zaterdag 29 december 2007

Марина Палей | Klemens

Марина Палей – Klemens. Москва, Время, 2007г.
(Marina Palej – Klemens. Moskva, Vremya, 2007)

Правомерно ли назвать этот рома гомоэротическим? Да – в той же степени, в какой «Лолиту» в свое время именовали романом порнографическим. «Klemens» захватывает предельной напряженностью любви и ненависти, мастерским языком, щедрой палитрой стиля. Разные уровни повествования обеспечивают мощное эмоциональное потрясение даже несхожим читателям.
Майк – петербуржец, переводчик, еврей, идеал которого воплощает странный немецкий юноша. Майк щелкает фотоаппаратом, пытаясь поймать усользающий образ Клеменса. Этот процесс, метафора творчества, озаряет роман нежным, нездешним светом. Однако наиболее загадочным являются сами отношения между этими двумя молодыми мучжинами. Отмеченная «высоким безумием», непостижимая даже для самого Майка, его связь с Клеменсом – мерцающая связь сознания со своим отражением – является третьим – по сути, центральным персонажем романа.
«Klemens» (шорт-лист премии «Большая книга», 2006), вне всякого сомнения, относится к произведениям, обогащающим литература, двигающеим ее вперед. Речь идет о новаторском русско-европейском романом нового тычячелетия.


Er hoort een verhaal bij dit boek. M. is vorig jaar februari alleen naar Moskou geweest. Ik kon niet mee, omdat ik door de ziekte van Pfeiffer niet reizen kon. Ik had M. een lijstje meegegeven waarop titels van boeken stonden die ik graag wilde lezen.

In Moskou heb je een systeem waarbij de medewerkers van de grootste boekhandel kunnen kijken welke winkel welk boek op voorraad heeft. Toen M. dit boek niet kon vinden in twee winkels, werd hij verwezen naar die grootste boekhandel. Daar beweerde men, dat het boek niet geschreven was en dat de schrijfster helemaal niet bestond!

Marina Palej bestaat wel degelijk. Sterker nog, ze woont al een hele tijd in Nederland, in de buurt van Rotterdam. Ze publiceert in Rusland in het Russisch, maar wordt daar, zoals duidelijk moge zijn uit het bovenstaande, niet altijd opgemerkt.

De jury van de Russische literaire prijs Bol'shaya Kniga (Большая Книга) heeft dit boek wel opgemerkt: het was in 2007 genomineerd voor die prijs. Zoals bij de vorige foto te lezen was, is de prijs gewonnen door Ulickaya.

Het boek gaat over een Russische vertaler uit Petersburg, die een min of meer platonische obsessieve liefde opvat voor zijn Duitse logé Klemens. Het boek opent met een brief van deze Klemens aan een uitgever: de vertaler is verdwenen, maar er is wel een manuscript gevonden, waarin de Russische vertaler zijn leven beschrijft zoals het is als Klemens verschijnt tot Klemens terugkeert naar Duitsland en hij hem achterna reist.

Dit is een bijzonder boek. Het is in Rusland nog altijd niet erg gebruikelijk om openlijk over homoseksualiteit te schrijven. Palej heeft, vind ik, een moedig onderwerp gekozen, en het ook naar een hoger plan getild. Ze beschrijft de obsessie minutieus en de sfeerbeschrijvingen zijn prachtig. Ik las het boek rond Kerstmis, en de beschrijving van de jaarwisseling tijdens het verblijf van Klemens in Petersburg was werkelijk fenomenaal!

Marina Palej

Mijn gesigneerde exemplaar van Herinnerd huis

flickr

donderdag 13 december 2007

Людмила Улицкая | Даниэль Штайн, переводчик

Людмила Улицкая – Даниэль Штайн, переводчик. Москва, ЭКСМО, 2006г.
(Lyudmila Ulickaya – Daniel Shtayn, perevodchik. Moskva, Eksmo, 2006.)

Мудрая старуха, обитающая среди книг и молчания. Озлобленная коммунистка, доживающая свой век в израильском приюте. Сорокалетняя американка – якобы благополучная, но искалеченная воспоминаниями. Немка, ради искупления вины своего народа работающая в христианской общине под Хайфой. Католическая монахиня, ныне православная попадья, нашедшая себя на Святой земле. Израильский радикал, неуравновешенный подросток, грустный араб-христианин, специалист по иудаике.
Большая политика и частная жизнь. США, Израиль, Польша, Литва, Россия. А в центре этого разрозненного и все же отчаянно единого мира – еврей, бывший «крот» в гестапо, бывший партизан, ныне – католичский священник.
Человек, чья жизнь объясняет, как люди живы до сих пор, как не утопили в ненависти и боли.

Новый роман Людмилы Улицкой – о странствиях духа во мраке мира, о том, как всякий ищет и находит свет вокруг и в себе. О кармелите Даниэле – человеке, с чьей жизнью не способна соперничать никакая литература.
О человеке, который до последнего дня оставался милосердным солдатом.


Dit is een boek rijk aan verschillende personages, tot aan de schrijfster zelf aan toe. Aan het eind van ieder deel is een brief opgenomen die zij ter begeleiding van het net geschreven deel aan een vriendin schrijft. In de laatste brief noemt ze dit boek geen roman, maar een collage.

Je kunt het boek inderdaad zien als een collage van personages, verhalen, geschiedenis, cultuur en politiek. Middelpunt van al die tegenstellingen is Daniel Shtayn (Stein), een Poolse Jood, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in een poging om te overleven zowel voor de Duitse bezetter als de Pools-Russische partizanen werkt. Na de Tweede Wereldoorlog bekeert hij zich tot het Rooms-Katholicisme en vertrekt hij naar Israël, om daar een eigen kerkgemeenschap te stichten. Iedereen die Stein ontmoet, merkt dat er een bijzondere sereniteit en wijsheid van deze man uitgaat, waarmee hij vervolgens de levens van die mensen weer beïnvloedt.

Voor wie geïnteresseerd is in de invloed van het recente en iets minder recente verleden in Oost-Europa op de levens van de mensen die daar wonen of er geboren zijn, maar vertrokken zijn, is dit een prachtig boek. Het heeft me op de momenten waarop ik me wat minder fit voelde wel wat moeite gekost om de religieuze termen en personages uit elkaar te houden, maar dat ligt volledig aan mij. Tegelijkertijd viel het me moeilijk om het boek weg te leggen.

Ulickaya won in 2007 de Russische literatuurprijs Bol'shaya kniga (Большая книга) met dit boek. Dat is op dit moment de meest prestigieuze prijs die je in Rusland voor een literair werk kunt winnen.

Ik heb nog geen vertalingen van dit boek kunnen vinden op internet. Andere romans werden wel vertaald naar onder andere het Nederlands, zoals Medea en haar kinderen, Reis naar de zevende hemel en Vrouwenleugens.

Lyudmila Ulickaya op Wikipedia (Engels)
Lyudmila Ulickaya op Wikipedia (Russisch)

Людмила Улицкая | Медея и ее дети

flickr