Василий Аксенов | Москва Ква-Ква

Василий Аксенов – Москва Ква-Ква. Москва, Эксмо, 2007г., 447 страниц.
(Vasily Aksenov - Moskva Kva-Kva. Moskva, Eksmo, 2007, 447 pagina’s)

Класс литературной игры Василия Аксенова как никогда высок, что блестяще доказывает его новый роман. По мнению счастливцев, которым повезло прочитать книгу еще в рукописи, судьба Букера-2006 практически решена.


Van Vasily Aksenov las ik in 1998 de roman Московская сага, die in het Nederlands verscheen onder de titel Generaties van de winter. Van die roman was ik erg onder de indruk. Toen ik afgelopen januari dit boek in een boekhandel in Moskou zag liggen, heb ik dan ook geen moment geaarzeld of ik dit boek zou kopen.

Helaas ben ik over dit nieuwe boek minder enthousiast. Generaties van de winter is een familieroman, waarin in drie boeken de geschiedenis van de familie Gradov onder het bewind van Stalin wordt beschreven. Aksenov plaatst de verzonnen geschiedenis van deze familie in een herkenbaar historisch kader. Het boek leest als een trein, en doet niet onder voor andere moderne Russische romans waarin de tijd onder Stalin wordt behandeld.

In Moskva Kva-Kva belicht Aksenov slechts de jaren 1952-1953. Het boek heeft meerdere hoofdpersonen, waarvan de studente Glika Novotkannaya de belangrijkste is. Zij belichaamt als studente van de Moskouse Staatsuniversiteit, vurig aanhangster van Stalin en als actief lid van de Komsomol het ideaal van de Nieuwe Sovjetmens. Tegelijkertijd spelen de stad Moskou, de veranderingen die de stad ondergaat en de sociale verhoudingen in de sovjetmaatschappij ook een hoofdrol.

Aksenov maakt in deze roman gebruik van historische feiten (niet alleen van de bouw van zeven wolkenkrabbers in Moskou direct na de Tweede Wereldoorlog, maar ook van Stalins steeds heviger wordende achtervolgingswaanzin en het doktorscomplot dat daaruit voortvloeit), maar ook van bedachte historische feiten, die vooral het tweede gedeelte van het boek overheersen. Zo zou er vanuit Joegoslavië door Tito een aanval op Stalin en de leden van zijn regering worden beraamd. Voor mij hadden deze wel achterwege mogen blijven, omdat het de leesbaarheid en geloofwaardigheid van het boek niet bevordert.

Dat het perspectief voortdurend wisselt, maakt het er ook niet gemakkelijker op. Het perspectief wisselt niet alleen tussen de verschillende personages van het hij- en zij-perspectief naar het ik-perspectief, maar ook tussen de personages en een alwetende verteller. Van die laatste kom je pas aan het einde van het boek met zekerheid te weten dat hij samenvalt met een personage dat ineens in het tweede gedeelte van het boek opduikt, dat afwisselend vanuit het hij- en het ik-perspectief wordt beschreven.

Toch heb ik het boek wel met interesse en – tot op zekere hoogte – ook met plezier gelezen. De verzonnen historische feiten hebben wel een functie: ze benadrukken de waanzin van die jaren. De beschrijving van de "normen en waarden" van de sovjetmaatschappij en de reactie van die maatschappij op mensen die van deze "normen en waarden" afwijken zijn, vind ik, ook nu nog interessant. De beschrijving van de metamorfose die Moskou ondergaat in die jaren sprak me ook aan, maar dat zal komen doordat ik zelf een tijdje in een van de beschreven gebouwen heb gewoond.

Vasily Aksyonov op Wikipedia (Engels)

flickr