Arnon Grunberg - Kamermeisjes & soldaten Arnon Grunberg onder de mensen. Amsterdam, Nijgh & Van Ditmar, 2009, 335 pagina's.
In 2006 begon Arnon Grunberg de reportagereeks 'Onder de mensen', gebaseerd op Maxim Gorki's advies aan Isaak Babel om de schrijftafel te verlaten en zich onder de mensen te begeven. Deze literair-journalistieke stukken zijn verzameld in dit boek.
Grunberg werkte onder meer undercover als kamerjongen, onder het pseudoniem Anton Morsink, in een hotel in Beieren. Als een gast zijn hotelkamer verliet, stapte Morsink zijn leven binnen.
In andere reportages belicht Grunberg de politieke actualiteit. Hij bezocht Guantánamo Bay en reisde naar Afghanistan en Irak om als 'embedded' journalist meer te weten te komen over het dagelijkse leven van de soldaten. Bovendien ging hij op zoek naar mensen die door de politieke actualiteit zijn ingehaald, of beter gezegd: mensen die de actualiteit hebben overleefd.
Met dit boek plaatst Arnon Grunberg zich in de traditie van de meesters van de literaire reportages, zoals de 'razende reporter' Egon Erwin Kirsch en Joseph Roth, vertellers die met hart en ziel over de politieke en sociale actualiteit berichtten.
Na het lezen van Tirza had ik even genoeg van het lezen van Grunbergs romans. De lovende woorden over deze bundel 'literair-journalistieke reportages' van anderen, onder andere hier door Woordenaar, maakten me toch nieuwsgierig.
Deze bundel bevat een zeer uiteenlopende verzameling non-fictie stukken die eerder in NRC Handelsblad verschenen en die mij aangenaam verrasten. Grunberg begeeft zich onder de mensen, maar bewaart tegelijkertijd voldoende afstand tot zijn onderwerp. Grunberg verwijst zelf naar Isaak Babel, die 'onder de mensen ging' op advies van Maxim Gorki en zijn onderwerpen met dezelfde afstand beschreef. Die verwijzing is terecht voor wat betreft de benadering van de onderwerpen. Grunberg neemt echter niet actief deel aan oorlogshandelingen, in tegenstelling tot Babel.
Indrukwekkend waren de stukken over Afghanistan, Guantánamo Bay, Irak, Libanon en Israël. Maar ook het lichtvoetige stukje over couchsurfen erg leuk. De titel zette me op het verkeerde been, en het bevat een verzameling bijzondere mensen, die allen om verschillende redenen hun huis openstellen voor een couchsurfer. Zo’n reis moet een ware goudmijn zijn voor een schrijver als Grunberg.
Ik heb dit boek met zoveel plezier gelezen, dat ik vandaag Grunberg rond de wereld heb geleend uit de bibliotheek. Binnenkort dus meer Grunberg!
Arnon Grunberg | Grunberg de wereld rond
Arnon Grunberg | Karel heeft echt bestaan
Arnon Grunberg | Tirza
Arnon Grunberg (Engels)
Arnon Grunberg op Wikipedia (Engels)
flickr
woensdag 26 augustus 2009
donderdag 20 augustus 2009
Ingo Schulze | 33 Augenblicke des Glücks
Ingo Schulze - 33 Augenblicke des Glücks Aus den abenteuerlichen Aufzeichnungen der Deutschen in Piter. München, Deutscher Taschenbuch Verlag, Dezember 1998 (4), 270 pagina's. August 1997 (1, deze uitgave), 1995 (1, Berlin Verlag).
Traumhaft schöne Geschichten aus dem Wilden Osten bringt Ingo Schulze aus Petersburg mit. Als Fremder hat er genau hingesehen und oftmals ein kleines Detail aus dem Alltag aufgegriffen, das sich in seiner geradezu überbordenden dichterischen Vorstellungskraft zu einer komischen, grotesken, manchmal auch tragischen Geschichte auswächst.
Ingo Schulze is de tweede auteur op rij die zich van west naar oost verplaatst. Het verschil met Jaap Scholten is dat Schulze in de DDR is geboren. Hij heeft het communistische systeem daardoor aan den lijve ondervonden. Ook woont Schulze niet permanent in Rusland, hij verbleef in 1993 slechts een halfjaar in Sint-Petersburg.
