Colin Thubron | In Siberië

Colin Thubron – In Siberië. Amsterdam/Antwerpen, Atlas, 1999. Oorspronkelijke Engelse title: In Siberia, vertaald door Marijke Versluys. 1999

‘Wat in slavernij is opgebouwd, wordt in vrijheid weer afgebroken,’ verzucht Colin Thubron halverwege zijn reis door Siberië in een sombere bui. Er is tijdens zijn lange zoektocht naar een nieuw Siberië dan ook veel reden tot verslagenheid: de nog steeds alomtegenwoordige herinnering aan de kampen van Stalin, de verwoesting van het milieu, de teloorgang van landbouw en industrie. Maar hier en daar is er een sprankje hoop: de vrijheid van meningsuiting, de minderheden die na bij een eeuw onderdrukking een eigen stem hervinden…
Thubron, de meest geprezen en bekroonde Engelse reisauteur, heeft met IN SIBERIË een evenwichtig portret geschreven van een van de laatste onbekende, onbereisde gebieden op aarde.

Colin Thubron (1939) schreef een groot aantal romans en reisverhalen, waaronder Achter de muur en Afstand.


Ik kwam op het idee om dit boek te lezen omdat het in de Volkskrant werd aangeprezen. Het boek maakt op dit moment deel uit van een serie van vijf reisboeken die je met korting kunt kopen via de Volkskrant (zie hier.)

Het boek is zeker goed geschreven, in de zin dat het een erg onderhoudende mengeling van reisbeschouwingen en achtergrondinformatie bevat. Thubron doet ook een heel groot gedeelte van Sibierië aan, waarbij de aandacht voor de inheemse en de Russische bevolking in evenwicht is. Ook beschrijft hij het besef dat hij als Engelsman, als kind van democratisch land, op een andere manier reageert op de wrange geschiedenis van Siberië dan sommige bewoners.

Schrijnend is bijvoorbeeld het verhaal over het dorp Potalovo. Dat ligt boven de Poolcirkel en wordt bewoond door een volk, de Entsy, dat zich in een neerwaartse spiraal van werkeloosheid en dronkenschap bevindt. Thubron besteedt ook aandacht aan de heropleving van het sjamanisme en boeddhisme onder de oorspronkelijke bevolking en van de Russisch-Orthodoxe kerk. Hij doet tevens een dorp van Oudgelovigen aan, en hij bezoekt Birobidzjan. Dat laatste is een autonome republiek binnen de Russische Federatie in het uiterste zuid-oosten van Siberië, die in de jaren 1930 door Stalin in het leven is geroepen met het idee dat Joden zich hier zouden moeten vestigen vanuit Oekraïne, Wit-Rusland en Rusland.

Er zijn echter wel wat aanmerkingen op het boek, of in ieder geval op deze Nederlandse uitgave. Allereerst het ontbreken van een kaartje van Siberië en een verklarend woordenlijstje van de Russische termen. Vooral dat kaartje zou handig zijn geweest, omdat Thubron kriskras door Siberië is gereisd.

Er wordt nergens aangegeven in welk jaar Thubron zijn reis heeft gemaakt. Het enige dat je weet is dat het na 1991 moet zijn geweest, want de Sovjet-Unie is al uiteengevallen, en voor of in het jaar 1999, want het copyright op dit boek is in 1999 vastgelegd. Ik had graag geweten in welk jaar van Jeltsins presidentschap Thubron zijn reis maakte. Dat had in een korte inleiding of conclusie kunnen staan, die het boek niet bevat.

Verder mis ik een lijst met geraadpleegde literatuur. Ik verwacht echt niet van een reisboek dat er op één pagina dertig voet- of eindnoten staan, waarin tot op de pagina nauwkeurig wordt aangegeven waar bepaalde informatie is gevonden, maar een globaal overzicht in de vorm van een korte literatuurlijst zou handig zijn geweest.

Dat ik een literatuurlijst mis komt vooral, doordat Thubron op zijn reis ook de plaats Severobajkalsk, gelegen aan het noordelijke gedeelte van het Bajkalmeer, heeft bezocht. Ik ben daar in 1991 geweest, toen de Sovjet-Unie nog bestond. Thubron beschrijft hoe hij daar een mica-mijn bezoekt, waar gevangenen in de hoogtijdagen van de Goelag moesten werken. Toen ik daar was, werd wel over die mica-mijnen gesproken, maar werd daar niet bij verteld dat er gevangenen in die mijnen hadden gewerkt. Ik had daar dus graag wat meer over gelezen.

Maar, dat neemt niet weg dat de reisbeschrijving op zich boeiend en goed leesbaar is. Dit boek is zeker een goede manier om wat meer over Siberië te weten te komen.

Colin Thubron op Wikipedia (Engels)

Colin Thubron | Tussen de Russen

flickr