Tom Rob Smith - Kind 44. Amsterdam, Ambo|Anthos, 2008, 439 pagina's.
Oorspronkelijke Engelse titel: Child 44, vertaald door Irving Pardoen.
Het is 1953. Al jaren houdt dictator Jozef Stalin de Sovjet-Unie in een ijzeren greep. In Stalins arbeidersparadijs is een seriemoordenaar actief die kinderen vermoordt. Maar in de Sovjet-Unie zijn zulke misdaden onmogelijk. Er bestaan alleen politieke misdaden. Wie alleen al denkt dat een Sovjetburger tot die moorden in staat is, pleegt een misdaad en kan de kogel krijgen, of sterft een tergend langzame dood in een van de goelags. Voor de dood van de kinderen is altijd een logische verklaring: een ongeluk, buitenlandse spionnen - dossier gesloten. Hoe los je een onmogelijke misdaad op?
Leo Demidov is een jonge, ambitieuze en toegewijde officier van de meedogenloze geheime dienst. Hij kent geen twijfels over het beleid van de communistische partij.
Maar de seriemoordenaar blijft actief en de kindermoorden gaan door. Het lijkt er zelfs op dat de moorden Demidov volgen, dat ze op de een of andere manier met hem te maken hebben. Leo beseft al snel dat hij de moordenaar van al die kinderen, wie het ook is, moet stoppen voordat hij zelf wordt vermoord.
Bij Demidov slaat de twijfel toe. Zijn vijanden binnen de muren van de Loebjanka, het hoofdkwartier van de geheime dienst, ruiken bloed en chanteren hem. Leo moet zijn loyaliteit aan de partij bewijzen, maar dat alleen als hij zijn vrouw Raisa verraadt.
De titel van deze thriller, Kind 44, slaat op het vierenveertigste slachtoffer van een seriemoordenaar in de Sovjet-Unie. Je had volgens de communistische doctrine geen seriemoordenaars in de Sovjet-Unie. Een misdrijf als moord was een uitwas die alleen in het kapitalistische systeem kon voorkomen.
Smith heeft zich voor dit verhaal gebaseerd op de seriemoordenaar Andrei Chikatilo. De Oekraïner Chikatilo pleegde zijn moorden in de jaren 1970 en 1980 en hij werd gearresteerd in 1990. Kind 44 speelt veel eerder: in 1953. Het boek begint in februari, vlak voor het overlijden van Stalin en duurt tot het einde van de zomer 1953.
Smith heeft waarschijnlijk tot deze kunstgreep besloten om gebruik te kunnen maken van een belangrijk psychologisch gegeven: in 1953 was de sovjetsamenleving veel meer doordrongen van angst voor de almachtige overheid en haar geheime diensten en de wens om koste wat het kost het eigen vege lijf te redden dan in de jaren 1970 en 1980. Het leven van het individu is ondergeschikt aan het belang van de staat en je staat er, zodra je als verdachte wordt gezien, helemaal alleen voor. Dat maakt Smiths boek onheilspellender dan het anders zou zijn geweest.
Het resultaat is een spannende thriller, die me tot de laatste pagina’s op het puntje van mijn stoel hield. Toch vond ik het einde van het boek wat teleurstellend, wat te nadrukkelijk gericht op het bereiken van een happy end. Ook had ik toch een meer klassieke detective verwacht dan het zo sterk overheersende thrillerelement.
Ik las Kind 44 in de Nederlandse vertaling. Zo nu en dan had ik het gevoel dat het Nederlands van de vertaling wat wrong. Naast een aantal tikfouten die over het hoofd waren gezien, is het een meer onbestemd gevoel dat de Nederlandse tekst vloeiender had kunnen lopen.
Ook zat een aantal andere dingen me dwars. Zo wordt er in deze Nederlandse vertaling geen thee ingeschonken met een samovar, maar met een somvar. Verder wordt er verschillende keren gesproken over de Tsjeka als de politieke geheime dienst bedoeld wordt. Die term werd in 1953 officieel al meer dan dertig jaar niet meer gebruikt. In de volksmond wordt ook nu nog wel gesproken over tsjekisten, maar voor zover mij bekend wordt de dienst zelf ook in het Bargoens niet meer met de term Tsjeka aangeduid. Of dit alleen in de Nederlandse vertaling zo is, of ook in het Engelse origineel, kan ik niet beoordelen.
