Herta Müller | Heute wär ich mir lieber nicht begegnet

Herta Müller - Heute wär ich mir lieber nicht begegnet Roman. Reinbek bei Hamburg, Rohwolt, September 1997 (1), 240 pagina's.

Van bol.de (bij gebrek aan achterflap):
"Ich bin bestellt." Eine junge Frau in einer Großstadt in Rumänien auf dem Weg zum Verhör beim Geheimdienst. Sie hat diese Fahrt mit der Straßenbahn schon oft machen müssen, doch diesmal hat sie aus einer Vorahnung heraus Handtuch, Zahnpasta und Zahnbürste eingepackt. Unterwegs lässt sie ihr Leben an sich vorüberziehen: die Kindheit in der Provinz, die halberotische Gier nach dem Vater, die Deportation der Großeltern, das sporadische Glück, das ihr mit Paul gelingt, auch wenn sein Trinken für ihre Liebe eine Last ist. Außen: starre Uhrzeiten, Haltestellen, ein- und aussteigende Personen, vorbeiziehende Straßen. All dies soll ablenken und führt doch immer wieder zurück zu: "Ich bin bestellt." Doch an diesem Tag hält der Fahrer an der Station, an der sie aussteigen muss, nicht an. Und sie beschließt zum ersten Mal, nicht zum Verhör zu gehen.


Toen Herta Müller eerder dit jaar de Nobelprijs voor Literatuur won, besloot ik dat ik maar eens iets van haar moest lezen. Müller werd in 1953 in Roemenië geboren in een gezin dat tot de Duitse minderheid in dat land behoorde. Müller leerde in eerste instantie Duits spreken. In de jaren 1980 emigreerde zij, nadat het haar verboden werd om te publiceren in Roemenië, naar het toenmalige West-Duitsland. Müller is daarmee een vertegenwoordigster van de immgirantenliteratuur die mij zo interesseert.

Ik begrijp dat het belangrijkste thema in Müllers werk het leven in een dictatuur is, ook nu zij al meer dan twintig jaar in vrijheid leeft. In deze roman is dat zeker het geval. Direct al vanaf de eerste pagina is de dreiging akelig voelbaar: de hoofdpersoon wordt door de geheime politie voor verhoren opgeroepen en verwacht iedere keer dat zij na afloop niet naar huis terug zal mogen keren. Daarom heeft de hoofdpersoon tijdens de tramreis die in deze roman beschreven wordt een zakdoek, tandpasta en een tandenborstel bij zich. Voor het geval dat.

Müller vermengt de beschrijving van de verhoren die de hoofdpersoon moet ondergaan met herinneringen aan de jeugd van het meisje in het Duitse plaatsje op het platteland en haar leven in de stad. Die herinneringen staan in het teken van een allesoverheersende angst. De buitenwereld is bedreigend, maar ook van de mensen die je na staan moet je je afvragen of zij te vertrouwen zijn. Dat maakt deze roman erg beklemmend, maar niet minder goed én interessant.

Als deze roman exemplarisch is voor het andere werkt van Müller, dan is het zeker niet onterecht dat er extra aandacht voor haar oeuvre wordt gevraagd door de Nobelprijs toe te kennen. Ik kijk ernaar uit meer werk dan deze schrijfster te lezen!

Dit boek is in het Nederlands verschenen onder de titel Vandaag was ik mezelf liever niet tegengekomen.

Herta Müller | Niederungen

Herta Müller op Wikipedia

flickr