Het toeval wil dat ik in 1993 ook enige tijd in diezelfde stad woonde. Het lezen van dit boek voelde daarom als een rondleiding in woorden door die stad van toen. Daar waar Schulze de stad Petersburg beschrijft, roept dat inderdaad levendige beelden uit die tijd bij mij op.
Dit wil niet zeggen dat we hier te maken hebben met een bundel strikt realistische verhalen. Integendeel, de verhalen nemen regelmatig een surrealistische wending. Schulze sluit met zijn verhalen aan bij de traditie in de Russische literatuur om Petersburg te beschrijven als een stad waar bovennatuurlijke, onverklaarbare zaken gebeuren. De meeste verhalen nemen regelmatig een onverwachte wending, vooral met plotselinge uitbarstingen van geweld.
Bij deze herlezing zijn het vooral die twee dingen die me bijblijven, de verwijzingen naar de Russische negentiende-eeuwse literatuur en dat gewelddadige in de verhalen. Zelfs een onschuldig ogend verhaal over een vrouwelijke portier die een flesje parfum cadeau krijgt eindigt in fysiek geweld. Dat heeft me het lezen deze tweede keer toch wel wat bemoeilijkt. Maar dat neemt niet weg dat ik inzie dat dit een heel goed geschreven verhalenbundel is, waarin ondanks al dat geweld toch ook plek is voor humor en ironie. De bundel is een mooie manier om kennis te maken met het oeuvre van Schulze.
Ingo Schulze |Handy
Ingo Schulze (Duits)
Ingo Schulze op Wikipedia
flickr
Traumhaft schöne Geschichten aus dem Wilden Osten bringt Ingo Schulze aus Petersburg mit. Als Fremder hat er genau hingesehen und oftmals ein kleines Detail aus dem Alltag aufgegriffen, das sich in seiner geradezu überbordenden dichterischen Vorstellungskraft zu einer komischen, grotesken, manchmal auch tragischen Geschichte auswächst.
Ingo Schulze is de tweede auteur op rij die zich van west naar oost verplaatst. Het verschil met Jaap Scholten is dat Schulze in de DDR is geboren. Hij heeft het communistische systeem daardoor aan den lijve ondervonden. Ook woont Schulze niet permanent in Rusland, hij verbleef in 1993 slechts een halfjaar in Sint-Petersburg.
Het toeval wil dat ik in 1993 ook enige tijd in diezelfde stad woonde. Het lezen van dit boek voelde daarom als een rondleiding in woorden door die stad van toen. Daar waar Schulze de stad Petersburg beschrijft, roept dat inderdaad levendige beelden uit die tijd bij mij op.
Dit wil niet zeggen dat we hier te maken hebben met een bundel strikt realistische verhalen. Integendeel, de verhalen nemen regelmatig een surrealistische wending. Schulze sluit met zijn verhalen aan bij de traditie in de Russische literatuur om Petersburg te beschrijven als een stad waar bovennatuurlijke, onverklaarbare zaken gebeuren. De meeste verhalen nemen regelmatig een onverwachte wending, vooral met plotselinge uitbarstingen van geweld.
Bij deze herlezing zijn het vooral die twee dingen die me bijblijven, de verwijzingen naar de Russische negentiende-eeuwse literatuur en dat gewelddadige in de verhalen. Zelfs een onschuldig ogend verhaal over een vrouwelijke portier die een flesje parfum cadeau krijgt eindigt in fysiek geweld. Dat heeft me het lezen deze tweede keer toch wel wat bemoeilijkt. Maar dat neemt niet weg dat ik inzie dat dit een heel goed geschreven verhalenbundel is, waarin ondanks al dat geweld toch ook plek is voor humor en ironie. De bundel is een mooie manier om kennis te maken met het oeuvre van Schulze.
Ingo Schulze |Handy
Ingo Schulze (Duits)
Ingo Schulze op Wikipedia
flickr
zondag 9 augustus 2009
Jaap Scholten | Heer & Meester
Jaap Scholten - Heer & Meester Berichten uit de voormalige Dubbelmonarchie. Amsterdam/Antwerpen, Contact, december 2008 (2), 335 pagina's. September 2008 (1).
Toen de schrijver van Heer & Meester een jaar na de val van de muur in Boedapest kwam, werd hij verliefd: op een vrouw, een stad en een land. Laag in de straten hing een doordringende bruinkooldamp, de brede boulevards waren gevuld met Trabantjes en de negentiende-eeuwse gevels zaten vol kogelgaten.