In het Engelse origineel zal zeker ook een vrouwelijk personage voorkomen dat de voornaam Ilinaja draagt. Die naam ben ik zelf nog nooit in Rusland tegengekomen. En Smith gebruikt een patroniem nogal eens alsof het achternaam is, terwijl dit toch echt twee verschillende zaken zijn. Het is jammer dat deze dingen toch zo opvallen, als een schrijver zo zijn best doet de juiste lokale details in zijn boek op te nemen.
Aan het einde van Kind 44 wordt de hoofdpersoon, Leo Demidov, in Moskou tot hoofd van een nieuwe afdeling Moordzaken gebombardeerd. De oprichting van die afdeling wordt wel in een mooi ideologisch kader geplaatst: de moorden die onderzocht moeten worden kunnen alleen gepleegd zijn onder invloed van het Westen en dit soort ongewenste invloeden van buiten de grenzen moet met wortel en al worden uitgeroeid.
Hoewel ik dus mijn bedenkingen heb, vind ik deze thriller wel interessant genoeg om ook het tweede deel over Demidov, Kolyma, een kans te geven. Het boek is al in huis gehaald via de Openbare Bibliotheek.
Tom Rob Smith op Wikipedia
flickr
maandag 28 februari 2011
zaterdag 26 februari 2011
Donna Leon | Duister glas
Donna Leon - Duister glas. Amsterdam, Cargo, oktober 2006 (2), 300 pagina's. Augustus 2006 (1, Nederland), 2003 (1, Zwitserland).
Oorspronkelijke Engelse titel Through a Glass, Darkly, vertaald door Theo Scholten.
Op een mooie lentedag zijn commissario Guido Brunetti en zijn assistent Vianello zijn onderweg naar het mysterieuze eiland Murano, de thuisbasis van de wereldberoemde glasfabrieken. Vianello's vriend Marco is gearresteerd tijdens een milieudemonstratie, maar hij wordt in vrijheid gesteld, tot groot ongenoegen van zijn twistzieke schoonvader De Cal. De oude man, die eigenaar is van een van de glasfabrieken, is furieus en bedreigt Marco met de dood. Brunetti vertrouwt het niet en gaat op onderzoek uit. De zaak wordt grimmiger wanneer een van de medewerkers dood wordt aangetroffen voor de altijd brandende ovens van de fabriek. Het slachtoffer blijkt aantekeningen achter te hebben gelaten in een exemplaar van Dantes Inferno, die een mogelijke aanwijzing vormen voor de identiteit van de dader.
Duister glas is een nieuw deel in de zeer succesvolle reeks misdaadromans met commissario Brunetti in de hoofdrol, tegen de achtergrond van het prachtige, mysterieuze Venetië.
Het is een grote sprong van het tweede deel van Leons Brunetti-reeks Dood in den vreemde naar het vijftiende deel van de reeks, Duister glas zou je zo denken. Toch is er niet zoveel veranderd. Goed, Brunetti is wat ouder geworden, zijn kinderen zijn inmiddels studenten, maar zijn eeuwig tegenwerkende baas Patta zit nog op zijn plaats.
Nadat ik van deze vaststelling was bijgekomen, volgende voor de derde keer een goed geschreven detective, die tot de laatste bladzijde boeiend blijft. Wellicht was het toeval dat er weer een sterke nadruk op milieuproblemen lag in het plot, net als in Dood in den vreemde. Daar kan ik alleen maar achterkomen door meer Brunetti te lezen, bij voorkeur deel drie tot en met veertien, voordat ik doorga met deel zestien.
Duister glas was in ieder geval een plezier om zo tussendoor te lezen, als je je wat minder lekker voelt en het weer er niet naar is om met een zeer hoofd naar buiten te gaan.
Donna Leon | Fatalità
Donna Leon | Nobiltà
Donna Leon | Een stille dood
Donna Leon | Acqua alta
Donna Leon | Salto Mortale
Donna Leon | De dood draagt rode schoenen
Donna Leon | Dood in den vreemde
Donna Leon | Death at La Fenice
Donna Leon op Wikipedia (Engels)
flickr
Oorspronkelijke Engelse titel Through a Glass, Darkly, vertaald door Theo Scholten.
