dinsdag 26 juni 2012

Adriaan van Dis | Stadsliefde

Adriaan van Dis – Stadsliefde: Scènes in Parijs. Amsterdam/Antwerpen, Uitgeverij Augustus, 2011, 211 pagina's.

Adriaan van Dis woonde ruim zeven jaar in Parijs en nog steeds voelt hij zich verbonden met die stad en probeert hij de helft van zijn tijd er door te brengen. Hij huurt er een chambre de bonne, waar een deel van zijn boeken staat en van waaruit hij door de stad wandelt – week in week uit. Hij is er onzichtbaar en verkent wijken waar gewoonlijk geen toeristen komen. Voor hem is Parijs een altijd veranderende stad: gekleurd, verscheurd en vol verborgen geschiedenissen. Hij gaat mee uit boksen met de zoon van zijn werkster uit Sri Lanka, bezoekt het variété met een verlepte danseres, dwaalt met oude getuigen langs beladen adressen en kijkt achter de luiken waar de illegalen werken. Het nieuwe Europa voltrekt zich voor zijn ogen. Van Dis wandelt om het avontuur en doet daarvan verslag in dagboek en verhalen. In Een blanke koopt een paar schoenen brengt hij het beste bijeen.


In 2007 verscheen van Van Dis de roman De wandelaar. Deze roman was gesitueerd in Parijs, de stad waar Van Dis voornamelijk woonde toen hij aan deze roman werkte. Parijs speelt in De wandelaar een belangrijke rol, naast de hoofdpersonages uiteraard. In Stadsliefde zijn Van Dis' persoonlijke aantekeningen en stukjes over de jaren in Parijs verzameld. Stadsliefde is non-fictie.

Grofweg kun je stukken in de bundel verdelen in drie categorieën: stukken over Van Dis' leven in Parijs en zijn pogingen om te integreren, stukken over de stad zelf, waarbij wordt benadrukt dat Parijs een van de culturele hoofdsteden van Europa is, en stukken die ook over de stad gaan, maar dan over de minder glamoureuze kant van de stad, zoals de zwervers – die vaak permanent in 'een eigen straat wonen' of de grote groepen allochtonen, die tot de banlieues veroordeeld zijn en die zich buitengesloten voelen.

Ik ben nooit in Parijs geweest, maar door deze bundel heb ik het gevoel gekregen dat ik de stad toch een beetje ken en dat het hoog tijd wordt om mijn eigen indrukken van deze stad op te doen. De stukjes waarin Van Dis schrijft over hoe hij probeert te integreren en de stukjes over de zelfkant van de stad spraken me het meest aan. Dat een stad als Parijs haast dorps kan zijn, bijvoorbeeld doordat de eigenares van de supermarkt haar vaste klanten op de pof laat kopen, kon ik mij niet voorstellen. Van Dis schrijft daar smaakvol, en met humor over.

Het meest echter spraken me de stukjes aan waarin Van Dis de kloof tussen de keurige Hollandse heer die Van Dis is, en de allochtone jongeren in de buitenwijken van Parijs probeert te overbruggen, zoals in het stukje waarin Van Dis, een fanatieke wandelaar, probeert een bepaald type Reebokschoenen te kopen waarover hij in de krant heeft gelezen. Hij gaat van winkel naar winkel en laat ons daarbij een wereld zien die niet zijne, maar ook niet de mijne is. Ook laat hij in deze stukjes het alledaagse buitengesloten worden zien – bijvoorbeeld het veel aangehaalde incident waarbij een donkere Fransman de Marselleise moet zingen in de metro, om politieagenten te bewijzen dat hij 'een van hen' is. Van Dis zwijgt evenmin over de rellen die in 2005 de banlieues van het hele land teisterden. Sterker nog: daar waar de politie de wijken niet meer in durfde, ging Van Dis wel op onderzoek uit.

