Herta Müller | Heute wär ich mir lieber nicht begegnet

Herta Müller - Heute wär ich mir lieber nicht begegnet Roman. Reinbek bei Hamburg, Rohwolt, September 1997 (1), 240 pagina's.

Van bol.de (bij gebrek aan achterflap):
"Ich bin bestellt." Eine junge Frau in einer Großstadt in Rumänien auf dem Weg zum Verhör beim Geheimdienst. Sie hat diese Fahrt mit der Straßenbahn schon oft machen müssen, doch diesmal hat sie aus einer Vorahnung heraus Handtuch, Zahnpasta und Zahnbürste eingepackt. Unterwegs lässt sie ihr Leben an sich vorüberziehen: die Kindheit in der Provinz, die halberotische Gier nach dem Vater, die Deportation der Großeltern, das sporadische Glück, das ihr mit Paul gelingt, auch wenn sein Trinken für ihre Liebe eine Last ist. Außen: starre Uhrzeiten, Haltestellen, ein- und aussteigende Personen, vorbeiziehende Straßen. All dies soll ablenken und führt doch immer wieder zurück zu: "Ich bin bestellt." Doch an diesem Tag hält der Fahrer an der Station, an der sie aussteigen muss, nicht an. Und sie beschließt zum ersten Mal, nicht zum Verhör zu gehen.


Toen Herta Müller eerder dit jaar de Nobelprijs voor Literatuur won, besloot ik dat ik maar eens iets van haar moest lezen. Müller werd in 1953 in Roemenië geboren in een gezin dat tot de Duitse minderheid in dat land behoorde. Müller leerde in eerste instantie Duits spreken. In de jaren 1980 emigreerde zij, nadat het haar verboden werd om te publiceren in Roemenië, naar het toenmalige West-Duitsland. Müller is daarmee een vertegenwoordigster van de immgirantenliteratuur die mij zo interesseert.

Ik begrijp dat het belangrijkste thema in Müllers werk het leven in een dictatuur is, ook nu zij al meer dan twintig jaar in vrijheid leeft. In deze roman is dat zeker het geval. Direct al vanaf de eerste pagina is de dreiging akelig voelbaar: de hoofdpersoon wordt door de geheime politie voor verhoren opgeroepen en verwacht iedere keer dat zij na afloop niet naar huis terug zal mogen keren. Daarom heeft de hoofdpersoon tijdens de tramreis die in deze roman beschreven wordt een zakdoek, tandpasta en een tandenborstel bij zich. Voor het geval dat.

Müller vermengt de beschrijving van de verhoren die de hoofdpersoon moet ondergaan met herinneringen aan de jeugd van het meisje in het Duitse plaatsje op het platteland en haar leven in de stad. Die herinneringen staan in het teken van een allesoverheersende angst. De buitenwereld is bedreigend, maar ook van de mensen die je na staan moet je je afvragen of zij te vertrouwen zijn. Dat maakt deze roman erg beklemmend, maar niet minder goed én interessant.

Als deze roman exemplarisch is voor het andere werkt van Müller, dan is het zeker niet onterecht dat er extra aandacht voor haar oeuvre wordt gevraagd door de Nobelprijs toe te kennen. Ik kijk ernaar uit meer werk dan deze schrijfster te lezen!

Dit boek is in het Nederlands verschenen onder de titel Vandaag was ik mezelf liever niet tegengekomen.

Herta Müller | Niederungen

Herta Müller op Wikipedia

flickr

Денис Гуцко | Покемонов день

Денис Гуцко - Покемонов день. Москва, Время, 2007, 320 страниц.
(Denis Gucko - Pokemonov den'. Moskva, Vremya, 2007, 320 stranic)

Одну сенсацию Денис Гуцко нам уже подарил - впервые лауреатом "Русского Букера" за лучший роман года ("Без пути-следа", 2005) стал дебютант. В своей новой книге писатель в присущей ему манере не навязывает ответы, а лишь формулирует вопросы. Но вопросы "неслабые". Например. Что делает нас неуязвимыми от беспардонной агрессии сегодняшней жизни? Что скрывают от нас наши дети: ожесточенность или любовь? Достаточно ли в нас самих смелости, чтобы любить, и любви, чтобы прощать? Нужен ли человеку - живой человек, или достаточно выдуманного образа, который не предаст и не сделает больно? Нужен ли нам Бог - или достаточно обряда? Нужно ли жить - или достаточно соблюдать нормы? Беглые, но точные зарисовки, наброски, легкие штрихи. А в целом - книга, полная страсти и мысли.

Pokémondag is de letterlijke vertaling van de titel van deze bundel. Dat doet een aantal onschuldige verhalen vermoeden, maar niets is minder waar. Het grootste gedeelte van de bundel bestaat uit een novelle met de genoemde titel. Het behandelt het wrede lot van Aleksey, die per sms hoort dat zijn vader, die hij niet kent, op sterven ligt. Hij besluit af te reizen naar Rostov aan de Don. Op weg naar het station wordt hij echter ontvoerd door een tweetal mannen, die hem genadeloos mishandelen. Zij doen dit omdat een vriendin hen gevraagd heeft wraak te nemen voor wat zij heeft ondergaan. Tot haar teleurstelling stelt ze achteraf vast dat wraak niet zoet smaakt. Angstaanjagend is de suggestie van een zichzelf in stand houdende geweldsspiraal.

Deze novelle is een goed voorbeeld van de inhoud van de overige korte verhalen in de bundel. Daarin behandelt Gucko andere vormen van wreedheid, bijvoorbeeld emotionele wreedheid in het verhaal waarin de hoofdpersoon zijn vrouw naar de begrafenis van haar minnaar en zijn baas moet brengen. Of verwaarlozing in het verhaal waarin een heel gezin zo druk is met het eigen asociale gedrag dat de eerste woordjes van een klein jongetje niet worden opgemerkt. In dat laatste verhaal schetst Guсko in vijf bladzijden zo’n troosteloos beeld van het gezin waarin dit jongetje moet opgroeien, dat ik het boek met een bezwaard hart sloot.

De omslag van de bundel is donker, en dat geldt evenzeer voor de inhoud van het boek. Gucko weet het hopeloze op een fenomenale manier over te brengen. Juist in de erg korte verhalen doet hij dat inderdaad met slechts een paar ‘penseelstreken’. Hier is een kundig schrijver aan het woord. Gucko wordt ook in eigen land gewaardeerd: hij ontving in 2005 de Russische Bookerprijs, een prestigieuze literaire prijs, voor een eerdere roman. Gucko verdient het om vertaald te worden!

Денис Гуцко | Ангелы с нашей фамилией

flickr