Tom Lanoye | Sprakeloos

Tom Lanoye - Sprakeloos. Amsterdam, Prometheus, maart 2010 (10), 360 pagina's. September 2009 (1).

Na een beroerte raakt een amateur-actrice en schrijversmoeder haar spraakvermogen kwijt. Langzaam en onherroepelijk takelt ze af, steeds minder in staat te communiceren met wie haar lief is.
Daarover schrijvend maakt Tom Lanoye een meervoudige balans op. Van zijn kleurrijke jeugd in een volkswijk, van zijn worsteling met de liefde, van zijn rol als schrijver, van zijn conflicten met de kleine moederdiva, van de strijd die zij manmoedig voert en waarin ze reddeloos en redeloos ten onder gaat - en van de blijvende woede en pijn die dat oplevert.

Sprakeloos ligt volledig in de lijn van Lanoyes autobiografische klassieker Kartonnen dozen. Was Kartonnen dozen een monument voor de jeugdliefde van de auteur, Sprakeloos is een aangrijpende ode aan zijn moeder.


'Van de doden niets dan goed' luidt het Nederlandse en, ik neem aan, ook Vlaamse spreekwoord. Lanoye heeft zich niets van dit spreekwoord aangetrokken. En gelukkig maar, want wat is deze autobiografische roman, bedoeld als monument voor Lanoyes moeder, hierdoor ontroerend en indrukwekkend geworden!

Lanoye beschrijft verschillende momenten uit het leven van zijn moeder. Mooie momenten, maar ook momenten waarin haar minder mooie kanten uitgebreid aan de orde komen. Daarnaast beschrijft Lanoye de verhouding tussen zijn ouders en de verhoudingen in het gezin. Ook de buurt in Sint-Niklaas waarin Lanoye opgroeit, komt aan de orde. Lanoye zelf is nadrukkelijk in het boek aanwezig, schrijvend vanuit de ik-persoon en als volwassene commentaar leverend op de gebeurtenissen én de moeizame totstandkoming van deze roman becommentariërend.

Al deze zaken worden – ook als Lanoye moeilijke onderwerpen aansnijdt – met humor en vol liefde geschetst. Je weet als lezer dat het niet je eigen moeder is en dat het niet je eigen herinneringen zijn, maar je glimlacht mee, ook als de herinnering niet echt zoet is, alsof je deze moeder zelf gekend hebt. De beschrijving van de laatste twee moeilijke jaren, waarin Lanoyes moeder niet kan praten door een hersenbloeding, is soms werkelijk hartverscheurend.

Een levensechte roman, die het verdient door iedereen gelezen te worden.

Tom Lanoy | Heldere hemel
Tom Lanoye | Het derde huwelijk

Tom Lanoye
Tom Lanoye op Wikipedia

flickr