Van Dis houdt ons een spiegel voor, waarin wij zien dat integreren moeite kost, dat het een kwestie van tijd en energie investeren is. En dat de hand niet alleen door de immigrant, maar ook door de autochtonen in het gastland moet worden uitgestoken. Stadsliefde laat de vele gezichten van Parijs zien, en uit de beschrijvingen blijkt de liefde van de auteur voor zijn nieuwe woonplaats. Het is een zeer leesbare en interessante bundel. Eenieder die Parijs zal bezoeken, doet er goed aan het te lezen.

Adriaan van Dis | Tikkop
Adriaan van Dis | De reisromans
Adriaan van Dis | De wandelaar

Adriaan van Dis op Wikipedia

flickr

woensdag 20 juni 2012

Sana Krasikov | One More Year

Sana Krasikov - One More Year: Stories. New York, Spiegel & Grau, 2009 (2), 244 pagina's. 2009 (1, VK), 2008 (1, VS).

ONE MORE YEAR is Sana Krasikov's extraordinary debut collection, illuminating the lives of immigrants from across the terrain of the collapsed Soviet Empire. With novelistic scope, Krasikov captures the fates of the people-in search of love and prosperity-making their way in a world whose rules have changed.

SANA KRASIKOV was born in Ukraine and grew up in the former Soviet Republic of Georgia and in the United States. Her stories have appeared in The New Yorker, The Atlantic Monthly, The O. Henry Prize Stories collection, and other publications.


One More Year is een bundel van acht verhalen. In ieder verhaal in deze bundel speelt een Oost-Europese immigrant in de Verenigde Staten de hoofdrol. Sommigen verblijven legaal in dat land, anderen zijn er illegaal. Ze hebben allen één ding gemeen: ze willen een beter leven voor zichzelf en hun familie, en het leven in het nieuwe land valt niet mee.

Twee voorbeelden van de verhalen. In Companion houdt hoofdpersoon Ilona een oudere, zieke man gezelschap. Om een green card te krijgen wordt de schijn van een echte relatie opgehouden. Als de man opnieuw een hartaanval krijgt terwijl Ilona niet thuis is, grijpen de kinderen van de man in. Zij waren sowieso niet enthousiast over de situatie en vinden dit een prima aanleiding om de vreemde vrouw buiten de deur zetten.

In Maia in Yonkers woont de Georgische Maia in bij een oudere, dementerende vrouw, zodat zij haar kan verzorgen. Ze bereidt zich voor op het bezoek van haar zoon, die in Georgië bij haar zus is achtergebleven. Gogi, de zoon, geeft zodra hij is aangekomen af op werkelijk alles wat zij hem van New York laat zien en is alleen geïnteresseerd in materiële zaken. Hij eist dat zij een dure donsjas, zoals hij die thuis op tv in Georgië heeft gezien, voor hem koopt. Alle spaargeld van Maia is echter al gebruikt voor Gogi's vliegticket.

Krasikov schrijft zeer leesbaar, gebruikt mooie taal en bedient zich regelmatig van tragikomische humor. De nadruk ligt daarbij vooral op de tragiek – ieder verhaal bevat wel een open zenuw, die zeurt en pijn doet. Dit alles samen zorgt voor een mooie bundel verhalen.

Sana Krasikov op Wikipedia (Engels)

flickr

vrijdag 15 juni 2012

Michael Chabon | The Final Solution

Michael Chabon - The Final Solution. London, New York, Toronto, Sydney and New Delhi, Harper Perennial, 2008 (6), 127 pagina's. 2005 (1, VK).

In retirement in the English countryside, an 89-year-old man, vaguely remembered by villagers as a once famous detective, is more concerned with his bees than with the outside world.

When a young boy called Linus Steinman enters the old man's life, he is surprised and oddly touched. The boy, an escapee from Nazi Germany, is mute and accompanied only by his beloved grey parrot. But what is the meaning of the mysterious string of numbers that the parrot spews out? When someone is killed and the parrot disappears the old man is determined to solve the mystery.

