Bennie Roeters | Gagarins engelen

Bennie Roeters - Gagarins engelen. Amsterdam, Anthos, 2009, 222 pagina's.

Roelf komt uit een stug communistisch nest in Oost-Groningen en heeft net zijn HBS-diploma gehaald. Hij houdt van de kosmonaut Gagarin en van het meisje Pip, maar Pips vader is een herenboer en VVD'er, en dus een klassenvijand. Roelf en Pip beleven niettemin een stormachtige affaire, tot hun vaders in de gemeenteraad met elkaar op de vuist gaan.
Als Roelf onverwacht een mysterieuze uitnodiging ontvangt om naar Moskou te komen voor de viering van de vijftigste verjaardag van de Revolutie, loopt alles anders dan voorzien. Roelf maakt deel uit van een programma, en hoe meer hij eronderuit probeert te komen, hoe meer hij erin verstrikt raakt. Tot hij zijn leven niet meer zeker is.

Met veel gevoel voor sfeer en oog voor het absurde, sleurt Roeters je mee in een verhaal als een voortdenderende trein, waarin je onherroepelijk wordt meegevoerd naar waar hij je wil hebben. Gagarins engelen is een overrompelende roman die een indringend tijdsbeeld geeft van de jaren zestig. Een boek over opgroeien, over angst, eenzaamheid en liefde, en vooral over de bijzondere band tussen vaders en zonen.


Gagarins Engelen, een intrigerende titel met een mooie omslag, die me uiteindelijk toch wat teleurstelde.

Eerst maar eens de pluspunten. Roelf Mik komt uit het noorden, en spreekt met zijn familie Gronings. Roeters gebruikt deze streektaal, juist gedoseerd, om het gezin, de stugheid en het zwijgzame karakter ervan te schilderen. Dat is een mooie kunstgreep, die me erg aansprak.

Het eerste gedeelte van de roman, dat in Nieuw Scheemda speelt, vond ik goed. Roeters schetst niet alleen het gezin Mik zoals je je een communistisch gezin in de jaren 1960 voorstelt, maar ook Roelfs verlangen naar Pip, een voor een communistenzoon onbereikbare dochter van een VVD-gemeenteraadslid, Roelf bewondering voor Gagarin, het plotselinge aanbod om de viering van het vijftigste jubileum van de Russische revolutie bij te wonen en de reis naar de Sovjet-Unie, het pas allemaal goed in elkaar.

Ook de reis per trein naar de Sovjet-Unie en de eerste kennismaking met de stad Moskou spraken me nog erg aan. Roelfs verwachtingen zijn hooggespannen, maar die eerste dagen komt hij niet bedrogen uit. De ingeloste belofte, de blijdschap over het met eigen ogen zien van dat waar je zo lang over gedroomd hebt, dat doet Roeters echt goed.

Dan volgt het tweede gedeelte van de roman, waarin Roelf geacht wordt zich, na het jubileum, te scholen in de communistische leer. Op zich is het interessant om te lezen hoe Roelf begint te twijfelen aan het communistische geloof, maar was het daar maar bij gebleven. Roeters heeft ervoor gekozen in dit tweede deel ook thrillerachtige elementen te introduceren. Je weet dat de beschreven verwikkelingen zouden hebben kunnen gebeuren in de Sovjet-Unie, maar ik vond het niet goed passen bij de eerste helft van de roman. Het einde dat Roeters voor deze roman heeft gekozen, vond ik ronduit teleurstellend.

Een ander minpunt is het soms nogal dik aanzetten van verwijzingen. In het eerste deel droomt Roelf verschillende keren van Moskou, zoals de drie zusters in Tsjechovs toneelstuk dat ook doen. Na een aantal keren vind Roeters het zelfs nodig om die verwijzing zelf te benoemen. Het zou effectiever zijn geweest om dat juist niet te doen.

Bennie Roeters

flickr