West schreiben über die Grenze

Als am 9. November 1989 die Mauer fiel, verloren 1378 km Grenze auf einmal ihre Funktion und für viele ihren Schrecken.
Zum zwanzigsten Jahrestag des Mauerfalls hat Julia Franck Autoren aus Ost und West eingeladen, ihre personlichen Erinnerungen an die Grenze aufzuschreiben.


Normaal houd ik niet zo van bundels waarin korte verhalen en gedichten van totaal verschillende schrijvers zijn verzameld. Voor deze bundel, waarin verhalen zijn verzameld van schrijvers uit voormalig West- en Oost-Duitsland, heb ik een uitzondering gemaakt. De verhalen en gedichten behandelen één thema: persoonlijke herinneringen aan of een fictieve beschrijving van de Duits-Duitse grens en de Berlijnse muur. De bundel is verschenen in het kader van de herdenking van de val van de Berlijnse muur op 9 november 1989.

Natuurlijk sprak niet ieder verhaal me even veel aan, maar het was erg interessant om al die verhalen met hun verschillende invalshoeken bij elkaar te zien. Niet alleen omdat het om voormalige Oost- en West-Duitse schrijvers ging, maar ook omdat er een aantal verhalen van 'nieuwe' Duitsers in zijn opgenomen. Verder heb ik toch nog nieuwe dingen geleerd over die periode. Ik wist bijvoorbeeld niet dat het in de grensstreek in West-Duitsland gebruik was om voor de ramen die op het oosten uitkeken een kaars te laten branden, voor de broeders en zusters da drüben.

Jammer vond ik ’t dat een aantal verhalen niet nieuw bleek. Dat hield in dat ik de teksten van Thomas Brussig (een fragment uit Helden wie wir) en Ingo Schulze (een kort verhaal uit Handy) al had gelezen.

Een fragment uit een nieuw boek van Claudia Rusch (Aufbau Ost: Unterwegs zwischen Zinnowitz und Zwickau) was wel nieuw voor mij. Dat verhaal heeft me enorm ontroerd. Rusch beschrijft in dit fragment hoe zij samen met haar vader een plaats bezoekt waar de grens inmiddels vrijwel zonder sporen na te laten verdwenen is. Haar vader is tijdens zijn diensttijd, zeer tegen zijn zin, aan die Duits-Duitse grens gestationeerd geweest. Hij vertelt op die plaats dat hij tijdens zijn patrouilles zo veel mogelijk lawaai maakte, om eventuele vluchtelingen te waarschuwen en zo niet te hoeven schieten op deze mensen.

Even schrijnend is het verhaal dat Catalina Rojas Hauser schreef over een familie die vlucht voor het regime in Chili en terechtkomt in de DDR. Daar blijkt dat de socialistische heilstaat in de praktijk toch iets minder vrij is dan ze verwachtten. De familie wil emigreren naar West-Duitsland, maar moet daarbij zoveel bureaucratische horden nemen. Rojas Hauser beschrijft de treinreis naar het westen op zo'n manier dat je zelf met een knoop in je maag meeleest, terwijl de familie tot het laatste moment vreest dat er een kink in de kabel zal komen.

Wat mij betreft is dit een bundel die echt iets toevoegt aan alle herdenkingen die de afgelopen week plaats hebben gevonden. Een aanrader!

Julia Franck | Die Mittagsfrau

Julia Franck op Wikipedia (Duits)

flickr

donderdag 20 augustus 2009

Ingo Schulze | 33 Augenblicke des Glücks

Ingo Schulze - 33 Augenblicke des Glücks Aus den abenteuerlichen Aufzeichnungen der Deutschen in Piter. München, Deutscher Taschenbuch Verlag, Dezember 1998 (4), 270 pagina's. August 1997 (1, deze uitgave), 1995 (1, Berlin Verlag).

Traumhaft schöne Geschichten aus dem Wilden Osten bringt Ingo Schulze aus Petersburg mit. Als Fremder hat er genau hingesehen und oftmals ein kleines Detail aus dem Alltag aufgegriffen, das sich in seiner geradezu überbordenden dichterischen Vorstellungskraft zu einer komischen, grotesken, manchmal auch tragischen Geschichte auswächst.


Ingo Schulze is de tweede auteur op rij die zich van west naar oost verplaatst. Het verschil met Jaap Scholten is dat Schulze in de DDR is geboren. Hij heeft het communistische systeem daardoor aan den lijve ondervonden. Ook woont Schulze niet permanent in Rusland, hij verbleef in 1993 slechts een halfjaar in Sint-Petersburg.

