J.J. Voskuil | De buurman

J.J. Voskuil - De buurman. Amsterdam, Uitgeverij Van Oorschot, februari 2012 (2), 304 pagina's. Februari 2012 (1).

J.J. Voskuil beschrijft in deze roman de vriendschap tussen Maarten en Nicolien Koning en hun twee homoseksuele buurmannen. Een vriendschap die gedoemd is te stranden. Tegelijk is het een snijdend tragikomisch portret van het huwelijk tussen beide echtelieden, waarin het wederzijds onbegrip tussen Nicolien en Maarten bijna potsierlijke vormen aanneemt.


Lezend in De buurman kwam ik tot de conclusie dat ik een vergissing heb begaan. Ik heb Binnen de huid nog niet gelezen. Dat vind ik jammer, omdat Voskuil in De buurman net als in Binnen de huid niet over het werk en de werkrelaties van Maarten Koning schrijft, maar over zijn persoonlijke relaties, vooral over de verhouding met zijn vrouw Nicolien. Wellicht was ik dan beter voorbereid geweest op de scenes die in deze roman beschreven worden.

De buurman is postuum gepubliceerd, omdat Voskuils vrouw er niet mee akkoord ging dat het boek werd gepubliceerd zo lang de bewuste buurman nog in leven was. Ook meldt zij in haar voorwoord dat zij het niet prettig vond dat de roman gepubliceerd zou worden omdat er zo veel geruzied wordt tussen Maarten en Nicolien. Nu de bewuste buurman overleden is, zet zij zich over dit laatste bezwaar heen.

Daar ben ik blij om. Het was heel prettig om deze roman, als aanvulling op Het bureau te lezen. Ook buiten zijn werk heeft Maarten Koning moeite met het onderhouden van relaties met anderen, zeker als hij vindt dat deze mensen hem niets te vertellen hebben, zoals het geval is bij buurmannen Petrus en Peer. Helaas voor hem besluit Nicolien dat er wel vriendschappelijke banden met de buurmannen moeten worden onderhouden. Zij zijn in haar ogen underdogs, vertrapte medemensen, omdat zij homoseksueel zijn, en dat is voor Nicolien aanleiding om hen op een voetstuk te plaatsen. Nicolien ziet het als haar taak om hen zo veel mogelijk te steunen. Daarbij is ze blind voor de werkelijke aard van de beide buurmannen, volgens Maarten.

Het is een waar genot om de dialogen tussen Maarten en Nicolien en de buurmannen te lezen. De eigenaardigheden van de buurmannen worden smeuïg beschreven en deden me voortdurend glimlachen. Dat de vriendschappelijke banden verbroken worden aan het einde van het boek als een van de buurmannen zich plotseling tegen Maarten keert, verbaast niet, maar Voskuil heeft het wel prachtig beschreven.

Moeilijker had ik het met de gesprekken tussen Maarten en Nicolien over de buurmannen. Het probleem daarbij is dat Nicolien geen enkel kwaad woord over de buurmannen wil horen, laat staan dat Maarten mag zeggen dat hij ze niet interessant vindt of dat zij dat ook van hem vinden. Ieder gesprek ontaardt in een discussie of, omdat Maarten zich vaak inhoudt, in een monoloog van Nicolien waarin zij voortdurend dezelfde grievende argumenten herhaalt. Maarten moet wel heel veel van Nicolien hebben gehouden om zo'n jarenlange litanie aan te horen.

In De buurman onderwerpt Maarten zijn meest nabije persoonlijke omgeving als vanouds aan een nauwkeurig onderzoek. Het resultaat is een roman die moeilijk weg te leggen is. Een aanrader.

J.J. Voskuil op Wikipedia

flickr