Jaren later gingen de schrijver en zijn vrouw terug en vervulden een gezamenlijke droom: ze kochten een bouwval in Boedapest en een boerderij in de van god verlaten zuidelijke heuvels en gingen het leven van weleer leiden: zomers op het land, 's winters in de stad.
In een heldere stijl en met oog voor detail verweeft Scholten het persoonlijke en het historische en schept hij een beeld van een veranderende samenleving en een verdwijnende wereld. Tegelijk verhaalt hij beeldend en bij vlagen hilarisch over hoe het is je te vestigen in een nieuw land.
Jaap Scholten woont al weer een hele tijd in Hongarije. In deze bundel columns, die eerder in NRC Handelsblad verschenen, beschrijft Scholten zijn ervaringen in het land van pálinka en paprika. Ook bezoekt hij streken in Slowakije en Roemenië waar sinds de grensverschuivingen na de Tweede Wereldoorlog grote Hongaarse minderheden wonen.
Uit wat ik hier tot nu toe heb besproken moge duidelijk zijn dat ik erg geïnteresseerd ben in wat ik noem emigrantenliteratuur, waarin Oost-Europeanen (vooral Russen) hun ervaringen beschrijven als zij emigreren naar West-Europa en Amerika. Ik vond dit boek zo interessant, omdat het nu juist eens gaat om een omgekeerde beweging, van west naar oost.
Via Scholtens ogen maak je kennis met het huidige Hongarije. Hij beschrijft de gevolgen van veertig jaar overheersing door Hongaarse en Russische communisten op de huidige samenleving, de tegenstelling tussen de stad (Boedapest) en het platteland, de corruptie, de medische zorg, Hongaarse vrouwen, zigeuners (bijvoorbeeld in wel vier stukken over een reis naar Roemenië om met leden van de Taraf de Haïdouks te spreken!) en ga zo maar door. Scholtens' 'inburgering', zoals dat hier wordt genoemd, loopt verder als een rode draad door het boek. Scholtens schaamt zich bijvoorbeeld niet om regelmatig te refereren aan zijn gebrekkige kennis van het Hongaars.
Scholtens' beschouwingen van hoe het leven ook kan zijn je als Nederlander een spiegel voor. Scholten beschrijft het land en de mensen die hij er ontmoet op een onderhoudende manier. Zijn taal is helder, de verhalen persoonlijk, vaak grappig, soms verbijsterend, altijd interessant en vooral ontzettend herkenbaar voor eenieder die wel eens langere tijd in Oost-Europa heeft gewoond. Dit boek is echter zeker ook een aanrader voor hen die niet 'bezeten' zijn van Oost-Europa!
Jaap Scholten op Wikipedia
Jaap Scholten | Kameraad Baron
Jaap Scholten | De wet van Spengler
flickr
Toen de schrijver van Heer & Meester een jaar na de val van de muur in Boedapest kwam, werd hij verliefd: op een vrouw, een stad en een land. Laag in de straten hing een doordringende bruinkooldamp, de brede boulevards waren gevuld met Trabantjes en de negentiende-eeuwse gevels zaten vol kogelgaten.
Jaren later gingen de schrijver en zijn vrouw terug en vervulden een gezamenlijke droom: ze kochten een bouwval in Boedapest en een boerderij in de van god verlaten zuidelijke heuvels en gingen het leven van weleer leiden: zomers op het land, 's winters in de stad.
In een heldere stijl en met oog voor detail verweeft Scholten het persoonlijke en het historische en schept hij een beeld van een veranderende samenleving en een verdwijnende wereld. Tegelijk verhaalt hij beeldend en bij vlagen hilarisch over hoe het is je te vestigen in een nieuw land.
Jaap Scholten woont al weer een hele tijd in Hongarije. In deze bundel columns, die eerder in NRC Handelsblad verschenen, beschrijft Scholten zijn ervaringen in het land van pálinka en paprika. Ook bezoekt hij streken in Slowakije en Roemenië waar sinds de grensverschuivingen na de Tweede Wereldoorlog grote Hongaarse minderheden wonen.
