Martin Bril | Het evenwicht

Martin Bril - Het evenwicht: Ineens kanker. Amsterdam, Prometheus, 2011, 321 pagina's.

In de zomer van 2008 hoorde Martin Bril dat hij kanker had. Het weerhield hem er niet van door te gaan met schrijven en met het maken van zijn boeken. Nederland leefde mee met Bril, die af en toe verslag deed van zijn toestand. Soms indringend of ernstig. Soms melancholiek. Vaker met humor. maar altijd vol met zijn meesterlijke observaties van de mensen en dingen die op zijn pad bleven komen, ook in het ziekenhuis of tijdens het lezen van een bijsluiter.
Bril ging de ziekte te lijf zoals een schrijver dat doet: met zijn pen. Hij schreef brieven, verslagen, gedichten en e-mails aan vrienden, bekenden, artsen en soms aan zichzelf.
Het evenwicht is Brils unieke, hoogstpersoonlijke verslag van zijn ziekte. Maar het is veel meer dan dat. Uit de enorme hoeveelheid materiaal maakte zijn vrouw Anneke een prachtige selectie, afgewisseld met de schitterende columns die Bril tijdens zijn ziekte voor de Volkskrant bleef schrijven. Het evenwicht is het ultieme bewijs van Martin Brils schrijverschap. Het is een literair document van grote waarde.

Martin Bril overleed 22 april 2009. Hij was de grootste en populairste columnist van zijn generatie. Honderdduizenden lezers begonnen jarenlang hun dag met de Volkskrant-column van Martin Bril.


Sinds Martin Bril in 2001 van Het Parool naar de Volkskrant overstapte, heb ik zijn columns praktisch iedere dag gelezen, altijd met veel plezier. Vlak na die overstap kreeg Bril voor het eerst kanker. Hij keerde, gelukkig, na een aantal maanden terug op 'zijn' plek: rechts op de eerste pagina van het tweede katern. Het evenwicht beschrijft de terugkeer van de kanker, op een andere plek en in een vorm die uiteindelijk niet te overwinnen bleek.

Uit de columns die in de Volkskrant verschenen was natuurlijk al een beeld ontstaan van hoe Bril het gevecht met deze ziekte steeds meer verloor. Ik vond het erg aangrijpend om deze bekende columns nu zo achter elkaar gerangschikt te lezen. Om te zien hoe de hoop wordt afgewisseld met moedeloosheid, om dan toch weer om te slaan in optimisme.

Het evenwicht is samengesteld onder redactie van mevrouw Bril, zoals Bril zijn vrouw in zijn columns noemde. Zij heeft niet alleen columns opgenomen, maar ook een aantal e-mails die Bril schreef aan zijn contacten bij de Volkskrant, zijn artsen en vrienden.

Ik begrijp waarom mevrouw Bril dit heeft gedaan: zij wil de mens Bril en zijn worsteling met de ziekte een plaats in dit boek geven. Het voelt echter vreemd om deze soms wel heel erg persoonlijke e-mails te lezen. Bril gaf zichzelf immers niet volledig bloot in zijn columns, en dat dit nu door middel van deze e-mails alsnog gebeurt, na zijn dood, geeft je het gevoel alsof je ongevraagd meeleest over de schouder van de schrijver, terwijl hij zijn e-mails tikt. Ik vraag me af of dit voor Brils overlijden zo is afgesproken door mijnheer en mevrouw Bril.

Toch vind ik Het evenwicht een mooi monument voor de schrijver en de mens Bril. Het evenwicht stemt niet vrolijk, maar als je van Brils columns hebt genoten, is dit boek zeker interessant. ’t Is geen 'lichte lectuur' voor op het strand, maar het is zéker het lezen waard.

Martin Bril | Het evenwicht
Martin Bril | De kleine keizer
Martin Bril | Rokjesdag
Martin Bril | Buurtgeluiden
Martin Bril | Mijn leven als hond

Martin Bril
Martin Bril op Wikipedia

flickr