Jan Siebelink | Oscar

Jan Siebelink - Oscar. Amsterdam, De Bezige Bij, 2012, 125 pagina's.

Vlak na de Tweede Wereldoorlog reist Oscar op verzoek van Esmée, de weduwe van zijn vriend Id, samen met haar naar Duinkerken. Het voert hem onherroepelijk terug naar het begin van de oorlog, naar het moment dat hij en Id, jonge leraren nog, werden gemobiliseerd en uitgekozen voor een geheime missie naar Londen. De reis begint in Zeeuws-Vlaanderen, dat zich medio mei 1940 nog niet had overgegeven, maar Oscar en Id komen niet verder dan Duinkerken, waar ze belanden in Duits spervuur.

Tijdens de reis met Esmée wordt Oscar gekweld door de vraag of zij vermoedens heeft over de afschuwelijke gebeurtenis die in Duinkerken heeft plaatsgevonden en die zijn leven sindsdien heeft getekend. En hoe zijn haar gevoelens voor hem, nu Id er niet meer is?

Jan Siebelink geeft een aangrijpend, ingetogen portret van een vriendschap die eindigde in een tragedie.


Toen ik Oscar reserveerde bij de Openbare Bibliotheek heb ik niet gelet op het aantal pagina's van het boek. Toen het eindelijk voor mij klaar stond, dacht ik eerst dat ik het verkeerde boek van de plank had gehaald. Zo'n dun boekje, dat kon nooit een Siebelink zijn. Die zijn immers altijd vuistdik.

Laat ik vooropstellen: het werk van Siebelink ken ik niet goed. Ik heb een aantal korte verhalen gelezen, en om Knielen op een bed violen kon ik natuurlijk niet heen. Ik heb begrepen dat het uitzonderlijk is dat Siebelink schrijft over de Tweede Wereldoorlog. Oscar wilde ik graag lezen nadat ik de schrijver op tv in een interview heb horen vertellen dat de inhoud gebaseerd is op een verhaal dat zijn schoonvader hem op zijn sterfbed vertelde. Een slim idee van de uitgever om het boek zo te pitchen.

Siebelink heeft bijzonder veel inhoud in 125 pagina’s weten te stoppen. Hij beschrijft een driehoeksverhouding, die zorgt voor jaloezie, hartzeer, spijt en, uiteindelijk, een onontkoombare dramatische afloop. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Oscar, we ervaren alleen zijn emoties en zien de gebeurtenissen steeds voorzien van zijn interpretaties. Siebelink beschrijft drie periodes: eind jaren ’30, de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog en de tijd vlak na het einde van de oorlog, in 1945.

Het verhaal draait om de reis terug in 1945, die Oscar en Esmée samen maken omdat Esmée wil weten hoe haar man aan zijn einde is gekomen in Duinkerken, tijdens de eerste oorlogsdagen. Dat verhaal wordt doorspekt met flashbacks naar de jaren '30 in Den Haag en de eerste oorlogsdagen in Zeeland, België en Duinkerken. Door de vele flashbacks leer je steeds beter begrijpen wat er gebeurd is en voel je dat de zaken wellicht niet zo zijn als ze eerst zijn voorgesteld. De gekozen structuur zorgt ervoor dat het verhaal spannend blijft tot het eind.

Interessant is dat Siebelink Oscar tijdens de eerste oorlogsdagen laat uitgroeien tot een onverschrokken held, terwijl hij in het burgerbestaan juist een mislukkeling was. Id daarentegen is niet opgewassen tegen die spanning. Siebelink roept de vraag op wat extreme omstandigheden als oorlog en angst om het eigen leven te verliezen doen met een mens. Een interessante vraag, een boeiende novelle. Prettig om te lezen als je ziek in bed ligt.

Jan Siebelink | Knielen op een bed violen

Jan Siebelink
Jan Siebelink op Wikipedia

flickr