Marek Krajewski | De kalendermoordenaar

Marek Krajewski - De kalendermoordenaar. Amsterdam, Van Gennep, 2009, 314 pagina's.
Oorspronkelijke Poolse titel Koniec świata w Breslau, vertaald door Greet Pauwelijn en Rita Martynowski-Depestel. 2003 (Polen, 1).

Het Breslau van de jaren twintig wordt opgeschrikt door een aantal macabere moorden: een ingemetselde muzikant, een gevierendeelde metaalbewerker, een doodgebloed raadslid dat op zijn kop aan een kroonluchter hangt. De slachtoffers hebben ogenschijnlijk niets met elkaar te maken, maar de moordenaar laat bij elk slachtoffer een kalenderblaadje achter.

Inspecteur Eberhard Mock stort zich in een zoektocht naar de moordenaar en raakt zo gefixeerd op zijn speurwerk dat hij zijn verleidelijke jonge echtgenote aan haar lot overlaat. Haar aristocratische vriendin Elisabeth brengt haar in slecht gezelschap: ze komt in contact met een mysterieuze sekte en geeft zich over aan erotische uitspattingen. Wanneer Mock hier lucht van krijgt, moet hij behalve naar de kalendermoordenaar ook op zoek naar de schimmige kringen waarin zijn vrouw verzeild is geraakt.

De kalendermoordenaar is een psychologische thriller vol suspense en een portret van het fascinerende Breslau van de jaren twintig: een bruisende Europese metropool met een even bedrijvige onderwereld vol drank, 'sneeuw', seks en geweld.


Dit tweede deel uit de reeks van tot nu toe vijf boeken over Eberhard Mock is voor mij de eerste kennismaking met deze inspecteur, een creatie van de Poolse classicus Marek Krajewski. De romans spelen in de Duitse stad Breslau, dat nu als Wrocław op Pools grondgebied ligt. De romans zijn gesitueerd in de twintiger jaren van de vorige eeuw. De stad wordt bevolkt door Duitsers, Polen, Joden en Russen.

Wat als eerste opvalt in deze roman is het enorme oog voor detail waarmee Krajewski Breslau en het leven in de twintiger jaren beschrijft. Ik pretendeer niet dat ik alles weet van die tijd noch dat ik met zekerheid kan beoordelen of Krajewski alles waarheidsgetrouw beschrijft, maar die indruk wekt de schrijver toch wel. Alhoewel iemand die het boek voor mij leende daaraan twijfelde, getuige de opmerking bij het woord Blitzkrieg, dat in een vergelijking werd gebruikt. Die lezer vroeg zich af of dat woord al wel bekend was in 1927. Uit de tekst over dit onderwerp op Wikipedia blijkt dat die term ook in de twintiger jaren al gebruikt kon worden.

Mock voldoet aan de clichés die bij het detectivegenre horen. Hij gaat niet graag naar zijn baas om verslag van zijn vorderingen uit te brengen, hij worstelt nogal eens met onwillige ondergeschikten, drinkt veel meer dan goed voor hem is en zijn huwelijk – Mock is getrouwd met een twintig jaar jongere vrouw – is bijzonder slecht. Zo slecht, dat het uitdraait op mishandeling en verkrachting. Mocks vrouw verlaat daarop dan ook haar man, en de stad, om zich elders in Duitsland compleet onder te dompelen in een wereld van drugs en orgiën.

Mock gaat echter verder dan de gemiddelde detective. Hij doet in dit boek een zelfmoordpoging - dat ben ik nog niet eerder tegengekomen. In zijn werk schrikt Mock er niet voor terug om arrestanten te intimideren, een tik te verkopen of met erger te dreigen. Ook speelt hij voor eigen rechter als hem dat zo uitkomt.

Op zich bevat De kalendermoordenaar een interessant plot, dat ook wel zo geschreven is dat ik door wilde lezen om te zien hoe het zou aflopen. Dat was echter niet makkelijk, omdat Mock naar mate het boek vorderde mij steeds onsympathieker voorkwam. De verhaallijn over de escapades van Mocks vrouw vond ik niet bijster boeiend, eerder storend.

De aantekeningen van een ander lid van de bibliotheek maakten het er niet makkelijker op om het tweede gedeelte door te komen. Het boek is vertaald door twee vertalers. Het Nederlands in het eerste gedeelte van de roman las prettig. In het tweede gedeelte was het Nederlands veel stroever, door een onlogische woordvolgorde, doordat op verschillende plaatsen het woord 'er' gebruikt werd in zinnen waar je dat woord beter niet kunt gebruiken, of doordat iemand een 'gesnorde bakker' is of een 'gebaard' gezicht had. Jammer dat deze misser er bij het redigeren niet uit zijn gehaald.

Het viel me op, dat de aantekeningen op een gegeven moment ophielden, terwijl de wringende passages doorgingen. Heeft mijn voorganger het boek niet uitgelezen, of had hij of zij genoeg van het krassen in een boek dat van hem of haar was?

Ik heb het boek in ieder geval wel uitgelezen, maar met moeite. Voorlopig blijft het wat mij betreft bij deze eerste kennismaking met Mock.

Marek Krajewski (Pools)
Marek Krajewski op Wikipedia (Engels)

flickr