Op een mooie lentedag zijn commissario Guido Brunetti en zijn assistent Vianello zijn onderweg naar het mysterieuze eiland Murano, de thuisbasis van de wereldberoemde glasfabrieken. Vianello's vriend Marco is gearresteerd tijdens een milieudemonstratie, maar hij wordt in vrijheid gesteld, tot groot ongenoegen van zijn twistzieke schoonvader De Cal. De oude man, die eigenaar is van een van de glasfabrieken, is furieus en bedreigt Marco met de dood. Brunetti vertrouwt het niet en gaat op onderzoek uit. De zaak wordt grimmiger wanneer een van de medewerkers dood wordt aangetroffen voor de altijd brandende ovens van de fabriek. Het slachtoffer blijkt aantekeningen achter te hebben gelaten in een exemplaar van Dantes Inferno, die een mogelijke aanwijzing vormen voor de identiteit van de dader.
Duister glas is een nieuw deel in de zeer succesvolle reeks misdaadromans met commissario Brunetti in de hoofdrol, tegen de achtergrond van het prachtige, mysterieuze Venetië.
Het is een grote sprong van het tweede deel van Leons Brunetti-reeks Dood in den vreemde naar het vijftiende deel van de reeks, Duister glas zou je zo denken. Toch is er niet zoveel veranderd. Goed, Brunetti is wat ouder geworden, zijn kinderen zijn inmiddels studenten, maar zijn eeuwig tegenwerkende baas Patta zit nog op zijn plaats.
Nadat ik van deze vaststelling was bijgekomen, volgende voor de derde keer een goed geschreven detective, die tot de laatste bladzijde boeiend blijft. Wellicht was het toeval dat er weer een sterke nadruk op milieuproblemen lag in het plot, net als in Dood in den vreemde. Daar kan ik alleen maar achterkomen door meer Brunetti te lezen, bij voorkeur deel drie tot en met veertien, voordat ik doorga met deel zestien.
Duister glas was in ieder geval een plezier om zo tussendoor te lezen, als je je wat minder lekker voelt en het weer er niet naar is om met een zeer hoofd naar buiten te gaan.
Donna Leon | Fatalità
Donna Leon | Nobiltà
Donna Leon | Een stille dood
Donna Leon | Acqua alta
Donna Leon | Salto Mortale
Donna Leon | De dood draagt rode schoenen
Donna Leon | Dood in den vreemde
Donna Leon | Death at La Fenice
Donna Leon op Wikipedia (Engels)
flickr
donderdag 24 februari 2011
Claudia Rusch | Aufbau Ost
Claudia Rusch - Aufbau Ost Unterwegs zwischen Zinnowitz und Zwickau.
Frankfurt am Main, S. Fischer Verlag, 2009, 191 pagina's.
Zwanzig Jahre Aufbau Ost - was ist vergangen, was ist entstanden? Was bleibt und was wächst jenseits von Trabi-Ralleys und Pittiplatsch? Claudia Rusch hat sich zwischen Zinnowitz und Zwickau auf Spurensuche gemacht: Nach einer Vergangenheit, die in die Gegenwart reicht, und nach einer Zukunft, die Aufbruch und Aufbau bedeutet. Sie hat Geschichten augeschrieben, die ohne Klischees, voller Wärme und mit klarem Blick von einem Land und seinen Menschen erzählen, das seit zwanzig Jahren unterwegs ist in eine neue Realität.
Aufbau Ost verscheen in 2009, twintig jaar na de val van het Oost-Duitse regime. In deze verhalen, waarvan een aantal sterk autobiografisch is getint, analyseert Rusch wat er voor, maar vooral wat er na die val is gebeurd. Zo bespreekt ze de 'Ostalgie', die de afgelopen tien jaar zo enorm opgeld deed of de manier waarop hele Oost-Duitse steden tot bijna onherkenbare moderne steden worden omgevormd.
Rusch heeft de hele voormalige DDR doorkruist, op zoek naar de veranderingen sinds het uiteenvallen van de DDR. Rusch weet in de verhalen waarmee ze van haar reizen is thuisgekomen op een bijzonder prettige manier eigen herinneringen met algemene feiten en achtergronden te combineren. Dat zorgt keer op keer voor uiterst leesbare, essay-achtige verhalen, waarin een serieuze toon wordt afgewisseld met een lichtvoetiger toon. Soms verschijnen er zelfs anekdotische verhalen.
Bijzonder indrukwekkend vond ik het openingsverhaal, waarin Rusch beschrijft hoe zij probeert te achterhalen onder welke omstandigheden haar grootvader zo'n veertig jaar eerder in politiecel is overleden. Die omstandigheden zijn nooit opgehelderd door de DDR-autoriteiten.
