Ariëlla Kornmehl | De vlindermaand

Ariëlla Kornmehl - De vlindermaand. Amsterdam, Cossee, 2005, 187 pagina's.

Direct na het afronden van haar studie geneeskunde vertrekt Joni uit Nederland naar Zuid-Afrika, om zich daar als arts nuttig te maken. Weg van de familie, weg van haar zelfzuchtige ouders, weg van haar vriend, die er voor haar gevoel veel te weloverwogen mee om gaat dat ze samen nooit kinderen zullen krijgen. In de Afrikaanse provincie neemt ze zich voor niet langer woedend over 'thuis' te zijn. Haar leven heeft ze zodanig ingericht, met een nauwkeurig opgebouwd kader van plichten en gewoontes, dat ze goed kan functioneren en de wereld op afstand kan houden. Haar erotische avonturen zijn opwindend voor het moment, maar eigenlijk laat ze niemand toe.
Behalve Zanele, haar huishoudster, die gaandeweg een ongebruikelijke, intieme vriendschap met Joni opbouwt. Wat pas echt goed tot Joni doordringt, als het zorgvuldig opgebouwde evenwicht van haar leven dreigt te verdwijnen.


De afgelopen weken staan de media bol staan van de berichten over het WK Voetbal. Deze roman over een vrouw die naar Zuid-Afrika vertrekt om daar als arts te werken stond al enige tijd op mijn 'plankje bibliotheekboeken'. Nu dat voetbal zo overheerst was er reden te meer eindelijk eens deze korte roman te lezen, in de hoop iets te weten te komen over het dagelijkse leven in dat land.

Vlindermaand draait om de verhouding tussen Joni, de Nederlandse arts, en haar zwarte huishoudster, Zanele. Verwacht hier niet een roman als Van Niekerks meesterwerk Agaat. In Agaat staat ook de verhouding tussen een blanke (maar Afrikaanse) vrouw en haar zwarte huishoudster centraal. In Vlindermaand wordt echter keer op keer benadrukt dat de blanke vrouw een vreemde is op het terrein waarop zij zich beweegt. Zij bekijkt haar huishoudster met een Nederlandse blik, terwijl Agaat doordrenkt is van de door beide vrouwen doorleefde geschiedenis van apartheid.

In Vlindermaand blijkt gaandeweg dat Joni uit Nederland is vertrokken vanwege een persoonlijk drama, dat haar vervreemd heeft van haar familie. De banden waren daarvoor, om voor Joni onduidelijke redenen, toch al niet zo innig. Tegelijkertijd probeert Kornmehl duidelijk te maken dat Joni in Zuid-Afrika vervanging zoekt voor de moeder die zij door dit persoonlijk drama heeft verloren. Ook de kinderen van Zanele mogen zich in Joni’s aandacht koesteren – in seksueel getint verlangen als het om de bijna volwassen nietsnut, de zoon van Zanele gaat en in moederlijk getint verlangen als gaat om de dochter die Joni niet heeft, en die Zanele wel heeft.

Naast deze verlangens behandelt Kornmehls nog Joni’s mislukte relatie in Nederland. Zij is in Zuid-Afrika niet actief op zoek naar een nieuwe Grote Liefde, maar ze fantaseert en droomt wel dat een lieve lust is.

En ja, dat gebeurt dus allemaal in een bestek van 187 pagina’s. Het duizelde me soms van de gebeurtenissen, onthullingen en fantasieën – het leek wel of we voortdurend tussen de verhaallijnen in Zuid-Afrika en Nederland aan het zappen waren. Liever had ik gezien dat Kornmehl zo’n vijftig tot honderd pagina’s meer de tijd had genomen om het allemaal wat rustiger aan te doen. Nu vind ik het boek toch een beetje een gemiste kans. Terwijl ik misschien juist de conclusie zou moeten trekken dat ik oud aan het worden ben…

flickr