vrijdag 30 november 2007

Olaf Tempelman | Roemeense lente

Olaf Tempelman – Roemeense lente Tragische komedies in de overgang naar een nieuw tijdperk. Amsterdam/Antwerpen, De Arbeiderspers, 2007.

In het eerstvolgende dorp stonden de mobiele telefoons echter niet afgebeeld op posters, ze hingen aan boomtakken. Uit de dorpskerk klonken betoverende hymnen. Hadden die de toestellen doen opstijgen? Nee, de dorpelingen hadden ze zelf opgehangen. De dorpspriester, zelf ook in het bezit van een mobiele telefoon, gaf uitleg: ‘We hebben alleen ontvangst op een hoogte van meer dan een meter zeventig. Iedereen is daar gepikeerd over’.

Olaf Tempelman, correspondent van de Volkskrant, boekstaaft in Roemeense lente de extreme transformatie van een hard communistisch land in een curieuze ultrakapitalistische maatschappij. Het nieuwe tijdperk zette het leven in de communistische flats, ‘de verticale dorpen’, op zijn kop. De plattelandstradities maar ook de literatuur, undergroundmuziek en filmcultuur die tegen de verdrukking van het communistische regime in hadden gebloeid, bleken nauwelijks tegen de nieuwe tijd bestand. Tempelman schetst in toegankelijke, onderhoudende hoofdstukken hoe het grillige veranderingsproces verliep van het land dat in 2007 toetrad tot de Europese Unie. Hij doet dat aan de hand van ontmoetingen met vrienden, bekenden en onbekenden die met gemengde gevoelens, heimwee, wrok en opluchting terugkijken op het verleden.


Op een forum op internet las ik dat verschillende lezers Tempelman verwijten dat hij in zijn stukken een beperkt beeld van Roemenië geeft. Hij zou te veel georiënteerd zijn op Boekarest, en het platteland in de omgeving daarvan. Hoe het echt is in de kleine dorpjes, diep in de provincie, zou volgens de kritische Roemenen en Nederlanders niet aan bod komen in zijn stukken.

Of het beeld dat Tempelman schetst juist is, kan ik niet nagaan, omdat ik niet zo veel van Roemenië weet en omdat ik er ook nog nooit geweest ben. Als leek kom je toch in ieder geval iets over Boekarest te weten. Tempelman beschrijft uitvoerig wat het effect van leven in een dictatuur is op de geest van de mensen en de aard van de samenleving. Ook komt de overgang naar de huidige maatschappij uitgebreid aan bod.

De manier waarop Tempelman het heeft aangepakt, sprak me aan. Het is geen chronologische, droge opsomming van feiten, maar ieder hoofdstuk behandelt een bepaald onderwerp. Naast de noodzakelijke feiten is er vooral veel aandacht voor de mensen zelf, hun mening, hun ervaring en dat maakte het voor mij een interessant boek.

flickr

maandag 26 november 2007

Joost Zwagerman | Het wilde westen

Joost Zwagerman – Het wilde westen Nederland 2001– 2003. Amsterdam/Antwerpen, De Arbeiderspers, 2003.

Het wilde westen is een compacte kroniek die begint op de valreep van 2000 en eindigt na de verkiezingen van 2003, met als brandpunt natuurlijk ‘het revolutiejaar 2002’. Allerlei grote en kleine verwikkelingen passeren in Het wilde westen de revue. De politieke moord. Het nationale trauma. De opstand der burgers. Het Huwelijk. De schijnbare restauratie. Maar ook: de dood van een popster annex knuffeljunk. De cakewalk van de PvdA. Literatuur op tv. Goede en slechte seks volgens de nieuw-Nederlandse etiquette. De kogelbrief als nationale Valentijnskaart. De edelkitsch van ’s lands populairste cabaretier. De restauratie van de politieke porseleinkast in 2003.
De hoofdrol in Het wilde westen is vanzelfsprekend voor de man die naar letter en geest ineens alomtegenwoordig was: Pim Fortuyn. Bij leven gold Fortuyn als een charismatische Don Quichote. Na zijn dood vergeleken zelfs zijn meest kritische beschouwers hem met Erasmus, Multatuli of lord Byron. Was Pim Fortuyn inderdaad een on-Nederlands fenomeen? Of was hij met al zijn tegenstrijdigheden en in al zijn exaltatie juist typisch Nederlands? Welkom in het wilde westen.


