vrijdag 26 september 2008

Philip Roth | Exit Ghost

Philip Roth – Exit Ghost. Boston/New York, Houghton Mifflin Company, 2007, 292 pagina’s.

Like Rip Van Winkle returning to his hometown to find that all has changed, Nathan Zuckerman comes back to New York, the city he left eleven years before. Alone on his New England mountain, Zuckerman has been nothing but a writer: no voices, no media, no terrorist threats, no women, no news, no tasks other than his work and the enduring of old age.

Walking the streets like a revenant, he quickly makes three connections that explode his carefully protected solitude. One is with a young couple with whom, in a rash moment, he offers to swap homes. They will flee post-9/11 Manhattan for his country refuge, and he will return to city life. But from the time he meets them, Zuckerman also wants to swap his solitude for the erotic challenge of the young woman, Jamie, whose allure draws him back to all that he thought he had left behind: intimacy, the vibrant play of heart and body.

The second connection is with a figure from Zuckerman’s youth, Amy Bellette, companion and muse to E.I. Lonoff. The once irresistible Amy is now an old woman depleted by illness, guarding the memory of that grandly austere American writer who showed Nathan the solitary path to a writing vocation.

The third connection is with Lonoff’s would-be biographer, a young literary hound who will do and say nearly anything to get to Lonoff’s “great secret” Suddenly involved, as he never wanted or intended to be involved again, with love, mourning, desire, and animosity, Zuckerman plays out an interior drama of vivid and poignant possibilities.

Haunted by Roth’s earlier work The Ghost Writer, Exit Ghost is an amazing leap into yet another phase in this great writer’s insatiable commitment to fiction.


Op de inhoud van het boek hoef ik na de uitgebreide flaptekst niet in te gaan. Belangrijker is om te vertellen dat dit boek me erg heeft geraakt. Wat beschrijft Roth de aftakeling van de ouder wordende mens schrijnend mooi. Door tegenover Zuckerman personages te stellen als Amy Bellette, die er al zeker is van is dat haar sterfdag ras nadert en het jonge, van gezondheid blakende schrijverskoppel Jamie en David en de al even jonge en gezonde Lonoff-biograaf Richard,wordt nog eens extra benadrukt dat Zuckerman aan het begin van het laatste hoofdstuk van zijn leven staat. Hij is de volgende persoon die in een biografie zal worden behandeld.

Het boek sprak me verder aan door de literaire kunstgrepen die erin te vinden zijn. Zuckerman wordt verliefd op het beeld dat hij zelf schept van Jamie. Dat Zuckerman verliefd is op zijn eigen voorstelling van Jamie blijkt onder andere door de toneeldialogen die hij na iedere ontmoeting met haar schrijft. Verder vind je er talloze verwijzingen in naar andere literaire werken, niet alleen uit de Amerikaanse, maar ook uit de Europese literatuur.

Roth laat Zuckerman na elf jaar terug keren naar New York, zodat zijn hoofdpersoon zich echt kan verbazen over en kritiek kan uit op de huidige Amerikaanse maatschappij. Die kritiek heeft niet alleen betrekking op voor de hand liggende zaken als de enorme toename van het aantal mobiele telefoons of de angst voor terroristen, maar bijvoorbeeld ook op onze cultuur.

Daarbij heeft de tirade die Amy Belette schrijft tegen de huidige manier van omgaan met literatuur het meeste indruk op me gemaakt. Zij protesteert in een brief aan een kwaliteitskrant tegen het feit dat literatuur niet langer van invloed is op de manier waarop de lezer kijkt naar het leven en de wereld om hem of haar heen. Lezers en journalisten zijn slechts nog geïnteresseerd in de zaken om de literatuur heen: wie is de schrijver, is er een schandaal in zijn of haar leven, heeft hij of hij de grens van het onbetamelijke overschreven?

Aan het einde van deze tirade stelt Amy dat het beter zou zijn als er geen literatuuronderwijs meer zou worden gegeven en als er geen recensies meer zouden worden geschreven. Sterker nog, in de boekhandel zou het personeel volgens haar beter niet over boeken kunnen praten met potentiële kopers.

Gelukkig mag ik hier nog wel zeggen dat dit boek echt de moeite van het lezen waard is!

Philip Roth op Wikipedia

Philip Roth | I Married a Communist

flickr

maandag 22 september 2008

Gary Shteyngart | Absurdistan

Gary Shteyngart – Absurdistan. London, Granta Books, 2007, 333 pagina’s. 2006 (1).

A hilarious and poignant satire of post-Soviet life from one of America’s most outstanding young novelists. Meet Misha Vainberg, aka Snack Daddy, a 325-pound disaster of a human being. Son of the 1,238th richest man in Russia and proud holder of a degree in multicultural studies from Accidental College, USA, Misha is an American impounded in a Russian’s body and the only place he feels at home is New York; he just wants to live in the South Bronx with his Latina girlfriend, but after his gangster father murders an Oklahoma businessman in Russia, all hopes of a US visa are lost.