A wonderful homage and a gem of a book, The Final Solution is a brilliant novel from a remarkable writer.


The Final Solution is een novelle die speelt in een klein dorpje in Engeland tijdens de Tweede Wereldoorlog. In dat dorp wordt een moord gepleegd. De politie roept de hulp in van een negenentachtigjarige detective, die zich in het dorpje heeft teruggetrokken om zich te wijden aan zijn hobby: bijen houden. In dat dorpje woont ook een Duits vluchtelingetje, dat met zijn papegaai bij de plaatselijke dominee woont. De papegaai spreekt, enkel in de vorm van een onafgebroken stroom nummers.

Er spelen twee verhaallijnen: de moord moet worden opgelost, en de papegaai van het jongetje, die verdwenen is, moet worden teruggevonden. Dat lijkt nogal veel voor een novelle van 127 pagina's, inclusief illustraties, maar dat is niet zo. Integendeel, het is Chabon uitstekend gelukt om beide verhaallijnen voldoende uit te werken en met elkaar te vervlechten op een manier die je als lezer bovendien niet verwacht. Er staat geen woord te veel in deze novelle.

In The Amazing Adventures of Cavalier & Klay heeft Chabon zich volledig gestort in de wereld van de striptekenaars van vlak na de Tweede Wereldoorlog. In deze novelle heeft Chabon zich gestort op een ander genre: dat van de klassieke detective. Op internet las ik dat over het algemeen wordt gedacht dat de speurder uit deze novelle gebaseerd is op Sherlock Holmes, en dat de manier waarop de mysteries worden onderzocht in de lijn van dat personage liggen.

Ik heb Conan Doyles verhalen onvoldoende gelezen om de vergelijking te kunnen maken, maar deze bejaarde speurder is wel een heerlijk personage, door de belerende manier waarop hij de uitleg van de mysteries presenteert. Dat hij het jongetje per se zijn papegaai wil terugbezorgen omdat hij zonder de papegaai zo eenzaam is en niets meer vN thuis in Duitsland heeft, is een vorm van menselijkheid die ik moeilijk met mijn indruk van Sherlock Holmes kan rijmen.

The Final Solution is een spannende, en tegelijkertijd hartverwarmende novelle. Lezen!

Michael Chabon | The Yiddish Policemen's Union
Michael Chabon | Werewolves in Their Youth
Michael Chabon | Gentlemen of the Road
Michael Chabon | Wonder Boys

Michael Chabon op Wikipedia (Engels)

flickr

dinsdag 12 juni 2012

Ирина Муравьёва | День ангела

Ирина Муравьёва - День ангела. Москва, Эксмо, 2010, 352 стр.
(Irina Muraveva - Den' angela. Moskva, Eksmo, 2010, 352 str.)

Семья русских эмигрантов. Три поколения. Разные характеры и судьбы - и одинаковое мужество идти навстречу своей любви, даже если это любовь-гpex, любовь-голод, любовь-наркотик. Любовь, которая перемежается с реальным голодом, настоящими наркотиками, ужасом войн и революций. Но герои романа готовы отвечать за собственный выбор. Они напряженно размышляют о том, оставляет ли Бог человека, оказавшегося на самом краю, и что же делать с жаждой по-своему запретному и беспредельному "я". Они способны видеть ангела, который тоже смотрит на них - и на границе между жизнью и смертью, и из-под купола храма, и глазами близких людей.


In Den' angela beschrijft Muraveva drie generaties Russische emigranten. De eerste generatie is na de Russische revolutie in Frankrijk terechtgekomen. Eén van de zusjes van dit gezin keert met haar Engelse echtgenoot, een diplomaat, in de jaren 1930 terug naar de Sovjet-Unie, waar ze voor een aantal jaren zal verblijven. Haar zus blijft achter in Frankrijk, waar zij ook een gezin sticht. De tweede generatie is gesitueerd in de jaren 1950, en de derde in 'onze tijd'.