Dit boek is een must voor iedereen die nog eens aangezet wil worden tot nadenken over de gebeurtenissen in wat Zwagerman het “revolutiejaar 2002” noemt. Zwagerman weet daarbij, evenals bij andere onderwerpen, vaak de vinger op de zere plek te leggen.

Meesterlijk vond ik het stuk Deze vuist op deze vuist, waarin Zwagerman vaststelt dat er sprake is van een infantilisering van de Nederlandse samenleving. Je ziet de uitwassen van dat fenomeen overal om je heen, bijvoorbeeld bij volwassenen die vol overgave tekenfilms kijken, of die uit volle borst Deze vuist op deze vuist willen zingen als ze die titel lezen.

Joost Zwagerman
Joost Zwagerman op Wikipedia

Joost Zwagerman | Duel
Joost Zwagerman | Perfect Day

flickr

woensdag 21 november 2007

Truman Capote | Summer Crossing

Truman Capote - Summer Crossing. London, Penguin Books, 2006 (2). (2005)

Flame-haired Grady McNeil is beautiful, rich and defiant. Her privileged society life leaves her wanting more than her conventional parents have in mind for her, and excitement comes in the form of the highly unsuitable Clyde, a Brooklyn-born Jewish parking attendant. When Grady’s mother and father leave her alone one summer in their New York penthouse, her secret affair intensifies and she is forced to make decisions that will alter her future indelibly. Anticipating Holly Golightly with its free-spirited heroine, Truman Capote’s recently discovered début novel is also a captivating portrayal of first love.


Ook van Truman Capote had ik al heel lang niets gelezen. Wel vorig jaar de film gezien, en toen besloten dat ik In Cold Blood nu toch eindelijk moest lezen. In plaats daarvan werd het dus Summer Crossing.

Als eerste vond ik het vreemd om een boek (novelle?) te lezen, waarvan je weet dat de auteur het eigenlijk niet wilde publiceren. Tegelijkertijd is het zo mooi beeldend geschreven, dat ik me afvroeg waarom Capote het nooit heeft willen uitgeven.

Dat het boek bijna 60 jaar geleden geschreven is, merk je door de woordkeuze en stijl, die minder zapperig is als men tegenwoordig wel schrijft. Ik denk dat het een goed tijdsbeeld geeft van de Amerikaanse gegoede klasse eind jaren veertig van de vorige eeuw. Dat dit boeiende verhaal dan ook nog verpakt is in mooie taal maakt het boekje een juweeltje, dat smaakt naar het (her)lezen van meer boeken van Capote.

Truman Capote op Wikipedia (Engels)

flickr

zaterdag 17 november 2007

Adriaan van Dis | De Wandelaar

Adriaan van Dis, De wandelaar. Amsterdam/Antwerpen, Augustus, februari 2007 (3). Januari 2007 (1)

Een man krijgt bij een brand een hond in zijn schoot geworpen. Een hond die een andere wereld voor hem opent: die van vluchtelingen, illegalen en zwervers. Het verandert Parijs, het verandert de man: hij wil helpen, goed doen. Maar alles wat hij doet pakt anders uit.


Ik heb lange tijd niet de behoefte gevoeld om een boek van Van Dis te lezen. Wat er op de binnenflap van dit boek stond vond ik zo fascinerend, dat ik het boek gekocht heb en bijna in één ruk uit heb gelezen.

Ik ken Parijs helemaal niet, maar al lezende kreeg ik het gevoel dat ik de stad toch een beetje begon te kennen, ook al noemt Van Dis geen enkele straat of kerk bij naam. Ook betrapte ik mezelf erop, dat ik het beeld van Van Dis als keurige, grijze man in een net pak op het beeld van de hoofdpersoon plakte, alsof ik aan de hand van Van Dis met het hondje door Parijs wandelde.