Salvation lies in the tiny, oil-rich nation of Absurdistan – a fictional former Soviet republic – where a crooked consular will sell Misha a Belgian passport. But after a civil war breaks out between two competing ethnic groups and a local warlord installs hapless Misha as minister of multicultural affairs, our hero soon finds himself covered in oil, fighting for his life, falling in love, and trying to figure out if a normal life is still possible in the twenty-first century.


Nog een roman waarin de gebeurtenissen elkaar in hoog tempo opvolgen. Het karakter van deze roman is echter satirisch. Je kunt het boek lezen als een onderhoudende avonturenroman, waarin je aan de hand van de tragische held Misha kennismaakt met een op hol geslagen fictieve voormalige Sovjetrepubliek.

Tegelijkertijd kun je het boek zien als een in satire verpakte kritiek op de republieken van de voormalige Sovjet-Unie, namelijk op het Rusland van rond de eeuwwisseling, waarin gangsters openlijk de dienst uitmaken en op schimmige grotere en kleinere voormalige Sovjetrepublieken, waar oliemaatschappijen en krijgsheren de dienst uitmaken ten koste van het welzijn van de lokale bevolking en waar oorlogen begonnen worden als dit het belang van een kleine groep mensen dient.

Shteyngarts schrijfstijl past goed bij het satirische karakter van het boek. De taal is doorspekt met het jargon waarvan Misha graag gebruikmaakt: Amerikaanse raptermen, Russische schuttingtaal en Joodse uitdrukkingen wisselen elkaar voortdurend af. Dit tekent tegelijkertijd deze roman, die verschillende soorten botsingen behandelt. Verschillen tussen landen, etnische en sociale bevolkingsgroepen, culturele uitingen en generaties worden gebruikt om de tot mislukken gedoemde Misha te beschrijven.

Verpakt in een flinke dosis humor en zelfspot van de schrijver over zijn eigen persoon is dit een heerlijk boek!

Gary Shteyngart | The Russian Debutante's Handbook

Gary Shteyngart op Wikipedia (Engels)
Absurdistan op Wikipedia (Engels)

flickr

zondag 14 september 2008

Dmitiri Verhulst | De helaasheid der dingen

Dimitri Verhulst – De helaasheid der dingen. Amsterdam/Antwerpen, Contact, oktober 2007 (23), 207 pagina’s. Januari 2006 (1).

In De helaasheid der dingen keert de schrijver terug naar zijn geboortegrond in het Vlaamse Reetveerdegem. We maken kennis met zijn vader, Pierre, die zijn paar uur oude zoontje in een postzak op zijn fiets langs alle kroegen van het dorp rijdt om hem aan zijn vrienden te tonen; zijn grootmoeder, wier nachtrust al te vaak verstoord wordt door de politie als die weer eens een van haar dronken zonen thuis komt afleveren; en niet te vergeten de werkloze nonkels Potrel, Herman en Zwaren, voor wie een wereldkampioenschap zuipen het hoogst haalbare is en die leven volgens het adagium ‘God schiep de dag en wij slepen ons erdoorheen’.
De helaasheid der dingen is zowel een gevoelige ode aan als een hilarische afrekening met het dorp van een jeugd. Verhulst is een sterk stilist, die met veel gevoel voor timing en vertelkracht de aandacht van zijn lezers vasthoudt van de eerste tot de laatste bladzijde.


Dit is de eerste roman van Verhulst die ik heb gelezen, en het zal zeker niet de laatste zijn. Ben je eenmaal gewend aan het bloemrijke Vlaams, dan gaat er een overweldigende wereld van snel over elkaar duikelende beelden voor je open.

Het tweede gedeelte, waarin de volwassen Dimitri met zijn zoontje terugkeert naar Reetveerdegem om tot de conclusie te komen dat hij het dorp en zijn familie ontgroeit is, vond ik het sterkst. Juist in de beschrijving van de tegenstelling tussen de “normale” wereld van de volwassen Dimitri en de wereld van zijn losgeslagen familie blinkt Verhulst als schrijver uit, als je het mij vraagt. Dit is een boek dat het verdient om ook in Nederland gelezen te worden!