Ronduit openhartig is Rusch als ze in een ander verhaal uitlegt hoe zij er zelf aan heeft moeten wennen dat zij niet langer DDR-burger, maar burger van dat andere Duitsland was. Dat valt niet mee, blijkt, als je jarenlang bent blootgesteld aan indoctrinatie waarin wordt gesteld dat dat andere Duitsland het foute Duitsland is. Tegelijkertijd vertelt ze hoe blij ze is met de kansen die dat andere Duitsland haar heeft gegeven.
Ook het verhaal over het bezoek aan het stukje grens dat de vader van Rusch tijdens zijn diensttijd heeft bewaakt, onderwijl hopend dat er niemand tijdens zijn wacht zou proberen de grens over te steken, bezorgde me opnieuw kippenvel. Dat is het al eens gelezen had in de bundel Grenzübergänge deed daar niets aan af.
Aufbau Ost is een ontroerende verhalenbundel, waarin Rusch probeert te achterhalen wat er gebeurt als een systeem en land ophouden te bestaan. Wat gebeurt er met de mensen die er wonen, hoe ontwikkelt die stuurloze ruimte zich, wordt het er beter? Het heeft in ieder geval een bijzonder interessant en leesbaar boek opgeleverd!
Claudia Rusch op Wikipedia (Duits)
flickr
Frankfurt am Main, S. Fischer Verlag, 2009, 191 pagina's.
Zwanzig Jahre Aufbau Ost - was ist vergangen, was ist entstanden? Was bleibt und was wächst jenseits von Trabi-Ralleys und Pittiplatsch? Claudia Rusch hat sich zwischen Zinnowitz und Zwickau auf Spurensuche gemacht: Nach einer Vergangenheit, die in die Gegenwart reicht, und nach einer Zukunft, die Aufbruch und Aufbau bedeutet. Sie hat Geschichten augeschrieben, die ohne Klischees, voller Wärme und mit klarem Blick von einem Land und seinen Menschen erzählen, das seit zwanzig Jahren unterwegs ist in eine neue Realität.
Aufbau Ost verscheen in 2009, twintig jaar na de val van het Oost-Duitse regime. In deze verhalen, waarvan een aantal sterk autobiografisch is getint, analyseert Rusch wat er voor, maar vooral wat er na die val is gebeurd. Zo bespreekt ze de 'Ostalgie', die de afgelopen tien jaar zo enorm opgeld deed of de manier waarop hele Oost-Duitse steden tot bijna onherkenbare moderne steden worden omgevormd.
Rusch heeft de hele voormalige DDR doorkruist, op zoek naar de veranderingen sinds het uiteenvallen van de DDR. Rusch weet in de verhalen waarmee ze van haar reizen is thuisgekomen op een bijzonder prettige manier eigen herinneringen met algemene feiten en achtergronden te combineren. Dat zorgt keer op keer voor uiterst leesbare, essay-achtige verhalen, waarin een serieuze toon wordt afgewisseld met een lichtvoetiger toon. Soms verschijnen er zelfs anekdotische verhalen.
Bijzonder indrukwekkend vond ik het openingsverhaal, waarin Rusch beschrijft hoe zij probeert te achterhalen onder welke omstandigheden haar grootvader zo'n veertig jaar eerder in politiecel is overleden. Die omstandigheden zijn nooit opgehelderd door de DDR-autoriteiten.
Ronduit openhartig is Rusch als ze in een ander verhaal uitlegt hoe zij er zelf aan heeft moeten wennen dat zij niet langer DDR-burger, maar burger van dat andere Duitsland was. Dat valt niet mee, blijkt, als je jarenlang bent blootgesteld aan indoctrinatie waarin wordt gesteld dat dat andere Duitsland het foute Duitsland is. Tegelijkertijd vertelt ze hoe blij ze is met de kansen die dat andere Duitsland haar heeft gegeven.
Ook het verhaal over het bezoek aan het stukje grens dat de vader van Rusch tijdens zijn diensttijd heeft bewaakt, onderwijl hopend dat er niemand tijdens zijn wacht zou proberen de grens over te steken, bezorgde me opnieuw kippenvel. Dat is het al eens gelezen had in de bundel Grenzübergänge deed daar niets aan af.
Aufbau Ost is een ontroerende verhalenbundel, waarin Rusch probeert te achterhalen wat er gebeurt als een systeem en land ophouden te bestaan. Wat gebeurt er met de mensen die er wonen, hoe ontwikkelt die stuurloze ruimte zich, wordt het er beter? Het heeft in ieder geval een bijzonder interessant en leesbaar boek opgeleverd!
Claudia Rusch op Wikipedia (Duits)
flickr
zondag 20 februari 2011
Rick de Leeuw | Comeback!
