Людмила Улицкая | Зеленый шатер

Людмила Улицкая - Зеленый шатер. Москва, Эксмо, 2011, 592 с.
(Lyudmila Ulickaya - Zeleny shater. Moskva, Eksmo, 2011, 592 s.)

Новый роман Людмилы Улицкой «Зеленый шатер» по праву может претендовать на первостепенное место в иерархии главных книг, формирующих идеи, осмыслающих эпоху.
«Зеленый шатер» - это роман о любви, о судьбах, о характерах. Это настоящая психологическая проза. Но вместе с тем, новое произведение Улицкой шире этих определений.
И, как всегда у Улицкой, кроме идейного и нравственного посыла, есть еще эмоциональная живопись, тот ее уникальный дар, который и выводит книги писательницы на десятки языков к миллионам читателей. Только ей присуща бронебойная ироничность, благодаря чему многие эпизоды на уровне одного абзаца перетекают из высокой трагедии в почти что швейковский комизм.
«Зеленый шатер» - очень серьезная и очень смешная книга.


Als je op internet zoekt naar reacties van gewone lezers op deze roman valt op dat je of weg bent van het boek, of je vindt het niets. Er schijnt geen tussenweg te zijn.

In de negatieve stukjes over Zeleny shater schrijven sommigen over het grote aantal personages, dat het moeilijk maakt om het verhaal te volgen. Het kost in het begin inderdaad wat moeite om de familiebanden en andere relaties tussen de personages uit elkaar te houden. Maar, dat is een kwestie van doorzetten. Bovendien verwijten we andere schrijver van romans die een grote periode beslaan toch ook niet dat zij zoveel personages beschrijven in die romans?

Uiteindelijk is het aantal personages wel een pre. Het is, vermoed ik, niet het aantal personages dat het lezen van deze roman bemoeilijkt, maar het per hoofdstuk wisselende vertelperspectief. Ulickaya gebruikt dat wisselende vertelperspectief om een belangrijke les uit deze roman duidelijk te maken: de mens presenteert zichzelf naar de buitenwereld op een bepaalde manier, omdat hij graag zo gezien wil worden door anderen. Dat betekent echter bij lange na niet dat deze persoon ook de persoon is die hij zegt te zijn.

Een ander veel gelezen bezwaar tegen Zeleny shater is dat het wéér een boek over het leven onder de Sovjet-Unie in het algemeen en in dissidentenkringen van de jaren 1960 tot 1980 is. Zo wordt Andrey Sakharov opgevoerd als een bijpersonage in deze roman. Misschien zijn de negatieve reacties op het onderwerp van deze roman vergelijkbaar met reacties op de zoveelste roman of film die over de Tweede Wereldoorlog gaat. Met dit soort opmerkingen geeft je uiting aan een gevoeg van verzadiging over zo'n onderwerp, maar je kunt niet iedere nieuwe roman of film per definitie op deze manier afschrijven als niet de moeite waard.

Dat geldt ook voor deze roman. Ja, een aantal personages raakt in de dissententenwereld verzeild en Ulickaya beschrijft in deze fictieve roman aan welke gevaren dissidenten zich vanwege hun idealen of uit andere overwegingen blootstelden. De nadruk ligt daarbij echter niet op het beschrijven van de historische feiten, maar op de uitwerking die bepaalde keuzes hebben op de psyche van die personages en op het verloop van hun leven. Juist daarin is Ulickaya erg goed. Dat talent maakt haar, wat mij betreft, tot een van de belangrijkste Russischtalige schrijfster van dit moment. Zeleny shatter is een belangrijk boek, dat gelezen zou moeten worden die jonge Russen die deze periode niet bewust hebben meegemaakt en zeker ook door niet-Russen die iets willen begrijpen van waarom Rusland is zoals het is.

Людмила Улицкая | Медея и ее дети
Людмила Улицкая | Даниэль Штайн, переводчик

Lyudmila Ulickaya op Wikipedia (Engels)
Lyudmila Ulickaya op Wikipedia (Russisch)

flickr