Dmitri Verhulst | Problemski Hotel
Dmitri Verhulst | Mevrouw Verona daalt de heuvel af

Dimitri Verhulst op Wikipedia

flickr

zondag 7 september 2008

Александра Маринина | Все не так

Александра Маринина – Все не так. Москва, ЭКСМО, 2007, 442 pagina’s.
(Aleksandra Marinina – Vse ne tak. Moskva, Eksmo, 2007)

Все прекрасно в большом патриахальном семействе Руденко. Но – увы! – впечатление это обманчиво: каждого из многочисленных представителей семьи обуревают свои потаенные страсти и запретные желания. И потому, когда погибает – причем явно насильственной смертью – один из членов клана Рудекно, то все домочадцы попадают под подозрение. Каково это – сидя в тесном семейном кругу, сознавать, что один из них убийца? Но еще страшнее заглянуть себе в душу, посмотреть в глаза демонам, что гнездятся в ней и заставляют жизнь идти не так, как надо. Именно эти демоны подталкивают человека к той черте, переступив которую повернуть назад уже невозможно...


Dit is geen detective zoals Marinina ze normaal gesproken schrijft. Haar jarenlange hoofdpersoon Anastasia Kamenskaja ontbreekt. Verder weet je vanaf het begin dat er iemand in het gezin overleden is, maar om wie het gaat, blijkt pas aan het einde van het boek.

Tot dat moment concentreert Marinina zich vooral op de beschrijving van de verhoudingen in het gezin Rudenko. Het beeld ontstaat van een monsterachtige familie, waarin iedereen ten koste van de anderen zijn of haar persoonlijke belangen nastreeft. Dat dit wel fout moet aflopen lijkt het slechts nog een kwestie van tijd.

De kracht van Marinina’s boeken is, dat ze altijd weer een plot weet te bedenken dat anders loopt dan je als lezer verwacht. Helaas vond ik de psychologische beschrijvingen in dit boek wel wat te veel overheersen, waardoor ik me soms afvroeg wanneer het verhaal weer vaart zou krijgen.

Александра Маринина | Взгляд из вечности: Ад
Александра Маринина | Взгляд из вечности: Дорога
Александра Маринина | Взгляд из вечности: Благие намерения

Александра Маринина (Russisch)

flickr

maandag 1 september 2008

Laura Starink | De Russische kater

Laura Starink – De Russische kater. Amsterdam/Rotterdam, Prometheus/NRC Handelsblad, februari 2008 (2), 272 pagina's. Januari 2008 (1).

In 1987 ging Laura Starink als correspondent van NRC Handelsblad naar Moskou om de perestrojka van Michail Gorbatsjov te verslaan. Ze was getuige van de ineenstorting van het communisme, dat de wereld decennialang in twee machtsblokken verdeeld had gehouden.

Twintig jaar later keerde ze terug met de vraag: wat is er terechtgekomen van de hooggespannen toekomstverwachtingen die de Russen toen hadden? Hoe hebben ze de abrupte overgang van communisme naar kapitalisme doorstaan?

In elf persoonlijke portretten van Russen schetst ze een beeld van de nieuwste geschiedenis van Rusland, van de verrassende maar weifelende Gorbatsjov via de woeste avonturier Jeltsin naar de zelfverzekerde autocraat Poetin.

Laura Starink is redacteur van NRC Handelsblad


In maart 2008 las ik Een land van horen zeggen van Starink. Het boek dat ik nu heb gelezen is eigenlijk een vervolg daarop.

In dit boek is een bundel interviews met verschillende mensen opgenomen die de Russische samenleving karakteriseren. In het buitenland bekende personen als Vladimir Ryzjkov (een van de laatste onafhankelijke democraten in de vorige Doema), Jegor Gajdar (de architect van de economische shocktherapie van 1992) en Viktor Sjenderovitsj (een van de mensen achter de Russische versie van Spitting Image, het programma dat van de Russische tv is verdwenen nadat Poetin de te kritische redactie liet vervangen, radiomaker en schrijver, komen aan het woord, maar ook minder bekende Russen, zoals een zakenman, een architect, een advocate en een mensenrechtenactiviste.

Bovenstaande zou de indruk kunnen wekken dat in dit boek slechts Poetins tegenstanders aan het woord komen. Dit is niet het geval, Starink heeft ook gepraat met mensen die de positieve kanten van de nieuwe ideologie, de soevereine democratie, prijzen. Dat maakt dit boek ook zo interessant: Starink heeft haar best gedaan de weg die Rusland in de afgelopen twintig jaar heeft afgelegd en de huidige stand van zaken in Rusland van verschillende sociale, politieke, culturele en economische kanten te belichten. Ze doet dit net als in haar eerste boek over Rusland in een uiterst leesbare stijl.

In de eindconclusie durft Starink niet de conclusie te trekken of de acht jaar onder Poetin nu stabiliteit hebben gebracht of dat de Russen dansen op de rand van de vulkaan. Dat de huidige lezers met hun kennis over de gang van zaken rond Georgië, Zuid-Ossetië en Abchazië naar de tweede conclusie zullen neigen doet daarbij niets af aan de kwaliteit van dit boek. Dit boek is een aanrader!

Laura Starink | Een land van horen zeggen

flickr