Rick de Leeuw - Comeback!. Amsterdam, Nijgh & Van Ditmar, 2004, 160 pagina's.
Een oude zanger slijt zijn dagen in stamcafé De Laatste Pomp en besluit zijn memoires op schrift te stellen. Terwijl hij Jimmy d'Amore in het leven roept, zijn alter ego die met The Hooligans of Love de wereld wil veroveren, wordt hem het aanbod gedaan om een comeback-tournee te maken. Al snel bevindt hij zich wederom op het glibberige pad van de showbizz...
Samen met Harrie, de wijze kroegbaas van De Laatste Pomp, en Jenny, die vrouw die hem in zijn plannen en angsten bijstaat, probeert hij zijn tweede carrière anders te laten verlopen.
In korte hoofdstukken vertelt Rick de Leeuw een verhaal over dromen, hoop, twijfel en ambitie.
Rick de Leeuw (1960) is zanger, dichter en songschrijver. Eerder verschenen van zijn hand de roman De laatste held en de dichtbundel planeet jeugd.
De inhoud van Comeback! – een al wat ouder wordende muzikant die probeert zijn carrière een tweede leven in te blazen – doet me denken aan de hoes van de cd Met hart en ziel van de Tröckener Kecks. Geen associatie die zomaar uit de lucht komt vallen. De Leeuw speelde vroeger in die band – een van de eerste bands die ik ooit live heb gezien.
Comeback! is zeker geen meesterwerk, maar wel een aardig boekje. Dat vind ik vooral door de vorm die De Leeuw heeft gekozen. De Leeuw vertelt niet alleen hoe de niet al te hoopgevende herstart van de carrière verloopt. Hij verweeft fragmenten uit de mislukte memoires van de oude zanger en de fictieve roman die hij vervolgens over Jimmy d’Amore besluit te schrijven met het verhaal over de tweede carrière. Dat maakt het een afwisselend boekje, dat door de vele dialogen die alle in de directe rede zijn geschreven, dat snel wegleest.
Helaas beklijft het verhaal niet echt. De grote zaken die op de omslag worden vermeld: 'dromen, hoop, twijfel en ambitie' zitten er weliswaar in, maar de hoofdstukken zijn zo enorm kort, dat het bij mij maar niet wilde blijven hangen. In mijn herinnering maakte De laatste held, waarin De Leeuw zijn jeugd op een kostschool en fascinatie voor voetbal beschrijft, indertijd meer indruk op me. Misschien moet ik dat maar eens herlezen. En als ik dan toch bezig ben, dan kan ik ook Leo Kenters De Kameleons eens herlezen.
Rick de Leeuw op Wikipedia
flickr
Een oude zanger slijt zijn dagen in stamcafé De Laatste Pomp en besluit zijn memoires op schrift te stellen. Terwijl hij Jimmy d'Amore in het leven roept, zijn alter ego die met The Hooligans of Love de wereld wil veroveren, wordt hem het aanbod gedaan om een comeback-tournee te maken. Al snel bevindt hij zich wederom op het glibberige pad van de showbizz...
Samen met Harrie, de wijze kroegbaas van De Laatste Pomp, en Jenny, die vrouw die hem in zijn plannen en angsten bijstaat, probeert hij zijn tweede carrière anders te laten verlopen.
In korte hoofdstukken vertelt Rick de Leeuw een verhaal over dromen, hoop, twijfel en ambitie.
Rick de Leeuw (1960) is zanger, dichter en songschrijver. Eerder verschenen van zijn hand de roman De laatste held en de dichtbundel planeet jeugd.
De inhoud van Comeback! – een al wat ouder wordende muzikant die probeert zijn carrière een tweede leven in te blazen – doet me denken aan de hoes van de cd Met hart en ziel van de Tröckener Kecks. Geen associatie die zomaar uit de lucht komt vallen. De Leeuw speelde vroeger in die band – een van de eerste bands die ik ooit live heb gezien.
Comeback! is zeker geen meesterwerk, maar wel een aardig boekje. Dat vind ik vooral door de vorm die De Leeuw heeft gekozen. De Leeuw vertelt niet alleen hoe de niet al te hoopgevende herstart van de carrière verloopt. Hij verweeft fragmenten uit de mislukte memoires van de oude zanger en de fictieve roman die hij vervolgens over Jimmy d’Amore besluit te schrijven met het verhaal over de tweede carrière. Dat maakt het een afwisselend boekje, dat door de vele dialogen die alle in de directe rede zijn geschreven, dat snel wegleest.