Muraveva behandelt in deze roman twee zaken: in de eerste plaats de liefdesverhalen van de hoofdpersonages uit die drie verschillende generaties. Dat schetst zij tegen de historische achtergrond van de tijd waarin de verhaallijn is gesitueerd. In de jaren 1930 overheerst de situatie in de Sovjet-Unie, de kunstmatige honger in Oekraïne en de angst voor vervolging in de hoofdstad Moskou, ook onder buitenlanders. De feiten zijn op zich bekend, maar zo in een fictieve vorm gepresenteerd, vergezeld van de emoties die daarbij horen, word je nogmaals gedwongen daar eens goed over na te denken. In de jaren 1950 en het heden is die historische achtergrond minder overheersend.

Op zich zijn de verhaallijnen en achtergronden van die verhaallijnen die de schrijfster heeft gekozen interessant genoeg. Zeker de passages waarin het leven in de Sovjet-Unie in de jaren 1930 werd beschreven vond ik erg boeiend, vooral omdat Muraveva zowel de slachtoffers van de honger in Oekraïne als de buitenlanders die ervoor kiezen er wel of niet eerlijk over te berichten aan het woord laat. Het Russisch van Muraveva leest verder ook prettig. Dat ze de gebeurtenissen grotendeels presenteert in brieven en dagboekaantekeningen geeft je als lezer verder de indruk dat je ongemerkt over de schouders van de personages meekijkt.

Toch heb ik de hele roman het gevoel gehad dat het het net niet was. Ik denk dat dat komt door de derde verhaallijn, die in het heden speelt. De hoofdpersoon van deze verhaallijn kon mij maar matig boeien. Ik vond hem ongeloofwaardig, met zijn erfenis, die uit de lucht komt vallen, en zijn onaardse liefde voor een vrouw die zwanger is van een ander. Ook wordt in zijn hoofdstukken nog een vierde kort verhaallijn geïntroduceerd over een tweeling, die voor mij beter achterwege had kunnen blijven. Het boek sluit af met de verhaallijn van deze derde generatie, en nog wel met een belofte van een héél happy end. Het liet mij, helaas, achter met een licht teleurgesteld gevoel over deze roman.

Irina Muraveva op Wikipedia (Russisch)

flickr

zondag 3 juni 2012

Jonathan Safran Foer | Extremely Loud & Incredibly Close

Jonathan Safran Foer - Extremely Loud & Incredibly Close. London, Hamish Hamilton, 2005 (2), 368 pagina's. 2005 (VK), 2005 (VS).

Nine-year-old Oskar Schell is an inventor, amateur entomologist, computer consultant, Francophile, letter writer, pacifist, amateur astronomer, natural historian, percussionist, romantic, Great Explorer, jeweller, origamist, detective, vegan and collector of butterflies.

When his father is killed in the September 11th attacks on the World Trade Center, Oskar sets out to solve the mystery of a key he discovers in his father's closet. It is a search which leads him into the lives of strangers, through the five boroughs of New York, into history, to the bombings of Dresden and Hiroshima, and on an inward journey which brings him ever closer to some kind of peace...

Jonathan Safran Foer was born in 1977. He is the author of Everything is Illuminated, which won the National Jewish Book Award and the Guardian First Book Award, and the editor of A Convergence of Birds.


Extremely Loud & Incredibly Close stond al een tijdje ongelezen op de plank. Ik zag er tegenop om eraan te beginnen om een praktische reden: de uitgave die ik heb gekocht, heeft een heel onhandig formaat. Het is net iets te groot voor een paperback. Dat dit een roman is over een jongetje wiens vader bij de aanslagen op World Trade Center in New York is omgekomen, heeft er ook voor gezorgd dat ik geen haast had met lezen. Toen de film die gebaseerd is op deze roman in omloop werd gebracht, werd het toch eindelijk tijd om het boek te lezen.