Het toeval wil dat ik in 1993 ook enige tijd in diezelfde stad woonde. Het lezen van dit boek voelde daarom als een rondleiding in woorden door die stad van toen. Daar waar Schulze de stad Petersburg beschrijft, roept dat inderdaad levendige beelden uit die tijd bij mij op.

Dit wil niet zeggen dat we hier te maken hebben met een bundel strikt realistische verhalen. Integendeel, de verhalen nemen regelmatig een surrealistische wending. Schulze sluit met zijn verhalen aan bij de traditie in de Russische literatuur om Petersburg te beschrijven als een stad waar bovennatuurlijke, onverklaarbare zaken gebeuren. De meeste verhalen nemen regelmatig een onverwachte wending, vooral met plotselinge uitbarstingen van geweld.

Bij deze herlezing zijn het vooral die twee dingen die me bijblijven, de verwijzingen naar de Russische negentiende-eeuwse literatuur en dat gewelddadige in de verhalen. Zelfs een onschuldig ogend verhaal over een vrouwelijke portier die een flesje parfum cadeau krijgt eindigt in fysiek geweld. Dat heeft me het lezen deze tweede keer toch wel wat bemoeilijkt. Maar dat neemt niet weg dat ik inzie dat dit een heel goed geschreven verhalenbundel is, waarin ondanks al dat geweld toch ook plek is voor humor en ironie. De bundel is een mooie manier om kennis te maken met het oeuvre van Schulze.

Ingo Schulze |Handy

Ingo Schulze (Duits)
Ingo Schulze op Wikipedia

flickr

dinsdag 7 juli 2009

Wladimir Kaminer | Es gab keinen Sex im Sozialismus

Wladimir Kaminer - Es gab keinen Sex im Sozialismus Legenden und Missverständnisse des vorigen Jahrhunderts. München, Goldmann Manhattan, 2009 (2), 236 Seiten. März 2009 (1).

Goodbye, Lenin! Hier kommt der Sozialismus, wie Wladimir Kaminer ihn sieht

Das Leben ist voller Missverständnisse, vor allem hinsichtlich der untergegangenen Heimat von Wladimir Kaminer. Die Sowjetunion war ein Land voller Überraschungen und Abenteuer, vom Kauf eines Neuwagens über die lebensgefährlichen Feierlichkeiten zum Tag der Kosmonautik bis zur täglichen Jagd nach Schnäppchen wie Brillen, Nasentropfen und Steppenschildkröten aus Kasachstan. Dass es keinen Sex im Sozialismus gab, ist natürlich nur einer der Irrtümer, die in diesem Buch auf hinreißend komische Art auf die Müllhalde der Geschichte befördert werden.


In deze verzameling korte en langere verhalen doet Kaminer zijn best misverstanden over het leven in de Sovjet-Unie te ontzenuwen. Hij begint direct al in het eerste verhaal met het misverstand dat er geen sprake zou zijn van seks in de Sovjet-Unie door te vertellen hoe dit misverstand kon ontstaan tijdens een eerste live tv-verbinding tussen Amerika en de Sovjet-Unie.

Kaminer behandelt vervolgens een groot aantal onderwerpen, waarbij hij de "jeugd van nu" haarfijn uitlegt hoe het er in de vorige eeuw aan toe ging in dat inmiddels niet meer bestaande land, de Sovjet-Unie. Hij doet dat op een humoristische manier, die mij steeds weer aanspreekt. Toch sluipt er ook een serieuze ondertoon in zijn verhalen, bijvoorbeeld als hij vertelt hoe hij zich schaamde voor het woord "Joods", dat in zijn binnenlandse paspoort werd vermeld achter het woord "nationaliteit", terwijl bij klasgenoten op de plek gewoon het woord "Russisch" stond.

In de verhalen wordt het leven in de Sovjet-Unie niet verheerlijkt, maar zo beschreven dat je bij jezelf al dan niet met een glimlach denkt dat het inderdaad was zoals Kaminer het verwoordt. Het is een mooi monument in woorden voor dat verdwenen land, de Sovjet-Unie.

Wladimir Kaminer | Meine Russischen Nachbarn
Wladimir Kaminer | Ich bin kein Berliner

Wladimir Kaminer (Duits)
Wladimir Kaminer op Wikipedia (Duits)

flickr