Helaas beklijft het verhaal niet echt. De grote zaken die op de omslag worden vermeld: 'dromen, hoop, twijfel en ambitie' zitten er weliswaar in, maar de hoofdstukken zijn zo enorm kort, dat het bij mij maar niet wilde blijven hangen. In mijn herinnering maakte De laatste held, waarin De Leeuw zijn jeugd op een kostschool en fascinatie voor voetbal beschrijft, indertijd meer indruk op me. Misschien moet ik dat maar eens herlezen. En als ik dan toch bezig ben, dan kan ik ook Leo Kenters De Kameleons eens herlezen.
Rick de Leeuw op Wikipedia
flickr
Wiesław Myśliwski | Over het doppen van bonen
Wiesław Myśliwski - Over het doppen van bonen. Amsterdam/Antwerpen, Em. Querido's Uitgeverij BV, 2010 (2), 383 pagina’s. 2010 (1, Nederland), 2006 (Polen, 1).
Originele Poolse titel: Traktat o łuskaniu fasoli, vertaald door Karol Lesman.
Eindelijk vertaald in het Nederlands: de met de prestigieuze Nike-literatuurprijs bekroonde roman van Wiesław Myśliwski - een van de belangrijkste hedendaagse schrijvers van Polen.
De beheerder van een terrein met vakantiehuisjes ontvangt een onverwachte bezoeker, die bonen bij hem koopt. Terwijl ze die samen doppen, vertelt hij hem het verhaal van zijn leven. De onbezorgde kindertijd op het Poolse platteland, ruw beëindigd door de Tweede Wereldoorlog, zijn opleiding tot elektricien, zijn jaren in West-Europa als saxofonist, zijn werk ten slotte als huisjesbeheerder op de plek waar vroeger zijn dorp stond en waar zijn familie vermoord werd. Vol melancholie én met humor vertelt hij in een onophoudelijke monoloog over het lot en het toeval. Over het doppen van bonen is een imposant episch panorama, dat tegelijk de geschiedenis is van de mensen in de twintigste eeuw.
Over het doppen van bonen is een ongewone roman. Alleen al door de vorm die de schrijver heeft gekozen: een oude man vertelt zijn levensverhaal in de vorm van een monoloog die de hele roman beslaat aan een onbekende, die bonen bij hem komt kopen. De bonen hoeven alleen nog maar even gedopt te worden. De oude man vertelt ondertussen zijn verhaal zoals dat gaat in een echt gesprek: van de hak op de tak, met uitgebreide zijpaden.
De oude man was een kleine jongen toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hij overleeft op wonderbaarlijke wijze een aanval door de Wehrmacht op zijn dorpje, komt bij een groep partizanen terecht en leert na de oorlog een vak op een soort kostschool, waar losgeslagen jongeren en passant ook heropgevoed worden door de nieuwe machtshebbers, de communisten. Het is de bedoeling dat hij als elektricien zijn zijn steentje bij zal dragen aan de opbouw van de nieuwe samenleving. Uiteindelijk kan hij dat niet waarmaken: hij wordt saxofonist, en keert niet terug van een reis naar het buitenland. Pas na de val van de communisten keert hij als beheerder van een aantal vakantiehuisjes terug naar zijn geboortegrond.
De man vertelt een heel persoonlijk verhaal. Zijn leven is echter zo beïnvloed door de Poolse geschiedenis uit de tweede helft van de twintigste eeuw, dat Over het doppen van bonen ook leest als een boek over de geschiedenis van Polen.
Tegelijkertijd vertelt de oude man zijn verhaal met een glimlach, waardoor je als lezer (of luisteraar) ook mee moet glimlachen. De scene waarin hij beschrijft hoe hij een vilten hoed wil kopen in een plaats waar hij met een overvolle trein naartoe is gereisd, is hilarisch. Myśliwski beschrijft de absurditeit van de communistische planeconomie meesterlijk.
Over het doppen van bonen is een boek dat niet makkelijk wegleest. Dat komt vooral door het niet chronologisch vertellen van het leven van de oude man. Maar dat betekent niet dat het boek niet de moeite waard is, integendeel, het is een bijzonder indrukwekkende roman. Prachtig geschreven, met een consequent doorgevoerde literaire vorm – een absolute aanrader.
Wiesław Myśliwski op Wikipedia (Engels)
flickr
Originele Poolse titel: Traktat o łuskaniu fasoli, vertaald door Karol Lesman.