Extremely Loud & Incredibly Close is een boek waar je echt voor moet gaan zitten, bij voorkeur op een rustige plek, waar je niet door je omgeving gestoord wordt. Dat schrijf ik, omdat ik dit boek begon te lezen in onze tuin, omringd door spelende kinderen. Dat zorgde ervoor dat ik in het begin moeite had het in ieder hoofdstuk verschuivende perspectief en de sprongen in de tijd en plaats te volgen. Ik kon de personages ook moeilijk uit elkaar houden. Het gevolg was dat het me allemaal niet zo raakte.

Echter, toen het weer slechter werd en ik in de rust van onze woonkamer ging zitten lezen, raakte het boek me wel. Ik zag in dat het verschuiven van de tijd en plaats en daarmee het perspectief een literair kunstgreep is waarmee de schrijver de impact van de aanslagen op de Twin Towers vergelijkt met de invloed van de Tweede Wereldoorlog. De opa en oma van Oskar hebben het bombardement op Dresden in februari 1945 overleefd.

Foer legt genadeloos bloot dat een dergelijke traumatische ervaring de mens die het ondergaat drastisch en definitief verandert. Dat geldt voor de negenjarige Oskar die zijn vader verliest, maar ook voor de man die zijn opa is. Deze opa heeft sinds het bombardement op Dresden geen woord meer heeft gezegd. Hij communiceert via briefjes, of via de woorden 'yes' en 'no' die op zijn handpalmen zijn getatoeëerd. Oskar is erg intelligent, gebruikt woorden die andere negenjarigen niet snel zullen gebruiken, vindt allerlei voorwerpen uit, heeft Franse les en correspondeert met bijvoorbeeld Hawkins, maar tegelijkertijd is hij een echte negenjarige, die extra kwetsbaar is door zijn verdriet om zijn vader.

Extremely Loud & Incredibly Close is een boek over taal én beeld. Als eerste springt Oskars taalgebruik in het oog. Het lijkt alsof Oskar al die veel te volwassen woorden en soms juist wonderlijke uitdrukkingen gebruikt om greep te krijgen op de vijandige wereld. Dat hij dan een onhandige uitdrukking bedenkt, bijvoorbeeld I have heavy boots, draagt nog eens extra bij aan de tragiek van deze roman.

Daar tegenover staat de opa, die juist geen woorden meer uitspreekt, uit radeloosheid. Hij schrijft wel boekjes vol met zinnen en losse woorden, omdat je soms toch moet communiceren, maar die boekjes en het zwijgen onderstrepen alleen maar dat opa het vermogen tot echt contact heeft verloren.

De rol die taal speelt in deze roman, deed me denken aan de rol van de taal in Foers eerste roman, Everything is Illuminated.

In deze roman speelt ook het beeld een belangrijke rol. In de eerste plaats omdat de bewegende beelden van de aanslagen op de Twin Towers en de foto's van het bombardement op Dresden op je netvlies gebrand zijn. Ook spelen ze letterlijk een rol, doordat de roman allerlei foto's bevat. Foto's waarop dingen staan die Oskar verzamelt of die hij tegenkomt tijdens zijn zoektocht. De laatste pagina's bevatten een groot aantal foto's van een man die van een van de torens van het World Trade Center naar beneden springt. Eerder is al beschreven hoe Oskar zijn vader probeert te ontdekken op foto's van de mensen die uit de torens springen.

Ik vind dat Extremely Loud & Incredibly Close een goed geconstrueerd, boeiend en zo nu en dan zelfs hilarisch boek is. De onderwerpen zijn uiteraard tragisch, maar aan het einde van het boek lijkt het alsof er toch hoop is voor kleine Oskar. Dit voorzichtige happy end geeft je als lezer moed, en stoort niet. Ik kan de film niet vergelijken met het boek, omdat ik die nog niet gezien heb. Het boek is in ieder geval de moeite van het lezen waard.

Jonathan Safran Foer | Everything is Illuminated

Jonathan Safran Foer op Wikipedia (Engels)

flickr