Adriaan van Dis | De reisromans

Adriaan van Dis – De reisromans Een barbaar in China, Het beloofde land, In Afrika, Palmwijn en de Casablanca-verhalen. Amsterdam, Meulenhoff, 2003 (1), 477 pagina’s.

De romans en verhalenbundel zijn afzonderlijk in eerste druk verschenen in respectievelijk 1987, 1990, 1991, 1996 en 1986.

‘Over de toonbank springen en een warme broek voor de winter van de plank grissen omdat de verkoopster te sloom is om een hand uit te steken, of met je vuist op het raam bonzen omdat de kaartjesverkoopster eerst haar stripboek moet uitlezen, och, dat hoort zo bij de dagelijkse ergernissen van de China-reiziger.’
Adriaan van Dis is geen reiziger, maar zijn nieuwsgierigheid drijft hem keer op keer naar alle uithoeken van de wereld. Zijn romans Een barbaar in China, Het beloofde land, In Afrika, de novelle Palmwijn en een viertal verhalen uit de bundel Casablanca vormen de literaire neerslag van zijn omzwervingen. In De reisromans zijn ze voor het eerst samengebracht in één band. Adriaan van Dis neemt ons mee naar uiteenlopende bestemmingen als Marokko, China, Zuid-Afrika en Mozambique. Zijn vermakelijke en meeslepende proza brengt de mensen tot leven die hij heeft ontmoet, en die hem zo vertrouwen dat hij al spoedig geen toerist meer is.

Adriaan van Dis (1946) debuteerde in 1984 met Nathan Sid. Deze novelle werd onlangs met Van Dis’ bestseller Indische duinen (bekroond met de Gouden Uil en de Trouw Publieksprijs) en zijn Op oorlogspad in Japan gebundeld in De Indische boeken. In 2002 verscheen het vierde Indische boek van de auteur, de veelgeprezen roman Familieziek.


Nadat ik eind vorig jaar Van Dis' De Wandelaar had gelezen, heb ik me voorgenomen bepaalde boeken van Van Dis opnieuw te lezen, namelijk Een Barbaar in China en In Afrika. In deze verzamelband kreeg ik Het beloofde land, Palmwijn en een aantal verhalen uit Casablanca op “de leen” toe. Het was een bijzonder iets om deze reisboeken en –verhalen zo samen in één band te lezen. Het werpt een boeiende blik op de reiziger Van Dis.

Een barbaar in China las ik voor het eerst toen ik op de middelbare school zat. In tegenstelling tot die eerste keer kon ik me nu een beetje verplaatsen in Van Dis’ kijk op het communistische China. Hij is nieuwsgierig naar die andere wereld, maar verbaast en ergert zich tegelijkertijd over wat hij daar aantreft. Leuk om te zien hoe je eigen ervaringen je kijk op een boek – of de wereld om je heen – veranderen.

Wel viel me op dat Van Dis maar een gedeelte van zijn lange reis door China beschrijft. Ik vraag me af waarom hij ervoor gekozen heeft dat eerste gedeelte van de route niet te beschrijven.

Net als de eerste keer maakte In Afrika enorme indruk op me. Van Dis beschrijft de totale verwoesting van het land Mozambique, waar de maatschappij nauwelijks nog functioneert door de burgeroorlog die daar begin jaar 1990 woedt. Hij schuwt de gruwelijke details van de oorlog niet. Ik weet te weinig van Afrika om te kunnen bepalen of Van Dis’ overal de spijker op de kop slaat, maar dit beklemmende boek blijft je bij.

Het meest echter heeft Het beloofde land me geraakt. In dit boek reist Van Dis samen met een Zuid-Afrikaanse vriendin langs een groot aantal familieleden van die vriendin. Zuid-Afrika staat op het punt om de apartheid af te schaffen, wat ervoor zorgt dat de bevolking in grote onzekerheid over de toekomst verkeert. In de gesprekken met die familieleden maakt Van Dis dat op een schrijnende manier duidelijk. De familieleden krijgen echt gestalte in de verschillende hoofdstukken. Hun meningen en angsten geven samen gestalte aan de Zuid-Afrikaanse samenleving die een nieuwe weg inslaat.

Wat mij betreft zijn Het beloofde land en In Afrika boeken die ook nu nog van belang zijn om te lezen, als je wilt probeert ook maar een klein beetje van Afrika te begrijpen. De reisboeken van Van Dis zijn een mooie, literaire manier om kennis te maken met een kort moment uit de geschiedenis van dit continent.

Adriaan van Dis op Wikipedia

Adriaan van Dis | Stadsliefde
Adriaan van Dis | Tikkop
Adriaan van Dis | De Wandelaar

flickr