Uit wat ik hier tot nu toe heb besproken moge duidelijk zijn dat ik erg geïnteresseerd ben in wat ik noem emigrantenliteratuur, waarin Oost-Europeanen (vooral Russen) hun ervaringen beschrijven als zij emigreren naar West-Europa en Amerika. Ik vond dit boek zo interessant, omdat het nu juist eens gaat om een omgekeerde beweging, van west naar oost.
Via Scholtens ogen maak je kennis met het huidige Hongarije. Hij beschrijft de gevolgen van veertig jaar overheersing door Hongaarse en Russische communisten op de huidige samenleving, de tegenstelling tussen de stad (Boedapest) en het platteland, de corruptie, de medische zorg, Hongaarse vrouwen, zigeuners (bijvoorbeeld in wel vier stukken over een reis naar Roemenië om met leden van de Taraf de Haïdouks te spreken!) en ga zo maar door. Scholtens' 'inburgering', zoals dat hier wordt genoemd, loopt verder als een rode draad door het boek. Scholtens schaamt zich bijvoorbeeld niet om regelmatig te refereren aan zijn gebrekkige kennis van het Hongaars.
Scholtens' beschouwingen van hoe het leven ook kan zijn je als Nederlander een spiegel voor. Scholten beschrijft het land en de mensen die hij er ontmoet op een onderhoudende manier. Zijn taal is helder, de verhalen persoonlijk, vaak grappig, soms verbijsterend, altijd interessant en vooral ontzettend herkenbaar voor eenieder die wel eens langere tijd in Oost-Europa heeft gewoond. Dit boek is echter zeker ook een aanrader voor hen die niet 'bezeten' zijn van Oost-Europa!
Jaap Scholten op Wikipedia
Jaap Scholten | Kameraad Baron
Jaap Scholten | De wet van Spengler
flickr
vrijdag 7 augustus 2009
Haruki Murakami | What I Talk About When I Talk About Running
Haruki Murakami - What I Talk Abount When I Talk About Running A Memoir. London, Harvill Sacker, 2008 (8), 180 pagina's. 2008 (1). Originele Japanse titel Hashiru koto ni tsuite kataru ni boku no kataru koto, vertaald door Philip Gabriel. 2007 (1, Japan)
In 1982, having sold his jazz bar to devote himself to writing, Murakami began running to keep fit. A year later, he'd completed a solo course from Athens to Marathon, and now, after dozens of races, not to mention thriathlons and a slew of critically acclaimed books, he reflects upon the influence the sport has had on his life and on his writing.
Equal parts travelogue, training log and reminiscence, this revealing memoir covers his four-month preparation for the 2005 New York City Marathon and settings ranging from Tokyo's Jingu Gaien gardens, where he once shared a course with an Olympian, to the Charles River in Boston, among young women who outpace him. Through this marvellous lens of sport emerges a cornucopia of memories and insights: the eureka moment when he decided to become a writer, his greatest triumphs and disappointments, his passion for vintage LPs, and the experience, after fifty, of seeing his race times improve and then fall back.
By turns funny and sobering, playful and philosophical, What I Talk About When I Talk About Running is rich and revelatory, both for fans of this masterful writer and for the vast number of athletes who find similar satisfaction in distance running.
Is het verstandig om een boek over hardlopen te lezen als je jezelf tijdelijk moet beperken tot wandelen? Nee, want jaloezie en frustratie liggen op de loer. Gelukkig heeft Murakami totaal andere doelen dan ik als bescheiden hardloper heb. Hij beschrijft in dit boek zijn ervaringen als veelvuldig marathonloper. Ook beschrijft hij een ultramarathon en diverse triatlons. Zo hoog stel ik mijn doelen niet!
Laat ik beginnen met voorop te stellen dat het boek leest als een trein. Daarom had ik het na twee warme avonden in de tuin uit. De eerste helft van het boek, waarin Murakami vertelt over het begin van zijn bestaan als schrijver en hardloper, vond ik goed. In die eerste helft is bijvoorbeeld een artikel opgenomen dat Murakami al eerder schreef over hoe hij van Athene naar Marathon rent. Een indrukwekkend artikel, ook voor niet-hardlopers, omdat je je al lezend zelf ziet lopen langs een stoffige snelweg, omringd door dode dieren en mensen die je voor gek verklaren.
Het tweede gedeelte vond ik wat tegenvallen, omdat Murakami daarin vooral over zijn trainingen, de bijkomende pijnen en wedstrijden spreekt. Ik kreeg de indruk dat de schrijver zelf niet goed wist hoe hij een einde aan het boek moest breien.