Eindelijk vertaald in het Nederlands: de met de prestigieuze Nike-literatuurprijs bekroonde roman van Wiesław Myśliwski - een van de belangrijkste hedendaagse schrijvers van Polen.
De beheerder van een terrein met vakantiehuisjes ontvangt een onverwachte bezoeker, die bonen bij hem koopt. Terwijl ze die samen doppen, vertelt hij hem het verhaal van zijn leven. De onbezorgde kindertijd op het Poolse platteland, ruw beëindigd door de Tweede Wereldoorlog, zijn opleiding tot elektricien, zijn jaren in West-Europa als saxofonist, zijn werk ten slotte als huisjesbeheerder op de plek waar vroeger zijn dorp stond en waar zijn familie vermoord werd. Vol melancholie én met humor vertelt hij in een onophoudelijke monoloog over het lot en het toeval. Over het doppen van bonen is een imposant episch panorama, dat tegelijk de geschiedenis is van de mensen in de twintigste eeuw.
Over het doppen van bonen is een ongewone roman. Alleen al door de vorm die de schrijver heeft gekozen: een oude man vertelt zijn levensverhaal in de vorm van een monoloog die de hele roman beslaat aan een onbekende, die bonen bij hem komt kopen. De bonen hoeven alleen nog maar even gedopt te worden. De oude man vertelt ondertussen zijn verhaal zoals dat gaat in een echt gesprek: van de hak op de tak, met uitgebreide zijpaden.
De oude man was een kleine jongen toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hij overleeft op wonderbaarlijke wijze een aanval door de Wehrmacht op zijn dorpje, komt bij een groep partizanen terecht en leert na de oorlog een vak op een soort kostschool, waar losgeslagen jongeren en passant ook heropgevoed worden door de nieuwe machtshebbers, de communisten. Het is de bedoeling dat hij als elektricien zijn zijn steentje bij zal dragen aan de opbouw van de nieuwe samenleving. Uiteindelijk kan hij dat niet waarmaken: hij wordt saxofonist, en keert niet terug van een reis naar het buitenland. Pas na de val van de communisten keert hij als beheerder van een aantal vakantiehuisjes terug naar zijn geboortegrond.
De man vertelt een heel persoonlijk verhaal. Zijn leven is echter zo beïnvloed door de Poolse geschiedenis uit de tweede helft van de twintigste eeuw, dat Over het doppen van bonen ook leest als een boek over de geschiedenis van Polen.
Tegelijkertijd vertelt de oude man zijn verhaal met een glimlach, waardoor je als lezer (of luisteraar) ook mee moet glimlachen. De scene waarin hij beschrijft hoe hij een vilten hoed wil kopen in een plaats waar hij met een overvolle trein naartoe is gereisd, is hilarisch. Myśliwski beschrijft de absurditeit van de communistische planeconomie meesterlijk.
Over het doppen van bonen is een boek dat niet makkelijk wegleest. Dat komt vooral door het niet chronologisch vertellen van het leven van de oude man. Maar dat betekent niet dat het boek niet de moeite waard is, integendeel, het is een bijzonder indrukwekkende roman. Prachtig geschreven, met een consequent doorgevoerde literaire vorm – een absolute aanrader.
Wiesław Myśliwski op Wikipedia (Engels)
flickr
vrijdag 4 februari 2011
Kees van Beijnum | Over het IJ
Kees van Beijnum - Over het IJ. Amsterdam, De Bezige Bij, 2007 (4), 264 pagina's. 1991 (1).
Een warme juninacht in 1989: een revolverschot doorbreekt de stilte in Amsterdam-Noord. De politie staat voor een raadsel. Achter de deur van zijn woning ligt een man; het huis is verder afgesloten. De moord kan alleen via de brievenbus zijn gepleegd.
In zijn debuut Over het IJ geeft journalist Kees van Beijnum al een voorproef van zijn kunnen als romancier. Met een scherp oog voor detail reconstrueert hij 'de brievenbusmoord', maar bovenal vertelt hij het meeslepende verhaal over een leven aan de onderkant van de samenleving.
Van Beijnum is de schrijver van succesvolle romans als De ordening (1998), De oesters van Nam Kee (2000, bekroond met de F. Bordewijkprijs) en De vrouw die alles had (2002). Van Beijnums werk werd diverse malen verfilmd, vertaald en bekroond. Het verboden pad (2005) is zijn meest recente roman.
