Richard Powers | Three Farmers on Their Way to a Dance

Richard Powers - Three Farmers on Their Way to a Dance. London, Penguin Books, 1989, 352 pagina's. 1985 (1)

On 1 May 1914 three young German farmers paused, dressed up for a dance, to pose for photographer Augustus Sander.

But as Adolphe, Peter and Hubert resume their way to the dance of the Great War, two prints of that frozen moment survive, to reappear across the abyss of the century in a Chicago attic and a Detroit archive. And two young Americans explore separate avenues back in time to link unexpectedly with Henry Ford, Sarah Bernhardt and, finally, the three farmers themselves in a complex, interwoven dance of history...


Het uitgangspunt van dit boek is een foto die vlak voor de Eerste Wereldoorlog is genomen in de buurt van Keulen door de fotograaf August Sander. Op de foto zien we drie jongemannen die tiptop gekleed poseren voor de fotograaf. Er is niets bekend over de geportretteerde mannen. Powers geeft de mannen een naam en beschrijft het mogelijke verloop van hun levens. Die beschrijving, de eerste verhaallijn, concentreert zich vooral op de Eerste Wereldoorlog.

Tegelijkertijd speelt dit boek in de jaren 1980. Een Amerikaans personage, Peter Mays, raakt gefascineerd door deze foto als hij het ziet in een museum in Detroit. Hij probeert vanuit zijn heden de geschiedenis van de foto, de fotograaf en de onderwerpen te achterhalen. Bij die zoektocht, de tweede verhaallijn, ontdekt Mays dat hij niet de volledige geschiedenis van zijn familie kent.

De derde verhaallijn van dit boek is vooral beschouwend. Een naamloze alwetende verteller – waarin sommige lezers de auteur willen zien – voegt hoofdstukken toe waarin de revolutionaire technische ontwikkelingen van het begin van de twintigste eeuw worden behandeld. Hij behandelt vooral de positieve kanten van die ontwikkelingen zoals de versnelling van het productieproces dankzij de lopende band in de autofabrieken van Ford of het toegankelijk worden van fotografie voor de grote massa’s. Wat de negatieve gevolgen van die ontwikkelingen zijn – bijvoorbeeld de vergroting van de schaal waarop je oorlog kunt voeren – lees je in de eerste twee verhaallijnen.

De constructie van deze roman is erg knap. In het begin van de roman vroeg ik me af hoe die drie verhaallijnen ooit bij elkaar zouden kunnen komen, maar het is Powers gelukt en wel op een overtuigende manier. De beschouwende hoofdstukken vond ik soms wat droog, maar dat zal eerder komen doordat ik doordat ik half ziek was soms wat moeite had om te concentreren. Aardige bijkomstigheid is dat één van de personages op de foto van oorsprong uit Maastricht komt, waardoor er in deze Amerikaanse roman zowel Duitse als Nederlandse woorden worden gebruikt.

Het boek verscheen voor het eerst in 1985, vlak voor een nieuwe technologische revolutie, waarvan de impact toen nog niet voorspeld konden worden. Van deze laatste revolutie profiteren wij iedere dag: we kunnen informatie opzoeken op internet, er een mening publiceren of een foto tentoonstellen. Toch is niet alles veranderd: op de fotosite Flickr wordt dagelijks gespeculeerd over 'het verhaal achter de foto'.

Dit is niet een roman die je 'even' op een middag leest, maar het is een goede roman, interessant voor lezers die zich ook bezighouden met fotografie.

Richard Powers | The Echo Maker

Richard Powers op Wikipedia (Engels)