Александр Терехов | Каменный мост

Александр Терехов - Каменный мост. Москва, АСТ/Астрель, 2009, 1167 страниц.
(Aleksandr Terekhov - Kamenny most. Moskva, AST/Astrel', 2009, 1167 pagina's)

Герой нового романа Александра Терехова – бывший эфэсбэшник – проводит расследование трагической истории, случившегося много лет назад: в июне 1943 года сын сталинского наркома из ревности застрелил дочь посла Уманского и покончил с собой. Но так ли было на самом деле?
«Каменный мост» - это роман-версия и роман-исповедь. Жизнь «красной аристократии», поверившей в свободную любовь и дорого заплатившей за это, пересекается с жесткой рефлексией самого героя.


Begin mei kocht ik een e-reader, de Sony PRS 650. Het idee is dat ik Russische boeken voortaan op die e-reader zal lezen, zodat het niet langer nodig is om met loodzware koffers of rugzakken van Rusland naar Nederland te vliegen. Terekhovs Kamenny most werd het eerste boek dat ik op de e-reader las. Ik heb het vorig jaar toen ik in Moskou was niet gekocht omdat de papieren versie qua omvang en gewicht veel weg heeft van een baksteen. Zo werd Kamenny most het eerste Russische boek dat ik vanuit Nederland online in Rusland bestelde en betaalde.

In eerste instantie was ik vooral druk met het leren bedienen van de e-reader. Het scherm leest bijzonder rustig, zelfs in de zon. Dankzij het lampje dat in de beschermhoes zit, leest het ’s avonds ook prettig, helemaal als je hebt uitgevonden hoe je het lampje het beste kunt buigen om weerspiegeling van het licht op het scherm te voorkomen. Wel vond ik het erg wennen dat je alleen aan de hand van de paginanummers onderaan het scherm kunt zien 'hoe ver je al bent'. Daar kijk ik altijd naar, als ik een papieren boek sluit. Ook betrapte ik mezelf er nogal eens op dat ik in de rechter bovenhoek alvast mijn wijsvinger klaar wilde houden om naar de volgende bladzijde te bladeren. Bijzonder om zo ineens geconfronteerd te worden met een gewoonte waarvan je je eigenlijk niet bewust bent geweest.

Kamenny most is een soort detective, waarin een voormalige FSB'er probeert te achterhalen wat er nu eigenlijk in juni 1943 is gebeurd op de Grote Stenen Brug in Moskou. Een vijftienjarige scholier, de zoon van een volkscommissaris, schiet eerst het meisje waarop hij verliefd is neer en pleegt daarna zelfmoord. Zo is althans vastgesteld na deze gebeurtenis, waarna er nooit meer echt onderzoek is gedaan naar wat er is gebeurd.

De hoofdpersoon van dit boek twijfelt eraan of dit wel een juiste weergave van de gang van zaken is en komt daarbij een 'fascistische samenzwering' van een aantal scholieren, waarom de genoemde zoon van de volkscommissaris op het spoor. Omdat de Sovjet-Unie in oorlog is met Nazi-Duitsland komt het de autoriteiten niet goed om deze theorie te presenteren, waardoor het onderzoek wordt afgesloten en in de doofpot wordt gestopt. In deze roman beschrijft Terekhov zijn theorieën over het gebeurde.

Wat volgt, is een jaren durende zoektocht in het heden (het eerste decennium van deze eeuw) naar wat er nu eigenlijk echt gebeurd is in de eerste dagen van juni 1943. Het resultaat wordt door sommigen op internet ook wel omschreven als een mockumentary. Terekhov beschrijft echter niet alleen die langdurige zoektocht naar 'de waarheid' van de hoofdpersoon en zijn medewerkers, maar vooral ook hoe de hoofdpersoon in het heden ongedurig van vrouw naar vrouw fladdert. De hoofdpersoon maakte daarbij op mij een niet bijzonder sympathieke indruk, waardoor ik voortdurend aan de hoofdpersonen van Arnon Grunbergs romans moest denken. Die vind ik vaak ook niet bijster sympathiek, terwijl de romans waarin zij figureren dan wel zo goed zijn geschreven dat ik ze ondanks die aversie uit moet lezen.

Terekhov ontving voor deze roman de tweede prijs van de Bolshaya Kniga 2009. Dat neemt echter niet weg, dat er over het algemeen zeer uiteenlopend wordt gereageerd op deze roman. Er lijkt geen middenweg te zijn: je ziet het vakmanschap van de schrijver, of je kunt er geen touw aan vastknopen en/of de hoofdpersoon staat je zo tegen dat je het lezen niet kunt verdragen. Dat doet me ook wel een beetje aan de reacties op Grunbergs fictie denken.

Hoewel er in Kamenny most momenten waren waarop ik dacht dat ik er maar beter mee kon stoppen – zeker toen Terekhov mij wilde laten geloven dat zijn personages in de tijd terug konden reizen – ben ik blij dat ik toch die meer dan 1000 bladzijden uitgelezen heb. Kamenny most is een bijzonder boek, dat als fictief werk verrassend goed aansluit op Figes’ Stalin’s Whisperers, dat ik in mei van dit jaar las.

Aleksandr Terekhov op Wikipedia (Russisch)

flickr