Een opmerking die Murakami ergens in het begin van het boek plaatst (die ik maar niet terug kan vinden in mijn exemplaar) wil in jullie niet onthouden. Hij stelt daarin dat je als hardloper weet dat je tijdens een marathon pijn zult krijgen, maar de vraag is of je je jezelf toestaat om daar last van te hebben. Zo’n opmerking kun je natuurlijk ook op het leven zelf betrekken!
Ik vraag me wel af of het boek wel interessant is als je zelf niets met hardlopen hebt. Alhoewel een echte Murakami-fan zich misschien toen in het boek kan inleven omdat het over zijn of haar held gaat.
Haruki Murakami | Kafka on the Shore
Haruki Murakami op Wikipedia (Engels)
flickr
In 1982, having sold his jazz bar to devote himself to writing, Murakami began running to keep fit. A year later, he'd completed a solo course from Athens to Marathon, and now, after dozens of races, not to mention thriathlons and a slew of critically acclaimed books, he reflects upon the influence the sport has had on his life and on his writing.
Equal parts travelogue, training log and reminiscence, this revealing memoir covers his four-month preparation for the 2005 New York City Marathon and settings ranging from Tokyo's Jingu Gaien gardens, where he once shared a course with an Olympian, to the Charles River in Boston, among young women who outpace him. Through this marvellous lens of sport emerges a cornucopia of memories and insights: the eureka moment when he decided to become a writer, his greatest triumphs and disappointments, his passion for vintage LPs, and the experience, after fifty, of seeing his race times improve and then fall back.
By turns funny and sobering, playful and philosophical, What I Talk About When I Talk About Running is rich and revelatory, both for fans of this masterful writer and for the vast number of athletes who find similar satisfaction in distance running.
Is het verstandig om een boek over hardlopen te lezen als je jezelf tijdelijk moet beperken tot wandelen? Nee, want jaloezie en frustratie liggen op de loer. Gelukkig heeft Murakami totaal andere doelen dan ik als bescheiden hardloper heb. Hij beschrijft in dit boek zijn ervaringen als veelvuldig marathonloper. Ook beschrijft hij een ultramarathon en diverse triatlons. Zo hoog stel ik mijn doelen niet!
Laat ik beginnen met voorop te stellen dat het boek leest als een trein. Daarom had ik het na twee warme avonden in de tuin uit. De eerste helft van het boek, waarin Murakami vertelt over het begin van zijn bestaan als schrijver en hardloper, vond ik goed. In die eerste helft is bijvoorbeeld een artikel opgenomen dat Murakami al eerder schreef over hoe hij van Athene naar Marathon rent. Een indrukwekkend artikel, ook voor niet-hardlopers, omdat je je al lezend zelf ziet lopen langs een stoffige snelweg, omringd door dode dieren en mensen die je voor gek verklaren.
Het tweede gedeelte vond ik wat tegenvallen, omdat Murakami daarin vooral over zijn trainingen, de bijkomende pijnen en wedstrijden spreekt. Ik kreeg de indruk dat de schrijver zelf niet goed wist hoe hij een einde aan het boek moest breien.
Een opmerking die Murakami ergens in het begin van het boek plaatst (die ik maar niet terug kan vinden in mijn exemplaar) wil in jullie niet onthouden. Hij stelt daarin dat je als hardloper weet dat je tijdens een marathon pijn zult krijgen, maar de vraag is of je je jezelf toestaat om daar last van te hebben. Zo’n opmerking kun je natuurlijk ook op het leven zelf betrekken!
Ik vraag me wel af of het boek wel interessant is als je zelf niets met hardlopen hebt. Alhoewel een echte Murakami-fan zich misschien toen in het boek kan inleven omdat het over zijn of haar held gaat.
Haruki Murakami | Kafka on the Shore
Haruki Murakami op Wikipedia (Engels)
flickr
donderdag 6 augustus 2009
Владимир Маканин | Андеграунд, или герой нашего времени
Владимир Маканин - Андеграунд, или герой нашего времени. Москва, Вагриус, 1999г., 556 страниц.
(Vladimir Makanin - Underground, ili geroy nashego vremeni. Moskva, Vagrius, 1999, 556 pagina's).