Ik vond het een ontroerend boek. Het gegeven dat het zorgen voor de hond maakt dat de hoofdpersoon zijn gesloten harnas opent en met andere ogen naar de wereld kijkt, dat de hoofdpersoon iets voor die wereld wil doen, is iets dat je aan het denken zet. Juist in deze gehaaste tijd, waarin mensen geen tijd meer hebben of willen vrijmaken om iets belangeloos voor een ander te doen, confronteert dit boek je met de vraag wat jij als lezer eigenlijk voor een ander over hebt!

Wat mij betreft moet iedereen dit boek lezen.

Adriaan van Dis op Wikipedia

Adriaan van Dis | Stadsliefde
Adriaan van Dis | Tikkop
Adriaan van Dis | De reisromans

flickr

woensdag 14 november 2007

Richard Powers | The Echo Maker

Richard Powers, The Echo Maker. London, William Heinemann, 2006 (2). 2006

On a winter night on a remote road in Nebraska, twenty-seven-year old Mark Schluter’s truck turns over in a near-fatal accident. His older sister, Karin, his only close relative, returns reluctantly to their hometown to nurse Mark back from a traumatic head injury. But when he emerges from a protracted coma, Mark believes this woman – who he realizes looks, acts, ands sounds just like his sister – is really an identical impostor.

Shattered by her brother’s refusal – or inability – to recognize her, Karin contacts the cognitive neurologist Gerald Weber, famous for his case studies describing the almost bizarre worlds of brain disorder. Weber recognizes Mark as a very unusual case of Capgras Syndrome and is keen to investigate. But what he discovers in Mark begins to undermine his own sense of self.

Meanwhile, Mark, armed only with a note left by an anonymous witness, attempts to learn what happened on the night of the accident. The truth of that evening will change the lives of all three beyond recognition.

Set against a backdrop of the spectacular spring migrations of American Sandhill cranes, The Echo Maker is a profound and riveting novel that explores how memory, instinct and relationships make us who we are.


Ik wilde dit boek al een hele tijd lezen. In het begin had ik wat moeite had om 'in het verhaal te komen'. Toen ik daar eenmaal doorheen was, werd het een boek dat moeilijk weg te leggen viel. Ik wilde weten of er iets aan de aandoening die Mark heeft te doen was.

Fijn aan het boek is, dat het niet rechttoe, rechtaan geschreven is. Het perspectief wisselt tussen de drie hoofdpersonen, het 'gebeurde' wordt beetje bij beetje duidelijk, totdat op de laatste bladzijden ook voor de lezers de puzzelstukjes op hun plaats vallen.

Persoonlijk vond ik het ook interessant om te lezen over allerlei verschillende soorten aandoeningen en 'fouten' die in het menselijk brein kunnen ontstaan. Er worden in de loop van het boek nogal wat voorbeelden van case studies aangehaald, beschreven in taal die voor leken ook begrijpelijk is.

Vooral een kort stukje (maar één bladzijde) over synesthesie vond ik interessant, omdat ik dat mateloos fascinerend vind. Synesthesie is een verschijnsel waarbij gewaarwordingen van de zintuigen door elkaar lopen. Een bepaalde smaak of geur kan een beeld oproepen, een bepaald cijfer of een bepaald woord roept kleuren of geuren op en ga zo maar door.

Ben je geïnteresseerd in detective-achtige verhalen, waar je ook nog een kleine beetje van op kan steken, dan is dit boek zeker de moeite waard.

Richard Powers op Wikipedia (Engels)

German translation seen in a bookshop on the German island Borkum

flickr

zaterdag 3 november 2007

Dolf Jansen | Spierbundel

Dolf Jansen - Spierbundel. Amsterdam, Uitgeverij Thomas Rap, 2004.

