Svetlana Alexievich | Zinky Boys

Svetlana Alexievich - Zinky Boys Soviet Voices from a Forgotten War. London, Chatto & Windus, 1992, 197 pagina's. Oorspronkelijke Russische titel Цинковые мальчики (Cinkovye mal'chiki), vertaald door Julia en Robin Whitby.

From 1979 to 1989, a million Soviet troops and thousands of civilian conscripts were engaged in a war the State denied was taking place. Of the estimated 50,000 casualties, the ones who came home in zinc boxes (the 'Zinky Boys') were often the luckiest, and thousands more were wounded in ways no statistics record. Yet since 1989, a radically altered Soviet society has continued to reject the memory of war and the many lives that were lost. Not for nothing is the Afghanistan war known as 'the Soviet Vietnam'.

A book which created controversy and outrage when it was first published in the USSR, Zinky Boys is not about the politics of war, but about the people it affected. Officers and men, nurses and prostitutes, mothers whose children will never come home and children who no longer know what 'home' is, describe the beauty of Afghanistan and the brutal army bullying, the shops full of Western goods and the lack of basic equipment, the killing and the mutilation... Brash of baffled, defeated or defiant, each voice contains a note of anger - the anger of those whose innocence has been taken away.

Presenting to us the words of these women and men without judgement - their confusions and contradictions as revealing as their honest self-assessments - Svetlana Alexievich has produced a unique, sometimes harrowing, but unforgettably powerful insight into the realities of war, both in Afghanisan itself and in today's turbulent Soviet society.


Alexievich laat in dit boek, na fragmenten over de oorlog in Afghanistan uit haar eigen dagboek, een bijna eindeloze stoet dienstplichtige soldaten en beroepsmilitairen, burgerpersoneel en nabestaanden van deze drie categorieën aan het woord over wat zij hebben beleefd tijdens de bezetting van Afghanistan door de Sovjet-Unie.

Het zal niet moeilijk zijn om je voor te stellen dat het lezen van dit boek je niet in de koude kleren gaat zitten. Ieder verhaal wordt gekenmerkt door tragiek, of de verteller nu een bewuste keuze maakt om in Afghanistan te dienen of daartoe door omstandigheden (dienstplicht of druk vanuit communistische jeugdorganisatie Komsomol om 'de communistische plicht' te vervullen) is gedwongen.

Wrang is het om te lezen dat de oorlog lange tijd geheim moest worden gehouden. Gesneuvelde militairen en burgers kwamen in zinken kisten thuis die niet geopend mochten worden en er mocht bij hun begrafenis, of daarna, op geen enkele manier naar het land Afghanistan worden verwezen. Nabestaanden spreken daar verbitterd over. Ook zijn zij verbitterd omdat bekend is dat de betreurde zoon, man, vrouw of dochter vaak niet in die zinken kist lag.

Even wrang is het gevoel van onbegrip en soms ook onverschilligheid waarmee zij die wel levend terugkwamen thuis werden begroet, zeker als onder de glasnost wel wordt gesproken over de oorlog en de publieke opinie deze als onnodig begint te bestempelen. Net als de Amerikaanse veteranen werden Afghanistanveteranen er vervolgens van beschuldigd te hebben deelgenomen aan een vuile oorlog, en werden zij als moordenaars gezien.

In dat kader is dit boek bijzonder. De betrokkenen komen aan het woord zonder dat zij door de interviewster worden onderbroken. Zij spreekt evenmin een oordeel uit over wat zij zeggen. Alexievich heeft natuurlijk wel invloed op de verhalen gehad doordat zij beslist heeft wat wel en wat niet werd opgenomen. Het boek wekt toch een indruk van onafhankelijkheid en dat was in 1990, toen dit boek voor het eerst in de Sovjet-Unie verscheen, echt bijzonder.

Tot slot: ik heb met verbijstering een citaat uit een artikel in de Pravda van 7 februari 1989 gelezen, waarin bij de terugtrekking van het Sovjetleger uit Afghanistan de balans na 10 jaar oorlog werd opgemaakt. Het Sovjetleger had volgens dat artikel veel goed werk verricht, zoals het bouwen of herstellen van honderden scholen, maar ook meer dan dertig ziekenhuizen, vierhonderd flats and vijfendertig moskeeën. Er lijkt in twintig jaar niet zoveel te zijn veranderd.

flickr