Роман Владимира Маканина навзан рискованно и многообещающе. Даже звучание «имени» героя - Петрович - вызывает в памяти лермонтовского офицера, гениально угаданный тип, мимо которого не прошли и другие русские писатели, помещая своего героя то на обломовский диван, то в подполье, то «на дно».
Для героя романа Маканина подполье («общага», «психушка») - это тоже не только образ жизни, но и образ мыслей. Петрович - бездомный, безбытный, даже в условиях отсутствия цензуры не пытающийся напечататься писатель.
А «наше время»? Муравейник людей, водоворот событий: «новые русские» и «новые нищие», митинги, постсоветские кабинеты, криминал - панорама взбаламученной жизни, в которой герой с завидным упорством отстаивает свое «я».
Dit boek van Makanin is in het Nederlands verschenen onder de titel Underground of een held van onze tijd, vertaald door Arthur Langeveld. Over het algemeen wordt deze vertaling geprezen als een meesterwerk, dus ik zou een lans willen breken voor dit boek in de Nederlandse vertaling.
Zelf heb ik mij door het Russische origineel geworsteld. Worstelen inderdaad, door mijn voorgeschiedenis met het boek. Rond de eeuwwisseling was ik al eens in dit boek begonnen, maar toen was mijn Russisch absoluut ontoereikend om dit complexe verhaal te kunnen volgen. Het gevolg was dat ik het na zo’n 200 pagina’s heb opgegeven. Vorige maand werd ik bevangen door een moedige bui, en heb ik het boek opnieuw van de boekenplank gepakt.
Het was een geruststellende gedachte dat ik het Russisch nu veel beter kon volgen, ook al verwachtte ik voortdurend dat ik toch weer zou stranden. Gelukkig kon ik dit keer wel inzien hoe Makanin speelt met taal. Daar waar ik tegen problemen aanliep, werd mij verteld dat Makanin wel erg ongangbare woorden, met specifieke bijbetekenissen gebruikt, die voor een buitenlander moeilijk te begrijpen zijn. Dit is ongetwijfeld waarom de Nederlandse vertaling van Langeveld zo geprezen wordt.
De roman handelt over Petrovitsj, een schrijver die onder de communisten niet mocht publiceren en daardoor in de underground verzeild raakte. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie mist Petrovitsj opnieuw de aansluiting. Hij heeft dan al jaren niets meer geschreven. Hij houdt zich in leven door in een huurkazerne op de appartementen te passen van mensen die langere tijd ergens anders verblijven en het meeste van zijn moeizaam verdiende geld wordt omgezet in wodka.
Makanin beschrijft Petrovitsj ‘onderwereld’, waarin drank, geweld, seks, vernedering, bedrog en wantrouwen iedere dag bepalen. Het is beklemmend om episode na episode met al deze ellende te worden geconfronteerd. Daarbij ontbreken lange morele of anderszins filosofische oordelen van een alwetende verteller. Alles wordt beschreven vanuit het standpunt van Petrovitsj, die om zich heen kijkt en over het algemeen niet oordeelt.
En als Petrovitsj wel oordeelt, wordt het alleen maar erger. Als gevolg daarvan pleegt hij twee moorden. Na de tweede moord komt Petrovitsj in het psychiatrische ziekenhuis terecht waar zijn broer al meer dan twintig jaar wordt verpleegd. Om ervoor te zorgen dat Petrovitsj zijn misdaad bekent, wordt hij platgespoten. Het hoofdstuk waarin Makanin beschrijft hoe ook Petrovitsj uiteindelijk op het randje van een bekentenis balanceert, vond ik werkelijk meesterlijk geschreven.
Wil je iets kunnen begrijpen van het huidige Rusland, dan is het goed om terug te kijken naar de jaren direct na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, begin jaren 1990. Het beeld dat in deze roman van de Russische samenleving in die tijd wordt geschetst is niet fraai. Het leven is nog meer een strijd van ieder voor zich geworden, waarbij zij die dak- en werkloos zijn extra hard moeten vechten om te overleven. In die zin is deze roman een bijzonder tijdsdocument. Laat je niet afschrikken door de omvang van de roman en lees dit boek!
Владимир Маканин | Один и одна
Владимир Маканин | Испуг
Vladimir Makanin op Wikipedia
flickr
(Vladimir Makanin - Underground, ili geroy nashego vremeni. Moskva, Vagrius, 1999, 556 pagina's).