Zijn columns gaan over sport, en seks. Maar ook over verwarring, drugs en doping, Balkenende, kerstkaarten, de NS en de VS. Dolf Jansen is overal, heeft overal een mening over, en hij verkondigt die overal. Te veel en te vaak voor een normaal mens om bij te houden, en voor de cabaretier, columnist en programmamaker zelf al helemaal. Hij schijnt zelfs zo nu en dan columns tegen te komen waarvan hij niet meer wist dat-ie ze geschreven had, laat staan dat ze ergens in stonden. Daarom zijn – heel prettig ook voor de schrijver zelf – in Spierbundel columns verzameld van de afgelopen acht jaar die nog niet voorkwamen in zijn eerdere boeken Stopnaald in maillot en Man zkt. sport (vrouw geen bezwaar). Maar dit boek is er ook voor de steeds grotere schare die Dolf in zijn kielzog probeert bij te benen. Om te weten waar de schrijver staat, in de wereld, waar het heengaat, met de wereld, en waarom dat zo is. Even een moment van bezinning, een pas op de plaats, een terugkijken met een glimlach, om daarna weer gelouterd en in volle vaart de toekomst tegemoet te snellen. In fuksnaam, welteverstaan.


Het eerste gedeelte bevat columns over hardlopen en sport, het tweede gedeelte columns die geschreven zijn voor het radioprogramma Spijkers met Koppen, het derde gedeelte bevat columns over uiteenlopende onderwerpen.

Een aardige bundel om even tussendoor te lezen. De stukjes over hardlopen vond ik erg leuk om te lezen. Van de stukjes uit het derde gedeelte was een aantal columns niet nagelezen op spel- en grammaticale fouten. Jammer.

Dolf Jansen

Dolf Jansen | Altijd verder

flickr

vrijdag 2 november 2007

Marlene van Niekerk | Agaat

Marlene van Niekerk - Agaat. Amsterdam, Querido,2006. Oorspronkelijke Afrikaanse titel Agaat, vertaald door Riet de Jong-Goossens. 2004

Milla Redelinghuys kan op haar sterfbed alleen nog met de ogen spreken. Haar zwarte huishoudster Agaat verzorgt haar; zij is de enige die Milla begrijpt. Terwijl Milla haar zware leven overdenkt in de lege kamer van de stille plaas, leest Agaat Milla’s dagboeken aan haar voor. Zo komt langzaam het tragische verleden aan het licht dat deze vrouwen bindt en uiteendrijft.
Marlene van Niekerk heeft met Agaat een meesterwerk geschreven, een roman van wereldklasse die zoveel meer is dan het verslag van een aftakeling. Als aan het einde duidelijk wordt hoe de vrouwen tegenover elkaar zijn komen te staan, is het moeilijk een kant te kiezen. En precies dát is de ware tragedie.

Marlene van Niekerk (Caledon, 1954) studeerde filosofie en literatuurwetenschap. Na twee dichtbundels en een verhalenbundel brak zij in 1994 door met Triomf, dat bekroond werd met vele grote prijzen, waaronder de Noma-prijs voor het beste boek van Afrika. Het werd vertaald in het Frans, Deens, Engels en Nederlands. Momenteel is Marlene van Niekerk docent creatief schrijven aan de Universiteit van Stellenbosch.

Agaat werd in Zuid-Afrika bekroond met de W.A. Hofmeyer Prijs voor de beste literaire roman, de Prijs van de Universiteit van Johannesburg voor het beste werk in het Afrikaans en de M-Net Prijs voor de beste literaire tekst.


In het begin moest ik heel erg wennen aan de manier van vertellen van dit boek. Ik heb na een bladzijde of vijftig zelfs op 't punt gestaan om het boek terug te brengen naar de bibliotheek. Tot het kwartje ineens viel, en ik geraakt werd door het geheim tussen de twee hoofdpersonen en de - voor mij althans - bizarre wereld waarin zij leven.

Bizar, omdat je je gaandeweg bewust wordt van de effecten van de rassenscheiding op het dagelijkse leven. Ongewoon ook zijn de verhoudingen binnen het gezin.

Nu ik het boek uit heb, realiseer ik me hoe knap Van Niekerk het boek geconstrueerd heeft. Ze onthult geleidelijk aan steeds meer van het geheim, waardoor je tot het einde van het boek geboeid blijft door het verhaal. Een aanrader!

Marlene van Niekerk | Triomf

Marlene van Niekerk op Wikipedia

flickr