Op de omslag van deze druk van Over het IJ staat een citaat waarin wordt gesteld dat er met dit boek eindelijk een Nederlandse versie van Truman Capote’s In Cold Blood is verschenen. Ik kan niet nagaan of die bewering juist is, omdat ik moet bekennen dat ik In Cold Blood wel gekocht heb, maar het boek staat nog ongelezen op de boekenplank. Wel is duidelijk dat beide boeken in beginsel in ieder geval overeenkomen: bij beide boeken zijn het romanschrijvers die zich buigen over een strafbaar dat daadwerkelijk gepleegd is en de schrijvers proberen zich een plausibel beeld van dat strafbare feit – een moord – en de daders te vormen.
In het geval van Over het IJ heeft dat tot een uiterst leesbaar boek geleid. In het begin had ik wel wat moeite om het boek voor mezelf in het juiste genre te plaatsen. Moet je het nu zien als non-fictie, of toch meer als een roman? Uiteindelijk heb ik de conclusie getrokken dat het fictieve wellicht toch meer overheerst.
Toen dat probleem eenmaal uit de wereld was, bleef er een roman over waarin een ontluisterend beeld wordt geschetst van de levens van de twee jonge daders en hun familie en de raakvlakken die die levens met dat van het slachtoffer hadden. Verder is er een grote rol weggelegd voor het stadsdeel Amsterdam-Noord, dat niets met de rest van Amsterdam aan de andere kant van het IJ gemeen lijkt te hebben. Huiveringwekkend troosteloos zijn de levens van de personages die Van Beijnum beschrijft en dat het uiteindelijk tot een groot drama komt, wekt geen verbazing.
Nu alleen nog zelf controleren of er inderdaad parallellen met In Cold Blood zijn.
Kees van Beijnum | Een soort familie
Kees van Beijnum
flickr
Een warme juninacht in 1989: een revolverschot doorbreekt de stilte in Amsterdam-Noord. De politie staat voor een raadsel. Achter de deur van zijn woning ligt een man; het huis is verder afgesloten. De moord kan alleen via de brievenbus zijn gepleegd.
In zijn debuut Over het IJ geeft journalist Kees van Beijnum al een voorproef van zijn kunnen als romancier. Met een scherp oog voor detail reconstrueert hij 'de brievenbusmoord', maar bovenal vertelt hij het meeslepende verhaal over een leven aan de onderkant van de samenleving.
Van Beijnum is de schrijver van succesvolle romans als De ordening (1998), De oesters van Nam Kee (2000, bekroond met de F. Bordewijkprijs) en De vrouw die alles had (2002). Van Beijnums werk werd diverse malen verfilmd, vertaald en bekroond. Het verboden pad (2005) is zijn meest recente roman.
Op de omslag van deze druk van Over het IJ staat een citaat waarin wordt gesteld dat er met dit boek eindelijk een Nederlandse versie van Truman Capote’s In Cold Blood is verschenen. Ik kan niet nagaan of die bewering juist is, omdat ik moet bekennen dat ik In Cold Blood wel gekocht heb, maar het boek staat nog ongelezen op de boekenplank. Wel is duidelijk dat beide boeken in beginsel in ieder geval overeenkomen: bij beide boeken zijn het romanschrijvers die zich buigen over een strafbaar dat daadwerkelijk gepleegd is en de schrijvers proberen zich een plausibel beeld van dat strafbare feit – een moord – en de daders te vormen.
In het geval van Over het IJ heeft dat tot een uiterst leesbaar boek geleid. In het begin had ik wel wat moeite om het boek voor mezelf in het juiste genre te plaatsen. Moet je het nu zien als non-fictie, of toch meer als een roman? Uiteindelijk heb ik de conclusie getrokken dat het fictieve wellicht toch meer overheerst.
Toen dat probleem eenmaal uit de wereld was, bleef er een roman over waarin een ontluisterend beeld wordt geschetst van de levens van de twee jonge daders en hun familie en de raakvlakken die die levens met dat van het slachtoffer hadden. Verder is er een grote rol weggelegd voor het stadsdeel Amsterdam-Noord, dat niets met de rest van Amsterdam aan de andere kant van het IJ gemeen lijkt te hebben. Huiveringwekkend troosteloos zijn de levens van de personages die Van Beijnum beschrijft en dat het uiteindelijk tot een groot drama komt, wekt geen verbazing.
Nu alleen nog zelf controleren of er inderdaad parallellen met In Cold Blood zijn.
Kees van Beijnum | Een soort familie
Kees van Beijnum
flickr
Abonneren op:
Posts (Atom)
