Knut Nærum | Glad ijs

Knut Nærum - Glad ijs. Breda, De Geus, 2004 (2), 288 pagina's. Oorspronkelijke Noorse titel: Krig!, vertaald en bewerkt door Paula Stevens. 2004 (1, Nederlands), 2003 (Noors).

De Noorse auteur, schaatsfanaat en stand-up comedian Knut Nærum (1961) ergerde zich aan het politieke spel dat gespeeld werd om de oorlog tegen Irak voor het grote publiek te rechtvaardigen. In deze satirische roman laat hij zien hoe de manipulatie van de publieke opinie werkt.

Tijdens de Europese Kampioenschappen all round van 2005 in Herenveen valt een Noorse schaatser in de beslissende rit op de tien kilometer. In een reflex grijpt hij naar de enkel van zijn Nederlandse tegenstander, die ook tegen het ijs gaat en zo het begeerde kampioenschap verspeelt. Maar was het een reflex of is er sprake van opzet?
Met deze scène in het Thialf-stadion begint een reeks gebeurtenissen die uiteindelijk leidt tot oorlog tussen Noorwegen en Nederland.
Met in willekeurige volgorde: Ard Schenk, Rintje Ritsma, Gianni Romme, Johan Cruijff, Teach-In, Mart Smeets, Jan Peter Balkenende, Herman Brood, George Baker, koningin Beatrix, Vengaboys, Wim Sonneveld en vele, vele anderen.


Op zich is het een interessant idee, door middel van satire aantonen hoe je de publieke opinie klaar kunt maken voor een oorlog, terwijl iedereen zegt dat er natuurlijk alleen maar naar vrede wordt gestreefd. Nog interessanter is het dat Nærum daarbij Nederland als vijand kiest.

Ik vind Glad ijs geen geweldig boek. Nærum voert erg veel personages op in nog geen 200 pagina’s, die je vooral door dialogen moet leren kennen. Ik had nogal wat moeite om de personages uit elkaar te houden en de onderlinge verhoudingen te onthouden. Het personagelijstje aan het begin van het boek – niet op alfabetische volgorde – hielp daar niet erg bij. Ook vond ik veel dialogen niet prettig lezen. Of dat aan de schrijver of de vertaalster ligt, kan ik natuurlijk niet beoordelen.

Eerlijk gezegd heb ik niet vaak moeten lachen om deze satire, op de stukjes na waarin Nærum Åsne Seierstad pariodeert. Seierstadt is de auteur van De boekhandelaar van Kabul. In deze satire schrijft zij zogenaamd stukjes over haar verblijf bij een Amsterdams gezin, waarbij 'typisch Nederlandse dingen' worden uitvergroot, zoals euthanasie, drugsgebruik of het homohuwelijk. Interessant vond ik het hoofdstukje waarin een Noorse taalpurist pleit voor het bestrijden van Nederlandse invloeden op het Noors.

Toch zette het boek me wel aan het denken. Nærum toont aardig overtuigend aan dat het niet moeilijk hoeft te zijn om de publieke opinie naar je hand te zetten – of het nu gaat om het zwart maken van een heel land, een bevolkingsgroep of een individu. En dat is iets waar we allemaal dagelijks mee te maken hebben, al lezend in de krant of kijkend naar het journaal. Je zou het boek daarom kunnen zien als een advies om dat wat je leest en hoort te allen tijde kritisch te beschouwen, zoals Joris Luyendijk dat met zijn Het zijn net mensen op een journalistieke manier deed.

flickr