Роман Владимира Маканина навзан рискованно и многообещающе. Даже звучание «имени» героя - Петрович - вызывает в памяти лермонтовского офицера, гениально угаданный тип, мимо которого не прошли и другие русские писатели, помещая своего героя то на обломовский диван, то в подполье, то «на дно».
Для героя романа Маканина подполье («общага», «психушка») - это тоже не только образ жизни, но и образ мыслей. Петрович - бездомный, безбытный, даже в условиях отсутствия цензуры не пытающийся напечататься писатель.
А «наше время»? Муравейник людей, водоворот событий: «новые русские» и «новые нищие», митинги, постсоветские кабинеты, криминал - панорама взбаламученной жизни, в которой герой с завидным упорством отстаивает свое «я».
Dit boek van Makanin is in het Nederlands verschenen onder de titel Underground of een held van onze tijd, vertaald door Arthur Langeveld. Over het algemeen wordt deze vertaling geprezen als een meesterwerk, dus ik zou een lans willen breken voor dit boek in de Nederlandse vertaling.
Zelf heb ik mij door het Russische origineel geworsteld. Worstelen inderdaad, door mijn voorgeschiedenis met het boek. Rond de eeuwwisseling was ik al eens in dit boek begonnen, maar toen was mijn Russisch absoluut ontoereikend om dit complexe verhaal te kunnen volgen. Het gevolg was dat ik het na zo’n 200 pagina’s heb opgegeven. Vorige maand werd ik bevangen door een moedige bui, en heb ik het boek opnieuw van de boekenplank gepakt.
Het was een geruststellende gedachte dat ik het Russisch nu veel beter kon volgen, ook al verwachtte ik voortdurend dat ik toch weer zou stranden. Gelukkig kon ik dit keer wel inzien hoe Makanin speelt met taal. Daar waar ik tegen problemen aanliep, werd mij verteld dat Makanin wel erg ongangbare woorden, met specifieke bijbetekenissen gebruikt, die voor een buitenlander moeilijk te begrijpen zijn. Dit is ongetwijfeld waarom de Nederlandse vertaling van Langeveld zo geprezen wordt.
De roman handelt over Petrovitsj, een schrijver die onder de communisten niet mocht publiceren en daardoor in de underground verzeild raakte. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie mist Petrovitsj opnieuw de aansluiting. Hij heeft dan al jaren niets meer geschreven. Hij houdt zich in leven door in een huurkazerne op de appartementen te passen van mensen die langere tijd ergens anders verblijven en het meeste van zijn moeizaam verdiende geld wordt omgezet in wodka.
Makanin beschrijft Petrovitsj ‘onderwereld’, waarin drank, geweld, seks, vernedering, bedrog en wantrouwen iedere dag bepalen. Het is beklemmend om episode na episode met al deze ellende te worden geconfronteerd. Daarbij ontbreken lange morele of anderszins filosofische oordelen van een alwetende verteller. Alles wordt beschreven vanuit het standpunt van Petrovitsj, die om zich heen kijkt en over het algemeen niet oordeelt.
En als Petrovitsj wel oordeelt, wordt het alleen maar erger. Als gevolg daarvan pleegt hij twee moorden. Na de tweede moord komt Petrovitsj in het psychiatrische ziekenhuis terecht waar zijn broer al meer dan twintig jaar wordt verpleegd. Om ervoor te zorgen dat Petrovitsj zijn misdaad bekent, wordt hij platgespoten. Het hoofdstuk waarin Makanin beschrijft hoe ook Petrovitsj uiteindelijk op het randje van een bekentenis balanceert, vond ik werkelijk meesterlijk geschreven.
Wil je iets kunnen begrijpen van het huidige Rusland, dan is het goed om terug te kijken naar de jaren direct na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, begin jaren 1990. Het beeld dat in deze roman van de Russische samenleving in die tijd wordt geschetst is niet fraai. Het leven is nog meer een strijd van ieder voor zich geworden, waarbij zij die dak- en werkloos zijn extra hard moeten vechten om te overleven. In die zin is deze roman een bijzonder tijdsdocument. Laat je niet afschrikken door de omvang van de roman en lees dit boek!
Владимир Маканин | Один и одна
Владимир Маканин | Испуг
Vladimir Makanin op Wikipedia
flickr
Abonneren op:
Posts (Atom)
